- •1.Гидрофизика пәні және оның мақсаты
- •2. Гидрофизиканың дамуының қысқаша тарихы. Гидрофизиканың басқа аралас пәндермен байланыстылығы
- •3. Судың физикалық қасиеттері, құрылымының ерекшеліктері
- •4. Судың аномальдік қасиеттері
- •5. Судың бір күйден екінші күйге ауысу диаграммасы
- •6. Қардың сулық қасиеттері. Қар, мұз альбедосы
- •7. Мұздың физикалық және механикалық қасиеттері
- •8. Қардың физикалық қасиеттері
- •9. Судың араласу түрлері: конвективтік және динамикалық араласу
- •10. Су қоймаларындағы ағын және циркуляция
- •11. Су толқындары, олардың түрлері. Су толқының негізгі параметрлері, анықтау жолдары
- •12. Су объектілеріндегі су массалары. Су массаларының тұрақтылығы және типтері
- •13. Конвективтік жылу алмасу. Ньютон заңы
- •14. Жылу қозғалысының негізгі заңдары. Жылу қозғалысының жылу өткізгіштік жолмен атқарылуы
- •15. Күн радиациясының суға енуі және жұтылуы, Ламберт формуласы
- •16. Температуралық аймақ, температура градиенты, Фурье заңы
- •17. Өзендер мен көлдердегі су температурасының жылдық өзгерісі
- •18. Су қоймасының жылу балансы теңдеуі, құрамдас бөліктері
- •19. Көлдердегі жылу қорын есептеу. Ф.Форель, Хальбфасс, с.Д. Муравейский әдістері.
- •20. Су температурасының маусымдық өзгерісі. Көктемгі жылыну, жаздық қызу, күзгі салқындау және қыстық салқындау кезеңдері
- •21. Су бетіне түсетін жиынтық күн радиациясын есептеу. Су бетінің сәулеленуі (излучение). Стефан-Больцман заңы.
- •22. Жылу балансы теңдеуін құрайтын негізгі элементтерінің атқаратын рөлі және оларды есептеу әдістері. Су қоймасының жылу балансы теңдеуі
- •23. Буланудың физикалық мәні. Су бетінен буланудың негізгі факторлары. Су бетінен булануды бақылау жүргізу. Су әоймасы бетiнен булануды есептеу
- •1. Жалпы мәліметтер
- •24. Су бетіне түсетін жиынтық күн радиациясы, Савинов-Онгстрем, Кузьмин формулалары.
- •25. Аспаптар арқылы бақылау жүргізілмеген жағдайда су бетінен булануды есептеу әдістері
- •26. Булануды есептеудегі су балансы (теңдестігі) әдісі
- •27. Булануды есептеудегі жылу балансы (теңдестігі) әдісі
- •28. Булануды есептеудегі эмпирикалық формулалар
- •29. Булануды есептеудегі турбуленттік диффузия әдісі
- •30. Су объектілерінің салқындауы және мұздануы. Мұз қабатының пайда болу типтері
- •31. Мұз жамылғысының пайда болу жағдайлары, олардың типтері. Мұз бетінен булану және оларды есептеу әдістері
- •32. Мұз қалыңдығының өсу шарттары және мұз қалыңдығының өсуін есептеу әдістері
- •33. Су нысандарының мұз қату кезеңіндегі мұздық-термикалық режимі
- •34. Су қоймаларындағы судың араласу шарттары
- •35. Қар қабатындағы физикалық процесстер: режеляция, рекристаллизация, возгонка, сублимация
- •36. Конвекция және булану арқылы жылу алмасуды анықтайтын негізгі формулалар
- •38. Ағындының гидродинамикалық жылынуы. Су қоймасындағы жылу қорының өзгеруі
- •39. Су түбімен жылу алмасу.
- •40. Су массаларының тұрақтылығы және типтері
38. Ағындының гидродинамикалық жылынуы. Су қоймасындағы жылу қорының өзгеруі
Ағынның гидродинамикалық жылынуы. Жылынудың бұл түрі су қабаттарының үйкелісін жеңуге жұмсалатын механикалық энергияның жылуға түрленуімен байланысты.
Еңістігi және тәуліктік су өтімі Qтәу су ағыны l қашықтықта үйкелісті жеңу үшін ilρQтәу–ке тең механикалық энергияны жұмсайды. Ағынның бірлік қашықтығына және бірлік еніне жұмсалатын механикалық энергия мынаған тең:
39. Су түбімен жылу алмасу.
Су түбімен жылу алмасу маусымдық сипатқа ие. Көктем-жаз мезгілінде су қабаттары жылынғанда жылу су массасынан су қоймасының табанына беріледі, яғни жылу ағыны судан су түбі грунтына бағытталған. Күзде және қыста судың салқындауы барысында су табаны жазда жинақталған жылуды су массасына қайта бере бастайды. Соның нәтижесінде қыс бойы су түбінде оң температура сақталумен қатар төменгі су қабаттарының жылынуы жүреді. Жылу ағыны бағытының өзгеруі су түбі қабаттарының және жоғарғы қабаттардың температура-лары теңелген сәттен басталады. Жылу алмасу қарқындылығы су табанына жақын су қабаттары мен су түбі температураларының айырмасына тәуелді. Су табанының алатын жылуы негізінен су бетінен су қабаттары арқылы түседі. Су қабаттарынан өтетін және тікелей су табанында жұтылатын күн энергиясының шамасы тереңдігі4 м-ден артық көлдерде өте төмен(су бетіне келіп түсетін күн энергиясының4 – 7%-нан төмен). Мұндай жағдайда су түбімен жылу алмасу су табаны маңындағы су қабаттарында жылудың таралуына тәуелді. Су түбінде температураның таралуы, оның жоғарғы қабаттарға берілуі және салқындау кезеңінде оның шығындалуы грунттың(су түбінің) температура өткізгіштігімен анықталады. Егер су түбін түзетін жыныстардың құрамы белгілі болса, онда олардың жылу өткізгіштігі жуықпен бағалануы мүмкін. Қазіргі кезде тікелей су түбінде өлшенген су температуралары мәліметтері өте жеткіліксіз. Ол су түбінде температураны өлшеудің қиынға соғуымен және бұл мақсатта аспаптардың жетіспеушілігімен түсіндіріледі. Су қоймаларының басым көпшілігінде мұндай бақылаулар жүргізілмейді, су қоймасының жылу балансын зерттегенде су түбінен келетін жылу шамасы есептеулер арқылы анықталады. А.П.Браславский30 – 70° солтүстік ендікте орналасқан ТМД территориясы үшін және
табандары құмды, сазды және тасты болып келген ағынсыз көлдердің жыл ішінде табанынан келетін жылу мәндерін есептеді. С.Н. Булатов бұл кестелердің мәндері бойынша су қоймасының орташа тереңдігіне және мұз жамылғысы орнағаннан бастап санаған күндер санына тәуелді су түбінен келіп түсетін жылуды анықтауға мүмкіндік беретін номограмматұрғызды. Номограмма бойынша су түбімен жылу алмасудың тек орташа мәндерін анықтауға болады.
Су табанының жылу қорының өзгеруі сондай-ақ су қоймасының тереңдігіне байланысты. Таяз су қоймалары үшін(тереңдігі20 м-ден кіші) ол біршама жоғары болып келеді, ал терең суларда су түбі температурасының өзгеруі жыл ішінде өте төмен, сондықтан олардың түбінен келетін жылу мөлшерін есепке алмауға болады.