Кәсіпорынның негізгі қорларын бағалау түрлері. Кәсіпорынның негізгі қорларын пайдалану көрсеткіштері

Кәсіпорынның негізгі қорларын бағалау түрлері. Кәсіпорынның негізгі қорларын пайдалану көрсеткіштеріНегізгі қорларды бағалаудың өндірістік процесінде  ұзақ жылдар бойы қатысып, тозуына байланысты және осы уақыт аралығында қайта өндірудің жағдайына байланысты  бірнеше түрі болады. Олар:1)    Негізгі қорлардың бастапқы құны – қорларды дайындауға, жинауға, әкелуге кеткен шығындардың жиынтығы.2)    Қайта өндіру құны (қалпына келтіру) – негізгі қорларды қайта өндіруге кеткен шығындардың жиынтығы.3)    Қалдық құн – негізгі қорлардың тозуды алып тастағанда бастапқы немесе қалпына келтіру құны.Негізгі өндірістік қорлардың құрылымына мынадай факторлар әсер  етеді: шығарылатын өнім түрі, оның жалпы көлемі, автоматтандыру және механикаландыру деңгейі, мамандандыру және бірлестіру деңгейі, кәсіпорын орналасуының климаттық және географиялық жағдайлары. Өнеркәсіптің дамуының маңызды мақсаттарының бірі  ең алдымен оның тиімділігін  көтеру  және шаруашылықтың ішкі резервтерін толығымен пайдалану есебінен өндірісті қамтамасыз ету. Ол үшін негізгі өндірістік қорлар  тиімдірірек пайдалану керек.Өнеркәсіп  өнімінің өндірісінің көлемін ұлғайту келесілер есебінен жеткізіледі:1. негізгі қорларды іске қосу;2. пайдаланылып жатқан негізгі өндірістік қорларды пайдалануды жақсарту. 

Кәсіпорынның негізгі қорларының маңызы мен түсінігі

Кәсіпорынның негізгі қорларының маңызы мен түсінігі Материалдық игіліктерді игеру, олардың үздіксізділігін қамтамасыз ету  яғни ұлғалмалы ұдайы өндіріс үрдістерінің жүзеге асырылуы  ақшалай түрдегі құн қозғалысынсыз мүмкін емес. Ақша айналымының негізінде қаржы  немесе ақша сомасының бір адамнан  екіншісіне өту үрдісі жүзеге асады. Бүл ерекше үрдіс нәтижесінде «қаржы » термині қалыптасты. «Қаржы» термині латынның <finis> деген сөзінен, түсінігі –«соңы», «табысқа жету», «қолма қол ақша»деген ұғымдарды  яғни төлемнің соңы, төленуі деген мағыны береді. Кейінірек бұл термин француздың <financia> түрінде беріліп, кең мағынада ақшалай төлемдер түсінігін және мемлекеттің табыстарының жиынтығы түсінігін берді.Құндылықты категория ретінде қаржы   мемлекеттік шаруашылық субъектлерінің қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған ақшалай қорлар мен кірістердің қалыптасуымен, қоғамдық өнімді бөлістірумен байланысты экономикалық қатынастарды  береді.Қаржы тек орталықтандырылмаған және орталықтандырылған қорларды қалыптастыру мен пайдалануға байланысты экономикалық қатынастарды ғана қамтиды.   Осыған сәйкес қаржы ғылымының  нысанына қоғамдық өнімді бөлістірумен байланысты экономикалық қатынастар жатады.Қаржының объектісіне мақсатты ақша қорлары мен кірістер жатады.  Қаржының субъектісіне  кәсіпорындардар, ұйымдар, халық және мемлекет жатады.

Кәсіпорынның энергетикалық, транспорттық және қоймалық шаруашылығын ұйымдастыру Кәсіпорынның негізгі өндірістік бірлігіне бәрінен жиірек цех жатады. Цех – негізгі өндірістік бөлімше, әкімшілдлік өздігімен, өндірістік үрдістің белгілі бөлігін орындайтын. Цех бөлімі өнімді (дайындамалар, бөлшектер, құрастырушы бірліктер, дайын машиналар) шығарады, немесе белгіленген жұмыстарды (тасымалдау, жөндеу ж.с.с.) орындайды.