28. Ақша қаражаттарының қозғалысын талдау қалай жүзеге асырылады? Оның мәнін ашып көрсетіңіз.

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді оларды операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметі бойынша жіктей отырып ұсынылуы тиіс. Қызмет түрлері бойынша жіктеу пайдаланушыларға осы қызметтің ұйымның қаржы жағдайына əсер етуін, оның ақша қаражаттары мен ақша қаражаттарының баламаларының сомасын бағалауға мүмкіндік беретін ақпаратты қамтамасыз етеді. Бұл ақпарат сонымен бірге қызмет түрлері арасындағы өзара байланысты бағалау үшін де пайдаланылады.

Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді алу мақсатында 2 бастапқы тәсілді қолданады:

1. Тура әдіс- бұл әдісте жалпы ақша түсімдерінің негізгі түрлері мен төлемдері туралы ақпарат ашылады. Бұл әдісте ақша қаражаттарының есебінің шоттары бойынша барлық бухгалтерлік жазбаларда жүзеге асырылуын қорытындылап көрсетеді. Мұнда барлық ақша қаражаттарының сомасының дебеті “ақша қаражаттарының келіп түсуі” бөлімінде көрсетіледі, ал кредиті “ақша қаражаттарының шығарылуы” бөлімінде көрсетіледі. Сонымен қатар жыл басындағы қалдығы бухгалтерлік есепте анықталады, ал жыл соңындағы қалдық есептілік жолымен және бухгалтерлік есептілік мәліметтерімен расталып шығарылады.

2.Жанама тәсіл- бұл тәсіл кезінде таза пайда мен залал ақшалай емес сипаттағы операцияларды, негізгі кез келген қызметтен кейінге қалдырылған немесе есептелген өткен жылдағы және болашақтағы ақша қаражаттарының түсімдерін немесе төлемдерінің және инвестициялық және қаржылық қызметімен байланысты кірістер мен шығыстар нәтижесін ескере отырып түзету жүргізіледі. Сонымен қатар ұйым қабылдаған пайдаға түзету жүргізуін теориялық түрде қарастырады.

Ақша қаражаттарының қозғалысын талдау барысында келесідей міндеттерді қарастырады:

• ақша қаражаттарының көлемін оптималды бағалау;

• ақша қаражаттарының қозғалысын бағыттарын және құрылымын, құрамын бағалау

• ақша қаражаттарының бөлімдерін қолдану барысында әр түрлі факторлардың әсерін анықтау және өлшеу;

• ақша қаражаттарын пайдалану барысында резевтердің жоғарылауын бағалау және анықтау;

• ақша қаражаттардың пайдалану тиімділігіндегі резевтерді жоғарылату бойынша ұсыныстарды өңдеу.

29.Кәсіпорынның нарықтық белсенділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер:

бір акцияға түскен табыс (пайда);

акцияның құндылығы;

бір акцияның баланстық құны;

акцияны котировкалау – бағалау коэффициенті;

Акцияға түскен табыс.  Инвестор акцияны сатып алғанда, әрқашан дивидент түрінде алатын болашақ табысты бағдарға алады. Ол таза табыстан айрықша акциялар бойынша дивиденттерді алған соңғы қалдықтың, шығарылған және қолдағы әдеттегі акциялардың жалпы санына қатынасы ретінде формуламен есептелінеді:

Д^Ч_А = Д^Ч – Д^В_ПР.А./ А_О   ,                           (1)

         Мұндағы: Д^Ч_А – бір акцияға түскен түскен таза табыс;

Д^Ч – таза табыс;

Д^В_ПР.А. – айрықша акциялар бойынша дивиденттер;

А_О – айналымдағы әдеттегі (кәдімгі) акциялар саны.

Акциялардың құндылығы. Ол акцияның нарықтық бағасын акцияға түскен табысқа бөлгендегі бөлінді ретінде формуламен есептелінеді.

Ц_А= Р_Ц/ Д^Ч_А                     (2)

Мұндағы: Ц _А – акцияның құндылығы;

Р_Ц – акцияның нарықтық бағасы;

Д _А^Ч – бір акцияға түскен таза табыс.

Бір акцияның баланстық құны кәсіпорынның бухгалтерлік есеп пен есеп беру мәліметтеріне сәйкес бір әдеттегі акцияға келетін таза активтерінің (меншікті капиталдың) құнын көрсетеді. Бұл көрсетіш былайша есептелінеді:

 Б_С.А.= С_А.К. – С_П.А./ А_О             (3

               Мұндағы: Б_С.А. – акциялардың баланстық құны;

С _А.К. – акционерлік капиталдың құны;

С _П.А. – айрықша акциялардың құны;

А _О – айналымдағы әдеттегі акциялар саны.

Акцияны бағалау коэффициенті – акцияның нарықтық бағасының оның баланстық құнына (есептеу бағасы) қатынасымен формула бойынша есептеледі:

К_К.А. = Р_Ц / Б_С.А.                   (4)

 Мұндағы: К _К.А.  — акцияны бағалау коэффициенті;

Р _Ц – бір акцияның нарықтық бағасы;

Б _С.А.  — бір акцияның баланстық құны.