3.3.2. "10 Сөзді жаттау" әдістемесі

Мақсаты: баланың создерді ырыкты есте сақтауын анықтау.

Бүл өдістеме көмегімен баланың өз зейінін үзақ уакыт бір өрскетпен шүғылдануға жинақтай алуы, оган қосымша стимулдык материалдар (ойын, көрнекіліктер) қолданбай танымдық қызметін үйымдастыруга болатындыгы анықталады.

Зерттеуді жүргізу үшін 10 соз немесе сөз тіркестсрі дайындалады. Олар бірнеше вариантта болғаны дүрыс. Әр вариантты орындауға арнайы уақыт беріледі.

Бірінші жаттығуды қолдашлп зерттеу жүргізуді психолог келссі кіріспс созбен бастайды: "Балалар, мен қазір сендерге бірнешс создерді айтамын. Оларды мүкият тындап, есте сақтап қалуга тырысындар. Men оқьгп болганнан соң сендер олардын ішінем естерінде қалғандарын қайталап айтасьшдар".

Жаттыгуды екінші рет орындату үшін нүсқау қайталанады: "Мен жаңагы сөздерді қайталап окимын. Сендер ол сөздерді тағыда кайталап айтасындар. Бірінші кайталаған сөздеріңмен бірге қазір жаңадан еске сақтаған создерді қосып айтыңцар".

Үшінші және төртінші рет кайталап орындаганда ереже кысқаша түсіндіріледі:

"Мен тағы да қайталаймын, ал сендер жақсылап тындандар". Бесінші рет қайталаганда: "Мен бұл сөздерді соңғы рет оқимын, сендер олардың барлыгын түгел кайталауга тырысындар" — деп анықтау арқылы жүргізіледі. Бүл тәсілдің комегімен балардың шығармашылық қабілетін дамытып, тіл байлығын терендетуге болады. Тапсырмаиы орындату барысында келесі көрсеткшггср бағаланады.

I. Дыбыстардың дүрыс айтылуы.

Дикциясының анықтығы.

Дауысының мөнерлілігі.

Сөздік қоры.

Сөзді орнымен нақты қаддана білуі.

Үғымдарды түсіндіретін лексикондағы создің бары.

Сөйлеуде грамматикалық қатеңіц болмауы.

10. Әртүрлі.грамматикалық формаларды қолдануы.

II. Әр түрлі сөйлемдерді дүрыс қүра білуі.

Сөйлемдегі сездердің ретін дүрыс анықтай білуі.

Сөйлемде аяқталған ойды айта білуі.

Әр түрлі сипаттағы сүрақтарға жауап беруі.

Қысқа әңгіме құра білуі.

Қүбылыстарды, әрекеттерді, фактілерді бір-бірімен байланыстыруы.

3.4. Үшінші-төртінші сынып оқушыларының таным процестерін диагностикалау және дамыту

3.4.1. Есте сақтау процесін зерттеу әдістемелері Мақсаты: оқушылардьщ есте сақтау қабілетінің даму деңгейін анықтау және ес процестерін жетілдіруге ықпал жасау. Есте сақтау қабілетін зерттеуге қолданылатын әдістемелер оте көп. Мысалы рстінде сандар қатарын естс сақтау әдістемесін келтіреміз. Біріиші тапсырма.

Орындау ережесі: Оқушьшарға тесті орынлау тәртібі тусіндіріледі: "Мен сандар қатарыи асықпай оқып беремін. Оларды рстін бүзбай ссте сақтау керек. Бұл сандар — бірінші қатар сандары болады. Екі-үш секунд откеннен соң меи екінші қатардағы сандарды оқимын. Олардың көитігі тура бірінші қатардағьщай. Жаңа оқылған қатардагы бірімші санды бүрын оқылып, есте сақталған қатардағы бірінші санға қосывдар.

Сол сияқты екініиі қатардың екінші санын бірінші есте сақталіаи қатардағы екіиші санға, ал үшіншіні — үшінші санға, төртіншіні –төртінші санға қосыңыздар. Барлық амалдарды ойда орындап болғаинан соң нәтижелерін берілген параққа жазындар".

Сандар бір секунд үзіліспен оқылады.

Санның ретін бүзу немесе басқа санды жазу қате деп есептелінсді.

Екінші тапсырма.

Ес көлемін өлшеу үшін 15 ондық сандар оқылады. Әр сан арасында бір секунд уақьгг өткеннен соң келесі сан оқылады.

Бірінші қатар:

16, 72, 98, 53, 46, 29, 14, 93, 48, 32, 51, 74, 26, 69, 19. Екініпі қатар: бүл тапсырма сол тәртіппен орындалады. 23, 17, 43, 12, 29, 94, 67, 11, 48, 60, 37, 41, 74, 53, 96. Бағалау шкал асы:

Реті бүзылған, үмытылған сандар қате болып есептелінеді. 7-10 ес колемі жақсы; 4-6 ее колемі орта; 2-3 ес колемі төмен.

Бүл корсеткіштерге баланың ден саулығы, эмоционалдық жағдайы, шаршауы әссрін тиғізуі мүмкін. Сандармен амалдар жүрғізетін жаттығулар ес операцияларын, ойлау продссіи жетілдіруге үлкен әсері бар. Сондықтан, бірнеше вариантын жасап алып кайта-қайта өткізіп түруға болады.