10)Ағзадағы энергияның түзілуінің жалпы схемасын көрсетіңіз
Тірі жүйенің жай машинадан айырмашылығы – энергия жұмсау. Қуат барлық жұмыстарға жұмсалады: механикалық, осмостық, сәуле шығару жұмысы, тургорлық, электрлік, химикалық. АТФ жұмысқа жұмсалған соң биожүйе химикалық машина болып табылады. Адам-химикалық машина, себебі, қуат көзі – АТФ. Ең универсалды қуат көзі –АТФ. Q көп болса, А азаяды. А көп болса, Q азаяды.
Аденозимонофосфотаза- АМФ Q= Q1+ Q2
Q1- 1-ші жылу немесе негізгі жылу. Ол жұмысқа дейін шығып кететін жұмыс.
Q2-жұмыстан кейін шығатын жылу. Активті жылу. Екінші жылу.
Терморегуляция – жылу реттеу. Жылу реттелудің 2 түрлі жолы бар: олар:
Q1+Q2
Q-жұмысқа жұмсалмайды, жылуды сақтап тұрады.
Q1- жалқаулардың жолы, ол жұмыс жасамайды.
11 Термодинамиканың бірінші заңына сипаттама беріңіз және оның биопроцестерге қолданылуын көрсетіңіз. Термодинамиканың 1-ші заңы қуаттың сақталу заңы. Қуатты сақтау заңы – біздің күйіміздің өзгеруі арқылы сақталады. Биожүйеге қолданылады. Оның формуласы : dU=dQ+dA , мұндағы dU- ішкі қуат суммасы, dQ- кинетикалық қуат, dA-электрлік, химиялық, механикалық жұмыс болып табылады. Q көп болса, А азаяды және керісінше. Тепе-теңдік күйімізбен байланысты. Термодинамиканың бірінші заңын биожүйеге қолдануға болады. Термодинамиканың бірінші алғышарты тарихы тұрғыдан механикалық жұмыс пен жылу эквиваленттілігінің анықталуымен байланысты. Бұл Р. Майер және Д. Джоуль есімдерімен байланысты. Р. Майердің өз идеяларын түгелдей және жүйелі түрде дамытқан негізгі еңбегі 1845 жылы жарияланды және биофизика тұрғысынан « Зат алмасумен байланыстағы органикалық қозғалыс»деп аталды. Майер бірден термодинамиканың бірінші алғышартын табиғаттағы қозғалыстың кез-келген формасы бағынатын қағидат ретінде алға тартты. Майер тірі ағзадағы механикалық және жылу әсерлерінің көзі өмір сыйлаушы күш емес, оттегімен дем алу және қоректену нәтижесінде өтетін химиялық процестер деп табылады деп көрсетті. Джоуль механикалық жұмыс пен жылу эквиваленттілігін индуктивті жолмен, яғни механикалық қозғалыстың жылуға айналуын тікелей тәжірибе жүзінде өлшеу арқылы анықтады. Термодинамиканың бірінші заңы жаратылыстануда анықталған ең бір қағидаттардың бірі. Бірқатар термодинамикалық құбылыстар сияқты ішкі қуат күй функциясы болып табылады. Бұл жүйенің экстенсивті сипаты. Термодинамиканың біріншізаңының формуласы негізінен биология есептеріне қолданылып көруде механикалық жұмысқа арналған формула қлпалардың серпімді қасиеттеріне және бұлшықеттің қысқаруына байланысты мәселелерді қарастыру үшін қолданылады; электр жұмысына арналған формула мембраналарды зерттеу барысында маңызды роль атқарады; ферментативтік белсенділік мәселесін зерттеуде химиялық жұмыс айқындаушы мәнге ие. ХІХ ғасырдың физиктері тірі табиғат үшін термодинамиканың бірінші заңының алғышарты ретінде биологиялық обьектілер үшін қуаттың сақталу заңының орындалуын дәлелдеген сараптау жұмыстары маңызды болды. М. Рубнер тағамдағы қуат ағзаның тұтыну процесі кезінде 3 бөлікке жіктелетінін көрсеткен, олардың жиынтығы тұрақты:
Жылуға ауысатын және ортаға бөлінетін;
Жасуша қор түрінде жиналған (бұл қуат обьектілерді калориметрлік жарғышта күйдіру есебінен айналдырады)
Метаболиттермен, ағза тіршілігінің азығымен байланысты;