Кәспорындағы еңбекті ұйымдастыру және техникалық мөлшерлеу

Кәспорындағы еңбекті ұйымдастыру және техникалық мөлшерлеу еңбекті нормалау – бұл жұмысшының нақты ұйымдастырушылық-техникалық жағдайда жұмыстарды атқаруға (өнім бірлігін дайындау) кеткен еңбек шығындарын (уақыт) анықтау және сол негізде еңбекті нормалауЕңбекті нормалауды ұйымдастыру саласындағы мемлекеттік кепілдіктерге мыналар кіреді: типтік нормалар мен еңбек жөніндегі нормативтер;техникалық тұрғыдан негізделген типтік нормалар мен еңбек жөніндегі нормативтерді мемлекеттік органдармен жасауды қамтамасыз ету;жұмыс берушілердің еңбек нормасының жасалуын, жүргізілуін және қайта қаралуын қамтамасыз етуін бақылау. Еңбек нормасын жетілдіру кезінде мыналар қамтамасыз етілуі тиіс:еңбек нормасының сапасы, оның қажетті еңбек шығынына оңтайлы жуықталуы;ұқсас ұйымдастырушылық-техникалық жағдайда орындалатын бір жұмысқа бірдей еңбек нормасын бекіту;ғылым мен техниканың дамуы негізінде еңбек нормасының прогрессивтігі;еңбекті нормалауда еңбек нормасын бекіту мақсаттық болып саналатын жұмыс түрлерін қамту;еңбек нормасының техникалық (ғылыми) негіздемесі.

Кәсіпорын экономикалық субъект және ұйымдастыру және басқару объектісі. Кјсіпорын — микроэкономикадаєы басты нјрсе болып отыратын фирма. Ќоєамныѕ, адамныѕ ќажеттілігін ќанаєаттандырып, кґпшілік тауарлар мен ќызмет кґрсетуді јдетте кјсіпорын жасайды. Нарыќ экономикасыныѕтїсінігі бойынша ґндірістік ќызмет тек тауар ґндірістіѕ ґнеркјсіптік кјсіпорындардаєы ґѕдеуші немесе ќўрастырушы їрдістерді єана емес, сонымен ќатар денсаулыќ, кґлік, ќоєамдыќ тамаќтандыру жјне сауда сияќты негізінен ќызмет кґрсетуші аймаќтарєа да баєдарланєан. Мўнда тїрлендірудіѕ саќтау, тасымалдау, ќайта ґѕдеу сияќты їрдістері орындалуы мїмкін. Кјсіпорындаєы ґндірісті ўйымдастыру деѕгейі оныѕ ґнімініѕ бјсекелестік ќабілетіне наќты јсер етеді. Бјсекелестіктіѕ тїрлерініѕ бірі - ішкі салалыќ бјсекелестік ґзара ауыстырылатын немесе біркелкі ґнімніѕ ґѕдірісімен шўєылданатын кјсіпкерлер арасындаєы баќталастыќ мынаєан баєытталєан, тўтынушыны берілген фирманыѕ ґнімін алуєа мјжбїр ету. Ол їшін тауарды неєўрлым тґмен баєамен сату керек.Кјсіпорынды сипаттай отырып, јдетте оныѕ мынандай негізгі белгілерін атауєа болады: мїліктік жјне мїліксіз жекеленуі (кјсіпорынныѕ ќўрылтайшыларындыѕ меншігінен);ќўќыќтыќ жаєдайы, оныѕ ерік пен ќўќыќтыќ ќатынастарын субъект тїрінде ќарауєа мїмкіндік беретін жјне оныѕ еліміздегі јрекет етуші заѕдылыќтармен сјйкес мемлекеттік тіркелуін білдіретін;кјсіпорын атауы жјне оныѕ ўйымдастырушылыќ - ќўќыќтыќ тїрі, осындай кјсіпорынныѕ міндеттемелері бойынша жауапкершілік тїрі мен кґлемі туралы баєалауды білдіретін.

Кәсіпорындағы өнім өз құндылығын қалыптастыру

Кәсіпорындағы өнім өз құндылығын қалыптастыру Кәсіпорын активтерінің қалыптасуы оның өмірлік циклінің түрлі сатыларындағы үш негізгі кезеңдерімен байланысты: Жаңа кәсіпорынды құру. Бұл активтердің қалыптасуындағы, әсіресе ірі кәсіпорындарды құру кезіндегі едәуір жауапты кезең (олардың алғашқы қалыптасуының үдерісі). Осы кезеңде қалыптасатын активтер көп жақтардан бастапқы капидалға деген қажеттілікті, пайданы табу шарттарын, сол активтердің айналу жылдамдығын, олардың өтімділік деңгейін және т.б. анықтайды.Әрекет етуші кәсіпорынды кеңейту, қайта құру және жаңарту. Активтердің қалыптасуының осы кезеңін кәсіпорынның өмірлік циклінің негізгі сатыларындағы активтердің дамуының тұрақты үдерісі ретінде қарастыруға болады. Әрекет етуші кәсіпорын активтері құрамының кеңеюі және жаңартылуы, инвестициялық қорларды қалыптастыру мүмкіндіктерін есепке ала отырып, кәсіпорын дамуының стратегиялық міндеттеріне сәйкес жүзеге асырылады. Әрекет етуші кәсіпорынның жаңа құрылымдық бірліктерінің (еншілес кәсіпорындарының, бөлімшелерінің және т.б.) құрылуы. Бұл үдеріс жаңа құрылымдық мүліктік кешендердің (олардың жаңадан құрылысы негізінде) құрылуы немесе біртұтас мүліктік кешен үлгісінде активтердің дайын жиынтығын  сатып алу (осындай сатып алу нұсқалары ретінде әрекет етуші мемлекеттік кәсіпорынды, банкротқа ұшыраған кәсіпорынды сатып алу және т.б. алып қарауға болады) арқылы жүзеге асырылуы мүмкін

Кәсіпорындарда өнім сапасын бақылауды ұйымдастыру. Өнім сапасының нормативтік-техникалық құжаттама (НТҚ) талаптарына сәйкестігіне кепілдік беретін қажетті құрал сертификаттау болып табылады.Халықаралық стандарттау ұйымы үшінші тараппен сертификаттаудың сегіз сұлбасын анықтаған. Бірінші модель тәуелсіз зертханада немесе орталықта өнеркәсіптік өнім үлгісін сынауды көздейді. Кейінгі модельдер заводтық сапа басқармасын кейіннен бақылау мен қадағалау арқылы аса терең сыналады.Сертификаттау мақсаттары:- өнімнің өмір, денсаулық, мүлік пен қоршаған орта үшін қауіпсіздігіне азаматтардың құқықтарының іске асырылуын қамтамасыз ету;- елдің бірыңғай тауар рыногында, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастықта заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің қызметі үшін жағдай тудыру;- дайындаушымен тапсырылған өнімнің сипаттамаларын растау.ТМД республикаларының сертификаттау жөніндегі Ұлттық органдары Мемлекеттік стандарттар (Стандарттау жөніндегі Мемлекеттік комитеттер) болып табылады.

Кәсіпорындарда өнім сапасын басқару халықаралық тәжірибе. Халықаралық стандарттау ұйымы үшінші тараппен сертификаттаудың сегіз сұлбасын анықтаған. Бірінші модель тәуелсіз зертханада немесе орталықта өнеркәсіптік өнім үлгісін сынауды көздейді. Кейінгі модельдер заводтық сапа басқармасын кейіннен бақылау мен қадағалау арқылы аса терең сыналады.Сертификаттау мақсаттары:- өнімнің өмір, денсаулық, мүлік пен қоршаған орта үшін қауіпсіздігіне азаматтардың құқықтарының іске асырылуын қамтамасыз ету;- елдің бірыңғай тауар рыногында, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастықта заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің қызметі үшін жағдай тудыру;- дайындаушымен тапсырылған өнімнің сипаттамаларын растау.ТМД республикаларының сертификаттау жөніндегі Ұлттық органдары Мемлекеттік стандарттар (Стандарттау жөніндегі Мемлекеттік комитеттер) болып табылады.

Кәсіпорындардағы технологиялық және пәндік мамандану

Кәсіпорындардағы технологиялық және пәндік мамандану қоғамдық еңбек бөлінісі мен оны ұтымды ұйымдастыру түрлерінің бірі; өнеркәсіп салаларын оқшаулау процесі.^[1] Белгілі бір дайын өнімді, оның жеке бөліктерін дайындау, жеке операцияларды орындау дербес салаларға және оқшауланған кәсіпорындар мен цехтарға топтасады. технологиялық (стадиялық) мамандандыру – белгілі бір технологиялық процестерді немесе операцияларды жүзеге астыратын салалар мен кәсіпорындарды оқшаулау (мысалы, құю зауоды, иіру фабрикасы).

Кәсіпорынның айналым қорларын тиімді пайдалану көрсеткіштері

Кәсіпорынның айналым қорларын тиімді пайдалану көрсеткіштері

Кәсіпорынның айналым қорының түсінігі

Кәсіпорынның айналым қорының түсінігі Кәсіпорынның айналым қоры мен айналым капиталы түсінігін, оның мәнін, қызметі мен құрамын қарастырайық. Бұл түсініктер барабар ұғымдар емес екенін естен шығармау керек. Айналым қоры – бұл өндірістік үдерістің міндетті, ал өнімнің өзіндік құнының негізгі бөлігі (элементі). Оның негізгі өндірістік қорлардан ерекшелігі-айналым қоры әрбір өндірістік циклде толығымен тұтынылып, өзінің құнын өндірілген өнімге толығымен өткізеді.Айналым қоры өндірісте пайдалануға немесе белгілі бір жұмыс пен қызметті орындауға арналған шикізаттар, материалдар, сатып алынған жартылай өңделген өнімдер, құрастырушы өнімдер, отын, ыдыс, ыдысқа арналған материалдар, қосалқы бөлшектер және басқа да материалдар аяқталмаған өндіріс түрінде болады. Өнім бірлігіне жұмсалған шикізат, материалдар, отын мен энергия шығыны неғұрлым аз болса, өнімді өндіруге және дайындауға жұмсалатын еңбек шығыны солғұрлым үнемді, әрі оның өзіндік құны арзан болады.Айналым қорына қарағанда айналым капиталы экономикалық санат ретінде кең мағынаны білдіреді. Ол айналым қоры мен айналыс қорынан тұрады.

Кәсіпорынның бәсекеге қаблеттілігін арттырудағы сапа рөлі. Отандық кәсіпорындар үшін күрделі проблемалардың бірі, бәсекеге қабілетті өнім өндіруді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін жүйені құру болып табылады. Сапа өткізу нарықтарыүшін күресте маңызды құрал болып табылып, тауардың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етеді. Ол функционалды, әлеуметтік, эстетикалық, эргономикалық қасиеттер арқылы тұтынушыларға аранлған тауардың пайдалылығы мен өнімнің техникалық деңгейінен қалыптасады. Сонымен бірге бәсекеге қабілеттілік тауардың спалық және құндық ерекшелікітерінің жиынтығымен, сондай-ақ тауарды тұтынуға жұмсалған шығындармен анықталады. Ұқсас тағайындалған өнімнің арасында тұтынушының жиынтық шығындарына қатысты аса жоғары пайдалы тиімділікті қамтамасыз ететін өнім үлкен бәсекеге қабілеттілікті иеленеді.