6. Көздің ішкі қысымын өлшеу тәсілдері

КІҚ анықтау – тонометрия, яғни тонометрмен жүргізіледі.

Бірінші танометрлеуі Graefe (862). Donders (1863) ұсынған. Танометрлер импрессиондық және аппланациялық болып бөлінеді:

1. апплонациялық танометр арқылы қасаң қабықты тегіс беті бар затпен көз қысымы өлшенеді. Бұл тонометрдің негізін А.Н. Макланов (1884) зерттеп шығарады.

2. Импрессионды тонометрлер – қасаң қабықтың басылу тереңдігін жазады. Бұл принципте Грефе танометрі (1863) жасалған.

3. Болжама тәсіл – пальпаторлы зерттеулер (саусақпен сипау). Қалыпты КІҚ -16-27 мм сын. бағ. құрайды.

Төменгі шекарасы 14-15 мм.сын.бағ., ал жоғарғы шекарасы 26-27 мм.сын.бағ. КІҚ тәуліктік ауытқулары 5 мм.сын.бағ. артпау керек. КІҚ деңгейін таңертең жоғары(6-7 сағ.) кешке төмен (19-20 сағат). Себебі:

1. дене горизонтальды орналасса, яғни ұйқы барысында баста, көзде қаннның тоқырауы салдарынан КІҚ жоғарлайды, кешке дене қозғалыста болғандықтан КУҚ төмендейді.

2. Тамақтану кезінде осмасық өзгерістер және организмде қанның орналасуының өзгеруі салдарынан: қарашықтың диаметірі де өзгереді (қараңғыда кеңейеді, жарықта тарылады). Бірақ қарашық ұйқы кезінде тарылады, кеңеймейді, соған сәйкес таңертең КІҚ жоғары.

Келесі зерттеу тәсілі: тонография. Ол көздің ішкі қысымының мөлшерін анықтап қоймай, көзден ағып кететін сұйықтың мөлшерін де анықтайды.Тонометр қасаң қабықтың бетінде 4 мин. көлемінде ұстап тұрады, яғни ұзақ компрессия көрсетіледі. Тонометрді қасаң қабықтың бетіне түсіргенде, алғашқыда КІҚ көтеріледі, келесіде қысымның әсерінен көзден ағып кететін сұйықтың жылдамдығы ұлғаяды. Осциолографтың көмегімен КІҚ-ың көрсеткіштері лентаға жазылады. Ол жазуларға қарсы және қосымша есептеулер жасап ағу жолдарының жағдайын анықтауға болады. Ең маңызды көрсеткіштер: ағудың жеңілдік коэффиценті(с), ол 1 минутта 1 мм.сын.бағ. фильтрациялық қысымда көзден ағып кететін сұйықтың мөлшерін мм көрсетеді. Ол қалыпты жағдайда орташа =0,3 (0,15-0,60). Р – ақиқат КІҚ 21-22 мм сынап бағ. артпау керек. Сұйықтың минуттық көлемі, көзен ағып кететін орташа 2,0 мм2/мин тең. Егер ол 4 мм3/мин тең болса, бұл гиперсекреция.

7. Глаукоманың клиникасы

Глаукома тұрақты немесе тұрақсыз, анда-санда көздің ішкі қысымының жоғарлауымен, көру аймағының тарауымен және көру нервісінің экскавациясымен өтетін көз аурулары тобы. Глаукомаға 3 белгі тән:

1. КІҚ жоғарлауы;

2. көру аймағының танау жағынан тарылуы;

3. көру нервісінің глаукоматозды экскавациясы.

Офтальмотонустың бұзылуы келесі белгілермен сипатталады: КІҚ-ың тәуліктік ауытқуының 5 мм.сын.бағ. артуы, КІҚ-ың екі көзде ассиметриясы, КІҚ-ың 26-27 мм, бірнеше рет жоғарлауы.

Диагноз тек аталған үш белгі анықталғаннан кейін қойылады.

Көздің көру аймағының өзгеруі. Басында соқыр дақтың шекарасы ұлғайады. Кампиметрияда оның шекарасы: горизонтальды мөлшері 5 және вертикальды мөлшері 7,5 градус. Глаукомада және оған ғана тән белгі – көру аймағының жоғарғы танау жағынан таралуы. Келесіде ел бүкіл танау жағын алады да біртіндеп самай жағына көшеді, аяғында көру аймағы біргелкі барлық меридиандарда тарылып «түтік» тәрізді болады.

Көру аймағының жоғарғы танау жағынан тарылу себебі (Вагнер, Гаррингтон 1959), тор қабықты зақымданылуы самайын көректендіретін қан таймырланың танау жағымен салыстарғанда ұзақ жол өтунде. Сондықтан танау жағы тез зақымдалады, онда гипо немесе аноския (аноксемия) Аркти (1949ж.). КНД-ың көздің артқы полюсінде эксцентірлі орналасқан, сондықтан КІҚ-ың жоғарлауы ең алдымен дискінің төменгі – самай жағында орналасқан талшылықтардың зақымдалуына әкеледі, яғни оған сай алдымен көру аймағы жоғарғы – ішкі бөлімінде тарылады, келесіде төменгі-ішкі квандранта тарылады. Көп кейін көру аймағы самай жағынан тарылады.

Алысқа барған сатысында тек көру аймағының самай жағында шектелген ғана аймақ қалады, горизонтальды меридианда 25-60 градус аралығында.

Орталық көру ұзақ сақталады, оның төмендеуі көру аймағының таралуына парарелль емес.

Көру нервісінің дискісінің экскавациясы және семуі. КІҚ жоғарланда торлы пластинка артқа қарай ығысады, көз тамырларында қанның айналымы бұзылады. Көру нервісінің көз ішкі бөлімінде трофикалық өзгерістер салдарынан нерв талшықтары мен КНД аймағында глияның семуі дамиды. Көру нервісінің глаукоматозды семуі дискісінің бозаруымен оның ортасының тереңдеуі – экскавациямен өтеді. Экскавация алдымен дискісінің орталық және самай бөлімін, келесіде бүкіл дискіні алады.

Қалыпты көзде физиологиялық экскавацияда болады. Оның глаукоматозды экскавациядан айырмашылығы дискінің шетіне жетпейді, Тамырлы ойымшықтың (воронка) маңында орналасады. Глаукоматозды экскавация ақырын дамиды, бірнеше жылдан кейін. Глаукоманың жедел ұстамасында КІҚ жоғары болғандықтан бірнеше күн ішінде көздегі процесс толық соқырлықпен аяқталады.