20.Ақпараттық үрдістерді жүзеге асырудың бағдарламалық жасақтамасы. Бағдарламалық жасақтаманы жіктеңіз

Бағдарлама – магниттік мәлімет сақтауышта (дискіде) файл түрінде жазылып сақталып, жұмыс істеуші адамның командасы бойынша компьютер жадына жүктеліп орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиыны. Көптеген есептер бір-бірімен бірігіп отырып жұмыс істейтін программалар жиыны арқылы шығарылады.Компьютердің жұмысы операциялық жүйе (ОЖ) арқылы басқарылатыны, ал пайдаланушының машинада түрлі информацияны өңдеу үшін арнайы дайындалған програмаларды пайдалануы тиіс екені көрсетілген болатын. Оларды бірге қосып компьютерді программалық қамтамасыз ету, не қамтамасыз дандыру программалары деп атайды. Қазіргі кезде түрлі типті компьютерлерге арнап дайындалған жүйелік программаларда жеткілікті. Олар негізінен мынындай кластарға бөлінеді :

• Қолданбалы жүйелік программалар.

• Операциялық жүйе (ОЖ).

Компьютердегі бағдарламалық жасақтама құрамын бағдарламалық конфигурация деп атайды. Бағдарламалар арасында, физикалық буындар мен блоктар арасындағы сияқты байланыс бар – көптеген бағдарламалар өзінен төмен деңгейдегі басқа бағдарламаларға сүйеніп жұмыс істейді.Бағдарламалық жасақтама: жүйелік(аппараттық жабдықтар жұмысын басқарып, жұмыс істеп отырған адамды қолданбалы бағдарламалармен байланыстырады.), қолданбалы (Белгілі бір мамандық саласында нақты есептер шығара алатын програм-малар жиыны.Олар белгілібір мақсатта пайдаланылатын жəне əмбебапболып екіге бөлінеді.), аспаптық (Бұл жаңа бағдарлама жазуға арналған бағдарламалық жүйелер.)

21. Ақпараттық үрдістерді жүзеге асырудың бағдарламалық жасақтамасы. Жүйелік бағдарламалар.

Бағдарлама – магниттік тасымалдаушыда файл түрінде сақталып, қолданушының бұйры-ғы бойынша компьютер зердесіне жүктеліп, орындауға арналған машина тіліндегі нұсқаулар жиыны.

Компьютердегі бағдарламалық жасақтама құрамын бағдарламалық конфигурация деп атайды. Бағдарламалар арасында, физикалық буындар мен блоктар арасындағы сияқты байланыс бар – көптеген бағдарламалар өзінен төмен деңгейдегі басқа бағдарламаларға сүйеніп жұмыс істейді.

Жүйелік бағдарламалар ЭЕМ-ның аппараттық жабдықтар жұмысын басқарып, жұмыс істеп отырған адамды қолданбалы бағдарламалар байланыстырады. Жүйелік бағдарла-малық жасақтаманың бір тобы амалдық жүйелер. АЖ – компьютерлерді басқаруға арналған жəне қолданбалы бағдарламалармен байланысы бар нақты бағдарлама. Базалық деңгей – базалық аппараттық құрылғылармен байланысуға жауап береді. Ереже бойынша, базалық бағдарламалар базалық саймандар құрамына кіреді жəне тұрақты жадыда сақталады.Компьютерді пайдалану мен техникалық қызмет етуге, есептеу жұмыстарын ұйымдастыру мен қолданбалы программалар әзірлеуді автоматтандыруға арналған программалық жасақтама. Операциялық жүйе және программалау жүйесі жүйелік программалық жасақтаманың негізгі бөліктері болып табылады. Аймақтық, мемлекеттік және космостық жүйелердің алуан түрлерімен бірге олардың архитектуралық формасын, жұмыс істеу тәсілдерін, қоршаған ортаға әсерін және адамдық фактордың қатысуын қамтиды. Жүйелік бағдарламаларға: Базалық БЖ, Амалдық жүйелер, Операциялық жүйелер,Операциялық қабыршықтар, т.б. Дербес компьютерге арналған операциялық жүйелер бірнеше параметрлері бойынша ерекшеленеді. Атап айтқанда, ОЖ-лер: ■ Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын; ■ Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын; Бұдан басқа операциялық жүйенің командалық немесе графикалық (немесе екеуі бірге) көп терезелі интерфейсі болуы мүмкін. Анығырақ айтқанда, мұндай жүйелер, әдетте, негізгі режимде бір программаны және фондық деп аталатын режімде көмекші тағы бір програманы іске қосуға мүмкіндік береді. Мысалы, негізгі режимде мәтіндер редакторын, ал фондық режимде басу программасын іске қосуға болады. Бұл программалар бір-біріне кедергі келтірмей, қатар жұмыс істейді. Мысалы, бір программа адаммен шахмат ойнағанда, басқасы басқа компьютерлермен бірге модем арқылы ақпарат тексеруі мүмкін. Бір міндетті жүйелер қарапайым, жинақы, қуатты аз компьютерлерде жұмыс істеу қолайлығы жағынан көп міндетті жүйелерге теңесе алмайды, сондықтан да біртіндеп әрине, дербес компьютерде бірнеше адам кезекпен жұмыс істеуіне болады және олардың әрқайсысы компьютердегі барлық ақпаратқа шыға алады. Кейбір бірнеше адам пайдаланатын жүйелер, мысалы, UNІХ, бір компьютерде бірнеше пайдаланушының қатар жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Бұл жағдайда әрбір пайдаланушының жұмыс орнына терминал орнатылуы керек. Терминал ретінде не арнайы жасалған құрылғылар (пернетақтасы бар бейнемонитор), не дербес компьютерде іске қосылған арнайы программа болуы мүмкін. Бірнеше пайдаланушы, әрқайсысы өз терминалымен, бір-біріне кедергі келтірмей, бір компьютерде қатарласа жұмыс істей алады. Соңғы жылдары графикалық көптерезелі интерфейс қажетті әрекеттер мен объектілердің сипаттамалары мәтін түрінде енгізілмейді, маустың көмегімен менюден, файлдар тізімінен және т.с.с. таңдалады.