6.7. Пиктограмма әдістемелері 6. 7.1. "Отбасы суреті" әдістемесі

(бастауыш сынынтарға арналған)

Әдістеме типі: психодиагностикалық, проективтік. Авторлары — Г.Т.Хоменстаускас, А.И.Захаров, Р.Берне, С.Кауфман т.б.

Мақсаты: отбасында қалыптасқан қарым-катынас ерекшеліктерін анықтау.

Міндеті: Отбасы мүшелерін суретке түсіру ерекшеліктеріне байланысты қалыптасқан қарым-қатынасты баланың бағалауы және одан әсерленуі, мазасыздануын анықтау.

Жүргізуге қажетті матсриалдар: ақ қағаз, ручка, түрлі-түсті қаламдар, өшіргіш.

Жургізу тәртібі:

1. Оз отбасыңнын суретін сал.

2. Отбасындағы адамдардың оз жүмыстарын орындаи жатқанын

сал.

3. Отбасындағы адамдардын жағдайларын өзіңнің ойыңдағы, қиялындағы коріністеріне байланысты сал.

4. Оз отбасындағы адамдарды танғажайып жануарлар, табиғатта жоқ жануарлар бейнесімен суреттеп сал.

5. Оз отбасыңдағыларды метафора, символикалық бейне арқылы корсет.

Жеке зерттеу хаттамасында келесі мөселелер көрсетіледі:

A) жеке суреттерді салу реті (кімді бірінші салады); Б) суретті салу барысында ошіргішті жиі пайдалануы;

B) сурет салу барысында әр кейіпкерді корсету үшін үзақ ойланатыны;

Г) салған суретін түсіндіруі;

Д) сурет салу барысындағы бала эмоциясынын озғеруі;

Сурет салып болғаннан соң әңгімелесу барысында келееі сүрақтарды анықтау қажет:

1. суретте кімдердің салынғанын айтып бер; Б) олар қандай жерде және не істеп жүр;

2. отбасы мүшелеріиің көңіл-күйлері қаидай;

Г) отбасы мүшелерінің ішінде кім бақытты және оның осы ссзімі нсмен байланысты; Д) кім бақытсыз, нсге.

Жанама сүрқтар арқылы әр кейіпкерге балаиың көзқарасын, оның себебін анықтау, кім суретке түспей қалғанын және оның себебіи анықтау жүргізіледі.

Тесті талдау келесі нусқа бойынша жургізіледі:

1. Суреттің размері жәнс қағаз бетін пайдалануы. Барлық қағаз бетін толық пайдалану бала жағдайының жақсы екенін көрсетеді. Сурет парақтың бір шетіне тығылыстырып салса онда бала өзін Қ3'даланган адам деп есептеп жүргені.

2. Отбасы мүшслерінің саны. Қазір бірге түрмайтын адамдарды салса баланың сол адаммен эмоционалдық жақын болғысы келғені.

3. Суреттсгі адамдар.дың размерлері:

Ата-анасы, өпкесі (сіңлісі), ағасы (інісі), атасы мен әжесі т.б. отбасы мүшелеріғіің ішінде кімдердін. размерлері үлкен болса сол адамды беделді деп есептейді және оның басқаларға әсері мол екснін корсеткені.

4. Адамдар арасы. Қашык түрған адамдарды жақтырмайды, басқалармсн араласқанын, қарым-қатынаста болғанын қызғанады.

5. Затгар салынса олардың бала омірінде атқаратын ролі үлкен болғапының белгісі. Мысалы, кітап сөрелері — отбасында оны кітапты оқуға көң.іл боледі.

6. Жануарлардың суретте барлығы автордың табиғатқа деген оң көзқарасын білдіреді.

7. Кейіпкерлер түрлсрі: нүскасын келтірғен; реалистік сурет; сурет салу эстетикасы; интерьер немесе пейзаж фонында салғаны; метафоралық сурет; кейіпкерлердің іс-әрекет жасап жатқанын керсеткен.

8. Эмоцияны керсетуі.

Суретті талдау барысында келесі мәселерге көңіл. аудару қажет: А) баланың майда қимыл өрекеттерінің қалыптасқандығы, дағдысы;

Б) суретте штрихтың коп түскені сенімсіздіктің белгісі;

В) суреітеғі барлык бейнеленген нәрселердің размерлсрі майда болса ол баланың ден саулығы нашар болуының белгісі ретінде

қарастыруға болады;

Г) отбасында бірғе туқратын адамдарды суретке түсурмесе бала

ол адамнан қорқады;

Д) суретке түспей қалған адамдар баланың талаптарына сай омір сүрмейді немесе әйтеуір бір қылығымен оны қанағаттандырмайды;

Е) өзін өте кішкентай етіп салса отбасындаіъі озінің роліне, орнына қанағаттанбайды, басқаларға көңіл көп аударылады деп сезінеді.