Күш моментінің модулы
(
–
және
векторлардың арасындағы бұрыш;
– күш әсері сызығы мен күштің түсу
нүктесі арасындағы ең қысқа қашықтық
– күш иіні).
Мызғымайтын
осіне қатысты күш моменті
– осы
остің кезкелген
нүктесіне қатысты анықталған
күш моментінің осы оске проекциясына
тең болатын скалярлық шама
.
моменттің мәні нүктесінің осінің қай жерінде таңдалғандығына тәуелсіз.
Егер осі бағыты бойынша вектормен бірдей түсетін болса, онда күш моментін ось бойымен бағытталған вектор түрінде жазуға болады:
Денеің айналуы кезіндегі жұмыс
( – дененің бұрылу бұрышы; – осіне қатысты күш моменті).
материалдық
нүктенің мызғымайтын
нүктесіне қатысты импульс моменті–
нүктеден
нүктеге жүргізілген
радиус-вектордың
импульс векторына векторлық көбейтіндісімен
анықталатын физикалық шама.
(
– материалдық нүктенің импудьс-векторы;
– псевдовектор, оның бағыты
вектордан
векторға қарай бұрған кезде оң бұранданың
ілгерілемелі қозғалысы бағытымен бірдей
түседі).
Импульс моменті векторының модулы
(
–
және
векторларының арасындағы бұрыш,
–
вектордың
нүктесіне қатысты иіні).
Қатты дененің осіне қатысты импульс моменті
(
–
осінен дененің жеке бөлшегіне дейінгі
қашықтық;
– осы бөлшектің импульсы,
дененің
осіне қатысты инерция моменті;
– оның бұрыштық жылдамдығы).
Қатты дененің мызғымайтын оске қатысты айналмалы қозғалысы динамикасының теңдеуі (заңы): қатты дененің оске қатысты импульс моментінің уақыт бойынша туындысы осы оске қатысты күш моментіне тең болады:
(
– бұрыштық үдеу; – дененің
оске қатысты инерция моменті).
Мызғымайтын
осіне қатысты импульс моменті – осы
остің кезкелген нүктесіне қатысты
анықталған импульс моменті векторының
осы оске проекциясына тең болатын
скалярлық шама
.
импульс моментінің мәні
нүктесінің
осіндегі орнына тәуелсіз.
Импульс моментінің сақталу заңы: тұйықталған жүйенің импульс моменті сақталады, яғни уақыт бойынша өзгеріссіз қалады.
Импульс моментінің сақталу заңы – табиғаттың іргелі заңы. Ол кеңістіктің симметриялық қасиетімен – оның изотроптылығымен байланысты.
Изотроптылық – физика заңдарының санақ жүйесінің координаттар остерінің бағытын таңдап алуға (тұйықталған жүйенің кеңістікте кезкелген бұрышқа бұрылуына қатысты) тәуелсіздігі.
Қатты дененің деформациясы – көбіне дененің пішінінің өзгеруі арқылы білінетін күш әсерінен дененің мөлшерлері мен көлемінің өзгерісі.
Серпімді деформация – сыртқы күштердің әсері тоқталғаннан кейін дененің бастапқы мөлшерлері мен пішінін қабылдайтын деформация түрі.
Пластикалық (қалдық) деформация – денеде сыртқы күштердің әсері аяқталғаннан кейін де сақталып қалатын деформация.
Серпімді деформация кезіндегі кернеу
(
– дененің көлденең қимасына перпендикуляр
созушы (сығушы) күш;
– көлденең қиманың ауданы).
Егер күш бетке нормал бағытталса, кернеу нормал деп, ал бетке жанама бағытталса – тангенциал деп аталады.
Салыстырмалы бойлық созу (сығу)
(
– дененің ұзындығының созылу (сығылу)
кезіндегі өзгерісі;
– дененің деформацияға дейінгі ұзындығы).
Салыстырмалы көлденең сығылу (созылу)
(
– созылу (сығылу) кезінде шыбықтың
диаметрінің өзгерісі;
– шыбықтың диаметрі).
Салыстырмалы көлденең созылу (сығылу)
(
– бойлық созылу (сығылу) коэффициенті;
– Пуассон коэффициенті).
Бойлық созылу (сығылу) үшін Гук заңы
(
– Юнг модулы).