5.2. Интеллектің даму децгейін диагностикалау (штур толық айтқанда: Школьный Тест Умственного Развития)
Мақсаты: 8-11 сынып оқушыларының гағгеллектуалдық дамуын бағалау.
Бүл тест бірнеше субтестерден түрады жөне балалардың интеллектуалдык дамуын бірнеше рет анықтауға арналған варианттары бар. ІДТУР тесті жинақтарының өрқайсысы алты субтестен түратын екі вариантын кслтіріп отырмыз. Бірінші субтестер жинағьга А вариант, ал екіншісі Б вариант деп корсетілген. Бұл варианттар жеке дара қолданылады және А варианты мен Б вариантында жинақталған тапсырмаларды сол ретімен, бір-біріне араластырмай орындатқан дүрыс болады.
А вариант жинағы (6 субтестінен түрады) 1-субтест
Орындау ережесі: төменде берілген сүрақтарға жауапты астыңғы қатарда берілген сөздерден тауып, оның әріптік белгісін жауап параққа жазу керек.
Орындау уақыты - 8 минут.
Тапсырмалар:
1. Адам аты-жөнінің бас өріптері қалай аталады?
а) фамилия, б) инициал, в) қолтаңба, г) Индекс,
д) анаграмма. 1
2. Кітап, лекция, баяидаманың қысқаша мазмуны не деп аталады?
а) азат жол, б) сөз мәйегі, в) айдар, г) үзінді, д) конспект.
3. Табигат пен қогамга көзқарастар жуйесі не деп аталады? А) арман, б) бага, в) дүниетаным, г) қоршаған орта,
д) Ақиқат. 4.1згШк — бул ... ?
А) қоғамдық, б) адамгершілік, в) кәсіптік.
5. Жануарлар мен өсімдіктердің жогары сапалысын өндіру туралы гылым?
А) бионика, б) химия, в) селекция, д) физиология.
6. "Демократия " сөзімен магналас сөз?
А) анархия, б) абсолютизм, в) халық билігі, г) кластар, д) ата тек. •
7. Адам әмірі мен іс-орекетінің қандай да бір саласына қатысты заңдар жиынтығы?
А)резолюция, б)қаулы, в)дәстүр, г)кодекс, д)жоба.
8. "Екі жузді" үгымына қарама-қарсы тусінік?
а) шынайы, б) қайшылық, в) сыпайы, г) батыл.
9. Егер бөсеке бір-біріне жол берумен аяқталса, ол не деп аталады ?
а) келісім, б) қарым-қатынас, в) бірлесу, г) келіссөз, д) қайшылық.
10. Байлықтың негізгі көзі неде?
А) табиғат, б )еңбек, в) сауда, г) ерлік.
11. Капиталисте қоғамның негізгі корсеткіші?
а) түрақты, б) қиын, в) жағымсыз, г) адамгсрпіілігі жоқ.
7. Анализ
а) дерек, б) талдау, в) сын, г) іскерлік.
8. Эталон
а) көшірме, б) қалып, в) сурет, г) улгі.
9. Сферам ық
а) сопақ, б )шар тәрізді, в) көлемді.
10. Әлеуметтік
а)қабылданған, б)еркін, в)жоспарланған, г)қоғамдық.
11. Приватизация
а) тартылыс, б) тебу, в) салмақсыздық, г) биіктік.
12. Аграрлық
а) жергілікті, б) түрмыстық, в) жер, г) шаруашылық.
13. Экспорт
а) сату, б) зат, в) сыртқа шығару, г) сауда.
14. Тиімділік
а) қажетті, б) уйлесімді, в) батыл, г) ерекше.
15. Радикалды
а) түпкілікті, б) жауап, в) соңғы, г) шет қалған.
16. Негашивті
а) сәтсіз, б) жалған, в) теріс әсерлі, г) абайламау.
17. Мораль
а)этика, б)даму, в)қабілет, г)қүқы.қ.
18. Модификациялау
а) жүмыс істеу, б) бақылау, в) оқып үйрену, г) түпкілікті өзгсрту.
19. Субъективті
а) қысқа, б) қоғамдық, в) жеке түлғалық, г) анықталмаған.
20. Сентиминталды
а) ақындық, б) сезімтал, в) көңілді.
3-субтест
Орындау ережесі: Тапсырмада үш сөз берілген. Бірінші сөзбен екінші сөздің арасында қандай да бір байланыс бар. Сол сияқты үшіыші сөздің келесі қатарда берілген сөздердің бірімен байланысын табу қажет. Жауап параққа байланысы бар сөздің өріптік белгісін қою керск.
Мысалы: Орман: ағаш - кітапхана: ?
А) жазушы; б) өңгімс; в) кітапхана; г) каталог.
Бұл тапсырманың бірінші жартысында орман және ағаш байланысты. Ағаштар көп болып өсксн жерді орман деп атайды. Екінші жартысыпдағы кітапханаға сол сиякты байланысы бар сөзді гауып жазу керек. Дүрыс жауап "кітап" "в" деген әріппен белгіленген, сол әріпті жауап параққа жазу керек.
Орындаууақыты 10 минут.
Тапсырмалар:
1. Етістік: жіктеу — зат есімі: ?
А) өзгерту; б) қүру; в) қолдану; г) септеу; д) жазу.
2. Суық: ыстық - қозгалыс: ?
А) инерция; б) тыныштық; в) молекула; г) озара өрекет; д) жылдам.
3. Колумб: Саяхатшы - жер сілкіну: ?
А) алғаш ашушы; б) ақтарулы; в) қүрбан болғандар; г) табиғат.
4. Қосылгыш: қосшды — көбейткіштер: ?
А) тіршілік; б) көбейтінді; в) көбейту; г) сан.
5. Қул иеленушілер: буржуй - қул: ?
а) қүл иелснушілік, қоғам қүрылысы; б) бурж>'азия; в )күл иеленушілор; г) жалданушы жүмыскерлер; д) түтқыншы.
Папоротник: спора - қараеай: ? А) жаңғақ; б)ине; в)шырма
Өлең: поэзия - өңгіме: ?
А) жазушы; б) повесть; в) сойлем; г) проза.
8. Таулар: биіктік — климат: ?
А) рельеф; б) табиғат; в) географиялық енділік;
г) өсімдіктер дүниесі.
9. Өсімдік: өсімдік сабагы — жасуша: ?
а) ядро; б) хромосома; в) белок; г) фермент; д) боліну.
10. Байлық; кедейлік — тәуелділік: ?
А) тәуелді шаруа; б) еркіндік; в) тсңсіздік; г) жеке меншік;
д) феодалдық қурылыс.
11. Старт: финиш — пролог: ?
а) басы; б) кіріспе; в) шарықтау шегі; г) эрекет; д) эпилог.
12. Найзагай: жарық — тартылу қүбылысы: ?
А) тас; б) қозғалыс; в) тартылу күші; г) салмақ; д) жср.
13. Алгашқы қауымдық қурылыс: қулиеленушілік қогам-қул иеленушілік қогам: ?
А) социализм; б) капитализм; в) қүлиелснушілср; Г) мемлекет; Д) феодализм.
14. Роман: тарау — тақпақ: ?
А) поэма; б) ұйқас; в) шумақ; г) жанр; д) ырғақ.
Жылу: тіршілік. орекеті — оттегі: ? А) газ; б) су; в) даму.
Фигура: ушбурыш ~ заттың куйі: ?
а) сұйықтық; б) қозғалыс; в) температура; г) су; д) молекула. 1 7. Роза: гул ~ капиталистер: ?
А) пайдалану^ б) жүмысшылар в) капиталистер г) тап
18. Атмосфера қысымының төмендеуі: жауын-шашын — Антициклон: ?
А) ашық ауа райы; б) дауыл; в) климат; г) дымқылдық; д) метеоқызмет.
19. Тік бурыш: жазықтық - куб: ?
А) кеңістік; б) қыр; в) биіктік; г) үшбұрыш; д) қабырға.
20. Согыс: әлім — жеке меншік: ?
а) феодалдар; б) капитализм; в) теңсіздік; г) қүлдар: д) басы байлаулы шаруалар.
21. Алым: сан — етістік: ?
А) журу; б) эрекет; в) есімше; г) сөз татары; д) жіктеу.
22. Солтустік: оңтустік — жауын-шашын: ?
а) шел дала; б) полюс; в) жаңбыр; г.) қүргақшылық; д) климат.
23. Диаметр: радиус - шеңбер: ? -
А) дога; б) сегмент; в) кесінді; г) түзу; д) дөңгелек.
24. Эпителий: улпа - қолқа: ?
а) жүрек; б) ішкі мүше; в) артерия; г) вена.
25. Балға: согу — генератор: ?
А) жалгастыру; б) жасау; в) қосу; г) өзгерту.
4-субтест
Орындау ережесі: талсырмада бес сөз берілген. Олардың ішіндегі төртеуінің үқсас белгілері бар, ал бір сез өзіне тән ерекшеліктермен сипатталады да, ол артық сөз деп аталады. Сол сөзді тауып, оның әріптік белгісін жауап паракқа жазу керек.
Орындау уақыты 7 минут.
Тапсырмалар:
1. а) жүру, б) секіру, в) билеу, г) жүгіру, д) отыру.
2. а) шар, б) тіктортбүрыш, в) квадрат, г) үшбүрыш, ромб.
3. а)карта, б)мередиан, в)экватор, г) полюс, д)параллель.
а)очерк, б)роман, в)әңгіме, г)сюжет, д)повесть.
а)қүлиеленувіі, б)қүл, в)шаруа, г)қолөнерші, д)феодал.
а)биіктік, б)кесінді, в)үзындық, г)квадрат, д)көлем.
а)тәрелке, б)кесе, в)үстол, г)қазан, д)шәугім.
а)өдебиет, б)сурет өнері, в)сәулет өнері, г)керкем өнер.
а)қолқа5 б)вена, в) үлпа, г)жүрек, д)артерия.
а)суреттеу, б)мінездеме, в)ертегі, г)астарлы сөз,
а)алма, б)алмүрт, в)шабдалы, г)өрік, д)қарақат.
а)қоректену, б)өсуэ в)тітіркену, г)кобею, д)даму.
а)иіскеу, б)сезу, в)көру, г)есту, д)жазу.
а)батыр, б)қорқақ, в)ержүрек, г)дарын, д)жасқаншақ.
а)тауар, б)қала, в)жәрменке, г)ақша, д)сауда.
а)Италия, б)Жапония, в)Индия, г)Корея, д)Рим.
а)мақал, б)поэма, в).әңгіме5 г)повесть, д)роман.
а)шеңбер, б)квадрат, в)эллипс, г)компас, д)доға.
а)роза, б)ақ қайьщ, . в)қарагай, г)емен, д)шырша.
а)үзын, б)биік3 в)сымбатты, г)көлемді, д)аласа.
5-субтест
Орындау ережесі: тапсырмада екі сөз берілген. Олардың екеуіне де тән ортақ қасиеттері бар сөздерді жауаптар тізімінен тауып, оларды жауап параққа жазу керек.
Орындау уақыты 8 минут.
Тапсырмалар:
Ертегі — мақал.
Атом - молекула.
Өсімдіктану - жануартану.
Портрет — пейзаж.
Азия — Африка.
Ампер — вольт.
Жүрек - артерия.
Париж - Лондон.
Феодализм ~ капитализм.
Қажырлық - ерлік.
Канал - плотина.
Қосынды - көбейтінді.
Майлар — ақуыздар.
Бүлтты — жауын-шашын.
Газ - сүйыктык-
Ғылым - өнер.
Цунами — дауыл.
Классицизм — реализм.
Астарлы сөз — сурсттеу.
Ысқырық - шу.
6-субтест
Орындау ережесі: Таисырмада белгілі бір ретпен сан қатарлары берілген. Тапсырманы орындау үшін берілген қатардағы келссі болып орналасатын санды тауып, оны сол қатарға жазыңыз. Әр қатардағы сандардың реті өз ережссімен табылады. Оны дұрыс шешу үшін көбейту, бөлу, қосу, азайту амалдарын қолдану керек. Мысалы: 2 4 6 8...
Осы қатардағы келссі сан оның алдындағыдан екіге асып отырады.. Сондықтан кедлесі сан 10 болады. Осы санды қатарға жазу керек.
Келесі мысалы: 9 7 10 8 11 9 12 ...
Бүл қатардағы сандардың ретін табу үшін кезсқпен 2 санын алып, 3-ті қосып отыру керск. Қатардағы келссі санды табу үшін 12-ден 2-ні алып тастағанда 10 саны шығады. Қатарға осы санды жазамыз.
Субтестілерді сапалық талдау субтест.
Мағлұматтылық.
Әртүрлі білім саласындағы тапсырмаларды алып кстуі. Қоғамдық-саяси - 2, 4, 8, 9, 11, 14, 15, 18, 20. Ғылыми-модеииеттік — 1, 3, 5, 6, 7, 10, 12, 13, 16, 17, 19. 2-ші субтест. Маелуматтылық.
Әртүрлі білім саласындағы тапсырмаларды алып кетуі. Қоғамдық-саяси -1,2, 10, 13, 17, 20.
Ғылыми-әлсумеітілік - 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 19.
3-ші субтест. Аналогия.
Әдебиет, қазақ тілі — 1, 7, 11, 14, 21.
Математика, физика - 2, 4, 12, 16, 19, 23, 25.
Тарих - 5, 10, 13, 17, 20.
Биология — 6, 9, 15, 24.
География — 3, 8, 18, 22.
Логикалық байластары бар әртүрлі тапсырмаларды алып кетуі.
Түр ~ 3, 7, 16, 17, 24.
Бөлік-бүтін - 9, 14, 23.
Себеп-салдар — 12, 18, 20.
Қарама-қайшылык - 2, 10, 11, 22.
Рстін сактау — 13.
Қатарда орналасуы — 5.
Функционалдық қатынасы — 1, 4, 6, 8, 15, 19, 21, 25. 4-ші субтест. Топтастыру (югассификациялау)
Әртүрлі мектеп пөндері тапсырмаларын алып кетуі. Әдебиет, қазақ тілі - 1, 5, 10, 15, 19. Математика, физика ~ 2, 8, 13, 16. Тарих ~ 4, 9, 12, 18. Биология — 6, 14, 20. География — 3, 7, 11, 17.
Абстракциялық тусініктерге тапсырмалар - 12, 15, 16, 20. Аралас тапсырмалар - 3, 6, 7, 8, 11, 13, 18. Ретін сақтау — 13.
Нақты үғымдарға тапсырмалар — 1, 2, 4, 5, 9, 10, 14, 17, 20. 5~ші субтест. Қорытьшдылау (жалпыламалау) Әртүрлі мектеп пәндері тапсырмаларын алый кетуі. Әдебиет, қазақ тілі - 4, 11, 17. Математика, физика - 5, 8, 12, 16. Тарих - 3, 10, 14, 18. Биология — 2, 6, 9. География - 1, 7, 13, 15, 19.
Б вариант тапсырмалары (ШТУР тестініц) 6 субтестінен түрадм
1-субтест
Орындау ережесі: Тапсырмалар сөйлемдерінің өр қайсысында бір сөз жетіспейді. Осы сөзді екінші қатарда бсрілген бес сөздің ішінен тауып алып, оның әріптік бслгісін жауап параққа жазу керек.
Мысалы: Биография деген - ол ... ?
А) сәтсіз; б) өмірбаян; в) маңызды; г) жазушы; д) даму.
Дүрыс жауабы өмірбаян (б) әріппен белгілснген, сондықтан осы белгіні жауап параққа түсіресіз.
Орындау уақыты 8 минут.
Тапсырмалар /.Эволюция — ол ... .
А) қатар; б) уақыт; в) түрақтылык; г) кездейсок; д) даму.
2. Әлвмді куанышты жэне сергек қабылдау — ол ... .
а) мұң; б) қайсарлык; в) оптимизм; г) сезімталдық; д) намыс.
3, Антипатия және ... сөздері бір мағынаны білдіреді.
А)қоршаған орта; б)үнау; в)қатынас; г)жәрдем; д)жақтырмау.
4. Басқа мемлекеттерге багынбайтын мемлекет — ол ... . А) төуелді; б) дамымаған; в) бейбітшілік;
г) тоуелсіз, өркендеген; д) бірыңғай.
5. Кез келгеи заттарды жуйеге келтіру — ол ... .
А) классификация; б) сөздік; в) қурал; г) каталог;
д) абонемент.
6. Қысқа эісоне нақты жауапты ... деп атайды.
А) лоаконикалық соз; б) қысқа сөз; в) аннотация; г) информация; д) шапшандық.
7. Миграция деген ол ... .
А)даму; б)шарт; в)озгеру; г)коныс аудару; д)омір.
8. Өз-өзі үстай білетін адамды ... .
а) ашық; б) әділ; в) әдепті; г) компонент; д) қарапайым.
9. Қысқо және нақты, қызықты жөне аяқталмаган ой ... .
а) үзінді; в) әңгіме; г) афоризм; д) диалог.
10. Әмбебап — ол ... .
а) мақсатқа бағытталғаи; б) бірлестірілген; в) таралган;
г) пайдалы; д) жан-жақты.
J1. Қайталанбас, керемет деген үгымга қарама-қарсы сәз .... а) молдір; б) таралган; в) нәзік; г) сирск; д) нақты.
70 кунге тең уақыттың бөлігін деп атайды. А)декада; б)демалыс; в)апта; г)ссместр; д)квартал.
Өзіи-өзі басқару двеен сөзге магнасы сай келетін сөз ... .
а) автономия; б) заң; в) қүкық; г) прогресс; д) тәуелсіздік.
14. Турақты деген сөзге қарама-қарсы угым ....
а) нақты; б) білгіш; в) үздіксіз; г) өзгермелі; д) сирек.
15. Тілді жөне әдебиетті зерттешпін гылым — ол ... .
а),логика; б) социология; в) филологии; г) эстетика;
д) философия.
Толыгынан долелденген, айқындалган сөз ... деп аталады. А) парадокс; б) шынайы; в) екі ойлы; г) гинотезалық; д) қателік.
Гегемония деген сөзге магнасы сай сөз ....
а) тең құкылык; б) үстемдік; в) революция; д) артта калу.
18. Тотальды — ол ...
а) бөлшектік; б) сирек; в) жапиай; г) жеңісті; д) жылдам.
19. Бір затқа тең алмастыру — ол ... .
а) ішкі зат; б) эквивалент; күндылық; в) суррогат; д) жасанды.
20. Конфронтация деген — ол ... .
а) нисттес; б) келіссөз; в) ынтымактастық; г) агрессия; д) қарсы түру.
2-субтест
Орындау ережесі: Әр тапсырмаиың басыіща бір соз берілген, ал дефизден кейін жазылған торт создің ішінен бірінші созбен мағнасы бірдей, немесе синонимін тауып оның өріитік белгісіи корсету керек.
Мысалы: ғасыр — а)тарих; б)жүзжылдық; в)оқиға; г)прогресс. Дүрыс жауап — жүзжіллдык, сондықтан осы соз бслгіленеді. Орындау уакыты 4 минут. Тапсырмалар:
1. Аналогия - а)оқиға; б)қүбылыс; в)касиет; г)үксастык-
2. Интернационалдык - а)сансыз коп; б)халыкаралык; в)бүзылмайтын; г)атакты.
Адаптация — а)бейімделу; б)үйрену; в)кимьитдау; г)қарау.
Ирониялық - а)жүмсақ; б)сыкақтау; в)коңілді; г)нашз.
Симптом — а)мінез; б)жүйе; в)тілек; г)белгі.
Импорт — а)жекелік; б)тауар; в)тілек; г)сырттан окелу.
Баррикада — а)жогалту; б) в)жарату; в)богет; г)қамал.
8. Тәкәппар — а)сергек; б)туйық; в)менмендік; г)салтаиатгы.
9. Антогонистік - а)дүшпандык; б)алаяк; в)ботен; г)таптық.
Интеллект — а)тәжірибелі; б)ақыл-ой; в)іскер; г)жақсы.
Абсолюттік — а)үкіметгі; б)жинақты; в)болек; г)шексіз.
Мақүлдау - а)талдау; б)айыптау; в)сснім білдіру; г)таіілау-
Дискуссия — а)ой; б)талқылау; в)сендіру; г)іикір талас.
Болмыс — а)орындалу; б)тамаша; в)ақикат; г)омірге сай.
Консерватизм - а)эдеттен шықиаушылык; б)төуелсіздік; в)тәуелділік; г)батырльік.
Интерпретация - а)түсіндіру; б)оқу; в)оцгіме; г)хабарлас.
Нюанс — а)бейне; б)сезім; в)реңк; г)кору.
Сентименталды - а)шыгармашылық; б)куаныиіты; в)сезімтал; г)оғаш.
Абстрактілік - а) тожірибелік; б)мөнсіз; в)дсрексіздік; г)мағнасыз.
20. Әділ ~ а)ынтасыз; б)пайдалы; в)саналы; г)шьш ықыласты
3-субтест
Орындау ережесі: Тапсырмада үш сөз берілген. Бірінші сөбен екіншінің арасында белгілі бір байланыс бар. Үшінші сөзбен дәл осындай байланысы бар созді таңцауга берілгеп сөздортізімінің " ішінен тауып, оның оріитік белгісін жауап иараққа түсіру керек. Мысалы: Өлең: композитеор — самолет: ?
А)аэролорт; б)үшу; в)конструктор; г)жанар май; д)қырып жоюшы.
Дүрыс жауабы — конструктор, сондықтан осы сөздің әріптік бслгісі корсстіледі. Ол (в) орібі.
Орындау уақыты 10 минут. Тапсырмалар:
Қараңгы: жарық - жақындау; ?
а) металл; б) молекула; в) итеріп жібері; с) толу; д) қозгалыс.
2. Жалшы шару а: қүл — феодалдар: ?
А) хан; б) қүл иеленуші; в) шіркеу; г) мырза; д) ханзада.
3. Етістік: жіктеу — зат есім: ?
А) өзгерту; б) септеу; в) атау; г) белгілеу; д) жасау.
4. Голфстрим; агын — цунами: ?
А) Жапония; б) апат; в) шторм; г) Куросаво; д) таскд>ш.
5. Көз: көру сезімі — мурын: ?
А) дене сезімі; б) бет; в) ауыз; г) иіс; д)дәм.
6. Батыс: шыгыс — судың азаюы: ?
А) фарватер; б) қүрғақшылық; в) оцтүстік; судьщ кетсрілуі; д) шүңғыл тастар.
7. Зат есімі: зат ~ естістік: ?
А) жүгіру; б) көсемше сөз; в) жіктеу; г) іс; д)елес.
8. Квадрат; аудап — куб: ?
А) жак; б) перпендикуляр; в) қабырға; г) периметр; д) колем.
9. Ыстық: шөлдеу — man: ?
А) шаруа; б) капитализм; в) қүл ислснуші; г) мемлекет; д) көсіпкер.
10. К,ыр: бурыш — кесінді: ?
А)диагональ; б)нүкте; в)тікбүрыш; г)хорда; д)түзу.
11. Өлең: поэзия — жыр: ?
а) ертегі; б) батыр; в) лирика; г) эпос; д) драма.
12. Қыздыру: кеңейту — серпінділік куш: ?
а) пружина; б) эрекет жасау; в) деформация; г) дене; д) салмақ.
13. Ақ қайың: тал — қул иеленуші: ?
а) қүл; б) қүл иеленушілер; в) тап; г) қанау; д) буржуазия.
14. Бастау: аяқтау — гармония: ?
а) төртіпсіздік; б) үйлесімді; в) антоним; г) гротеск; д) үғым.
15. Сан: бөлшек — заттың күйі: ?
а) колем; б) молекула; в) темір; г) газ; д) температура.
16. Қус: торгай — сут қоректілер: ?
а) кенгуру; б) жәндіктер; в) жер бауырлар; г) малюск;
Д) өмір
17. Шеңбер: дөңгелек — шар: ?
а) сфера; б) кеңістік; в) дога; г) радиус; д) сегмент.
18. Сөз: әріп — сойлем: ?
а) жалгау; б) нақыл; в) соз; г) үтір; д) дэптер.
19. Феодализм: капитализм — капитализм: ?
а) социализм; б) феодализм; в) капиталистер; г) қогамдық қүрылыс; д) таптар.
20. Антициклон: ашык, ауа райы — циклон: ?
а) жауын; б) кун; в) ауа-райы; г) метеоқызмет; д) туман.
21. Тыныс алу: ommeei — фотосинтез: ?
а) ауа; б) комір кышқыл; в) хлорофилл; г) жарык; д) жапырақ.
22. Ара: аралау — аккумулятор: ?
а) қосу; б) откізу; в) кыздыру; г) айналдыру; д) жинақтау.
23. Адам; man — клетка: ?
А) осімдік; б) жеміс; в) микроскоп; г) ядро; д) үлпа.
24. Мухит: тереңдік — климат: ?
А) ауа райы; б) дымқылдық; в) осімдік; г) жер; д) рельеф.
25. Абсолютизм: демократия — ақша: ?
а) шаруашылық; б) сауда; в) кәсіп; г) тауар; д) өнеркәсіп.
4-субтест
Орындау ережесі: Әр тапсырмада бес соз берілген. Олардың төртеуі ортақ қасиеттермен синатталады, ал бесіншісінің мазмүны тіптен басқа. Сол сөзді тауып оның әріптік белгісін жауап паракқа жазу керек.
Мысалы: а) тәрелке; б) кесе; в) үстел; г) қазан; д) шәйнек.
Бұл тапсырмада бірінші, екінші, төртінші, бесінші сөздср ыдыс-аяқты білдіреді, ал үшінші сөз - жиһаз. Соның әріптік белгісі (в) әріпті жауап параққа жазу керек.
Орындау уакыты 7 минут.
Тапсырмалар
а) үтір; б) нүкте; в) қос нүкте; г) дефис; д) жалғау.
а) глобус; б) мередиан; в) полюс; г) параллель; д) экватор.
а) морфология; б) синтаксис; в) тыныс белгісі; г)орфография;д)терминология.
а) қозғалыс; б) инерция; в) салмақ; г) тербелу; д) деформация.
а)шеңбер; б) үшбүрыш; в) трапеция; г) шаршы; д) тікбүрыш.
а) сурет; б) мозаика; г) икона; г) мүсін; д) сүңғат.
а) жүмысшы; б) шаруа; в) қүл; г) феодал; д) дихан.
а) аңыз; б) драма; в) комедия; г) трагедия; д) пьеса.
а) аорта, б) өңеш; в) күре тамыр; г) жүрек; д) артерия.
а) Қанада; б) Бразилия; в) Вьетнам; г) Испания; д) Норвегия.
а) дене; б) аудан; в) колем; г) салмақ; д) жылдамдық.
а) багыт; б) багдар; в) маршрут; г) азимут; д) компас.
а) тамыр; б) өсімдік сабагы; в) жапырақ; г) бүтақ; д) гүл.
а) жер сілкініс; б) цунами; в) тау; г) тайфун; д) қүйыи.
а) метафора; б) монолог; в) эпитет; г) аллегория; д) ұлғайтып корсету.
а) тауар; б) кала; в) жорменке; г) шаруашылық; д) ақша.
а) цилиндр; б) куб; в) көпбүрыш; г) шар; д) параллспипед.
а) мақал; б) мысал; в) мәтел; г) ертегі; д) жыр.
а) химия; б) физика; в) биология; г) астрономия; д) медицина.
А)қоректеНу; б) дем; в) тітіркенгіштік; г) осу; д) сана.
5-субтест
Орындау ережесі: Тапсырма екі сөзден түрады. Олардыц арасындағы ортақ түсінікті білдіретін сөздітауып, жауапты берілген тапсырманың қасына жазу керек.
Мысалы: Шырша - қарагай.
Дүрыс жауабы: қылқан жапырақтылар.
Орындау уақыты 8 минут.
Тапсырмалар
Еурона Австралия.
Сүйықтык - катты дене.
Бүйрек — асқазан.
Болу — алу.
Лиссабон - Луанда.
Феодализм — Социализм.
Мүрын — коз.
Алгебра - геометрия.
Тоқ күші - күш салу.
Сатқын - қорқақ.
Мемлекет - шіркеу.
Жер сілкіму - қүйын.
Шеберхана - мануфактура.
Су қоймасы — арық.
Роман - әңгіме.
Температура — атмосфералык қысым.
Реформа - революция.
Сорт - үрық.
Метафора — аллегория.
Спорт — жаттыгу.
6-субтест
Орындау ережесі: Берілген op қатардағы сандар озіне төн ережеге сай озгеріп түрады. Тапсырмамы орындау үшін қосу, any, кобейту, болу амалдарын жасап, әр қатарды жалгастыратын санды тауып, оны оз орнына орналастыру керек.
Мысалы: 2 4 6 8 ...
Осы қатардагы. келесі сан озінің алдындағысынан 2-ге үлкен болуы керек. Сондықтан ол 10 болады. Осы санды жазу керек. Келссі мысал: 9 7 10 8 11 9 12 ... Осы катардагы сандарды дурыс анықтау үшін кезегімен 2-ні алып 3 Санын қосьш отыру керек. Сондықтап бүл қатардагы келесі сан 10 болады.
10 |
255 |
127 |
63 |
31 |
15 |
7 |
11 |
3 |
4 |
8 |
17 |
33 |
58 |
12 |
47 |
39 |
32 |
26 |
21 |
17 |
13 |
92 |
46 |
44 |
22 |
20 |
10 |
14 |
64 |
37 |
63 |
38 |
62 |
39 |
15 |
і |
2 |
4 |
7 |
28 |
33 |
|
|
|
|
|
|
|
5-субтестінің дұрыс жауаптары
Барлық жас кезендеріне берілгси ақыл-ой дамуын зерттеу тапсырмалар жинагын (ШТУР) орындауға жауап бланкілері кслесі үлгі бойынша жасалады.
5-субтест |
6-субтест |
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. |
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15 |
Окушылардың ақыл-ой дамуын анықтау тестін (ШТУР) орындатуды ұйымдастыру тәртібі
Тапсырмаларды орындату үшін эр оқушынын, қолына тапсырмалар жинағы жөне жауап парағы беріледі. Оқушылар жауап параққа өздері туралы мағлүматтарды толтырғаннан соң оларға тапсырмалар кезегімен орындатылады. Зерттеу жүмысы топпен жүргізілетін Оолса, барлық балалар өр тапсырманы бірдей бастап, бір уақытта аяқтауы керек. Сондықтан берілген уақыт аяқталғанда тапсырманы жинап алып, келесі блокты орындау уақыты басталғаны айтылады және оны орындау ережесі түсіндіріледі.
Оқушылардын ақыл-ой дамуын анықтау тестінің ор субтсетісін жеке-дара қолдануға болады. Мысалы, "артырып тап" субтсст баланың үғымдық қорын бағалауға, заттардың ортақ қасйеттерін анықтауга жөне абстракциялануға қабілетін зерттеуге ыңғайлы жасалған тест болып табылады.
Тест нәтижелерін талдау
1. Тест бойынша баланың жинаған баллдары әр субтест (5-ші субтестіден басқалары) тапсырмасына берілген дүрыс жауаптар санымен есептелінеді. Сонда әр дұрыс орындалған тапсырмаға 1 балл қойылады. 1, 2, 3, 4, 6 субтестерді толық орындаған адам 80 балл жинақтайды.
5 субтест тапсырмасьша бсргсн жауаптың кілтке сай келгеніие байланысты 2, 1, 0 балл деп бағаланады. Оқушылар жауабы кілттегі жауаптың синонимі болса, ол дүрыс деп сссптслінеді. Бул субтест бойынша ең жоғарғы баға 38 баллға тең болады.
Баланың интеллектуалдық даму деңгсйі" барлық тапсырмаларды орындау нәтижесінде алғаң үпайларынын қосындысы бойынша бағаланады (Max.: 118 балл) Дегенмен, өр субтсстің басындағы сүрақтар жеңілірек, ал рсттік номері өсксн сайын тапсырмалар күрделі болыи жүйеленген. Сондықтан соңғы жаттығуларға шамасы келгені, немесе барлық тапсырмаларды толық орыпдағаны баланың интеллектуалдық қызметке икемділігі апық байқалатындығын көрсетеді.