2.3.4, Л.С.Выготскийдің "Жалпылап айт" әдістемесі

Мақсаты: баланың үғымдық қорының қалыптасу деңгейін анықтау.

Баларга топтама создер оқылып, оларды бір созбен қалай атауға болатынын сүрайды.

Мысалы: койлек, тон, шалбар, етік, борік, күрте. Осы аталгандарды бір собсн қалай айтуға болады?

Бала олар киім дегсн сөзбен белгіленетінін айтуға тиіс.

Тапсырмалар

1. Тәрелке, тостаған, қазан, шәйнек.

2. Қыл қалам, фламастер, қалам, рушке.

3. Лима, алмүрт, шие, шабдалы.

4. Етік, галош, туфли, мәсі.

5. Қауын, дарбыз, қияр, помидор.

6. Қайың, қарағай, тал, емен.

7. Үстел, керует, шкаф, кітап сорелері.

8. Өрік, жүзім, алхор, анар.

9. Орамал, борік, тақия, малахай.

10. Әмір, Уалихан, Жәнібек,Ұлан.

2.3.5. Е.Е.Кравцовтың "Кім үлкен" әдістемесі

Мақсаты: балалардың ойлау операцияларының даму деңгейін анықтау.

Психолог балаларға ауызша тапсырмаларды оқып береді. Мысалы: қоян қасқырдан үлкен, қасқыр аюдан үлкен. Ең үлксні қандай аң болды? Қоян ба, аю ма? Салыстырмалы тапсырмаларда қисынсыздықтар жиі кездесетін сойлсмдер болуға тиіс. Оларды психолог алдын ала тауып немесе өзі жасап, жазыи алады.

Тапсырмалар оқылғанда кездескен қисынсыздықтарды бала тауып, дүрыс салыстырма қандай болуы керск екенін айтып беруі керек. Қисынсыздықтарды түгсл табылса, баланың ойлау операциялары дүрыс қалыптасып кслс жатыр, деп айтуға болады. Егер бала тапсырманы орындауға қиналса, онымен түзсту-дамыту жүмысын жүргізу керек. Дамыту жатгығулары ретіндс алдын-ала даярланған сөйлемдерді алып, оларды баламен бірге талдау керек. Салыстырмалы талдаудын, ойлау происсін дамытуға тигізетін әсері оте үлкен. Сондықтан мүндай жатгығуды бірнеше рет қайталап орындату артық болмайды.

2.3.6. "Мен не білемін?" әдістемесі

Мақсаты: баланың табиғат туралы білімін анықтау.

Баланың қоршаған орта туралы білімін анықтау үіпш арішйы әңгімелесу жүргізіліп, оның барысында келесі сүрақтарга балапып берген жауаптарының мағнасы талданады.

Әңгімелесуге арналған сұрақтар:

1. Жылдың қандай мерзімдерін білесің?

2. Көктемнің келгенін қандай белгілерімеи анықтайды?

3. Құстар коктемдс қайда қарай ұшады?

4. Жаз мерзім қандай ерекшеліктермен сипатталады?

5. Қандай жеміс-жидектер жазда піседі?

6. Күздің келгенін қалай білуге болады?

7. Ағаштар күздің кслгенін қалай білдіреді?

8. Қыс мезгшіиің срекшеліктсрі қандай?

9. Жаңа жыл мсрекесі қай жыл мезгілінде кследі?

10. Үй жануарларын ата.

11. Жыртқыш андарды ата.

12. Қасқыр, тулкі, жолбарыс — бүл қандай жануарлар? (жыртқыш аіщар)

13. Ешкі, сиыр, қой — қандай жануарлар? (үй жануарлары)

14. Елік, қоян, жираф — қандай жануарлар? (өсімдікпсн қоректенушілер)

15. Бақшада не әседі?

16. Далада не оссді?

17. Бір сөзбен мына заттарды ата: таи, терек, шынар.

18. Қандай өсімдіктерді білесің?

19. Қандай гүлдерді білесің?

20. Мына заттарды бір сөзбсн ата: пиала, кесе, табақ. Бағалау шкаласы:

Баланың қоршаған орта заттары мен қүбылыстарын білуі кең көлемде жөне жүйслеигсн болса — жоғары;

Білімі кең көлемде, бірақ жүйеленбеген болса - орта;

Баланың қоршаған орта туралы білімі таяз, үстіртін, жүйелснбеген болса — төмен.

Осы бағалзу нөтижесіне сүйене отырып көрсеткіші темен жөне орта болған балармен дамыту машықтары жүргізіледі. Дамыту жүмыстарын табигат аясында жүргізген тиімді болады. Экскурсия, қошаған ортаға серуендеу, зоопаркке бару, саяжайлармен танысу т.с.с. машыктарын кеңінсн қолдану баланың коршаған орта туралы білімін кеңітеді. Түзету-дамыту жүмыстарын үйымдастырудың осы формаларын жиі қолдануды үсынамыз.