25 Амалдық жүйелерге анықтама беріңіз, амалдық жүйенің қолдануына қарай жіктеңіз.

Амалдық жүйе — компьютердің жабдықтық және бағдарламалық қорларын басқаруға арналған бағдарлама. Амалдық жүйенің негізгі тапсырмалары жадыны бақылау және үйлестіру, әмірлердің орындалуын реттеу, енгізу және шығару құрылғыларын бақылау, желі қызметін жеңілдету және файлдарды басқару боп табылады.Осы заманғы жалпы тапсырмаларды атқаруға арналған компьютерлер, соның ішінде жеке компьютерлерде, бағдарламаларын жегу үшін амалдық жүйені қажетсінеді. Жеке компьютерлерге арналған амалдық жүйе мысалдары ретінде келесілерін келтіруге болады: Microsoft Windows, Linux, Mac OS (Darwin) және Unix. Амалдық жүйенің айырмашылықтарының бірі:1.Бірнеше бағдарламаны бір уақытта жегуге мүмкін етеді. 2.Бағдарлама жазуды оңайлатады, себебі бағдарламаның жабдықтарды басқару қажеті пайда болмайды. Бұкіл жабдық пен бағдарламалардың өзара әрекеттесуін амалдық жүйе басқарады. Бұған қоса бағдарламаға жабдық пен басқа бағдарламалармен әрекеттесуге жоғары деңгейлі тілдесуді қамтамасыз етеді. Әрбір компьютерлік бағдарлама АЖ-ның қызметтерін пайдаланады. АЖ негізгі функциялары: 1.Пайдаланушыдан қабылдайтын команда лар ж/е олардың өңделуі; 2.Басқа програм/ды іске қосу, тоқтату, кідіру үшін қабылданатын, орындалатын программалық сұраныс. 3.Орындалатын прграм/ды оперативті жадыға жүктеледі.

4.Программалар инициациясы5.Деректер базасын басқару жүйесінің жұмысын жасау.6.Мультипрограммалау жүйесін жасау.

7.Барлық енгізу-шығару операцияларын ұйымдастыру ж/е басқару функцияларын жасау.8.Жадыны үлестіру.

9.Берілген стратегиялар ж/е қызмет көрсету пәні б/ша есептердің жоспарлануы мен диспетчерлері.10.Орындалатын программалар арасындағы деректер мен хабарлар.

ң алмасуын ұйымдастыру.11.Деректер сақтауын жасау, қатерден сақтау.12.Жүйенің бөліктік жаңылысу кезінде бер. қыз..

13.Программалық жүйенің жұмыс жасау арқылы пайдаланатын өзінің дайындайды.

26.Амалдық жүйелерге анықтама беріңіз. Амалдық жүйелерді қызметіне қарай жіктеңіз.

Амалдық жүйе — компьютердің жабдықтық және бағдарламалық қорларын басқаруға арналған бағдарлама. Амалдық жүйенің негізгі тапсырмалары жадыны бақылау және үйлестіру, әмірлердің орындалуын реттеу, енгізу және шығару құрылғыларын бақылау, желі қызметін жеңілдету және файлдарды басқару боп табылады. Осы заманғы жалпы тапсырмаларды атқаруға арналған компьютерлер, соның ішінде жеке компьютерлерде, бағдарламаларын жегу үшін амалдық жүйені қажетсінеді. Жеке компьютерлерге арналған амалдық жүйе мысалдары ретінде келесілерін келтіруге болады: Microsoft Windows, Linux, Mac OS (Darwin) және Unix. Амалдық жүйенің айырмашылықтарының бірі:1.Бірнеше бағдарламаны бір уақытта жегуге мүмкін етеді. 2.Бағдарлама жазуды оңайлатады, себебі бағдарламаның жабдықтарды басқару қажеті пайда болмайды. Бұкіл жабдық пен бағдарламалардың өзара әрекеттесуін амалдық жүйе басқарады. Бұған қоса бағдарламаға жабдық пен басқа бағдарламалармен әрекеттесуге жоғары деңгейлі тілдесуді қамтамасыз етеді. Әрбір компьютерлік бағдарлама АЖ-ның қызметтерін пайдаланады.

АЖ классификациясы:

1.Бір есепті ОЖ (DOS – Disk Operating System) бір уақытта бір тапсырмадан артық орындай алмайды, Көп есепті ОЖ (Windows 98/ME) бір уақытта бірнеше тапсырманы орындауға қабілетті, олардың арасында компьютер қуатын бөлу арқылы. Тапсырмалар саны процессордың қуаттылығы және жедел жад көлемімен шектеледі. 2.Бір қолданушылылық–бір ғана клиентке қызмет көрсетуге арналған (Windows 98),Көп қолданушылылық–бір уақытта бір топ қолданушы ның жұмыс істеуіне арналған (Windows NT/2000).3.Разрядтылығы бойынша ОЖ 16-разрядты, 32-разрядты, 64-разрядтыға бөлінеді.4.Интерфейсі бойынша графикалық және графикалық емес деп бөлінеді (командалық жолды).

АЖ негізгі функциялары:1.Пайдаланушыдан қабылдайтын команда лар ж/е олардың өңделуі;2.Басқа програм/ды іске қосу, тоқтату, кідіру үшін қабылданатын, орындалатын программалық сұраныс. 3.Орындалатын прграм/ды оперативті жадыға жүктеледі.

4.Программалар инициациясы5.Деректер базасын басқару жүйесінің жұмысын жасау.6.Мультипрограммалау жүйесін жасау.

7.Барлық енгізу-шығару операцияларын ұйымдастыру ж/е басқару функцияларын жасау.8.Жадыны үлестіру.

9.Берілген стратегиялар ж/е қызмет көрсету пәні б/ша есептердің жоспарлануы мен диспетчерлері.10.Орындалатын программалар арасындағы деректер мен хабарлар.

ң алмасуын ұйымдастыру.11.Деректер сақтауын жасау, қатерден сақтау.12.Жүйенің бөліктік жаңылысу кезінде бер. қыз..

13.Программалық жүйенің жұмыс жасау арқылы пайдаланатын өзінің дайындайды.

27.Бумалар мен файлдарға анықтама беріңіз. Сілтеуіш бағдарламасы - файлдық жүйені басқару технологиялары екенін түсіндіріңіз.

Файл (fillee- бумага, десте) белгілі бір атпен магниттік диск де жазылған біртектес информациялар жиыны. Файл- аты бар бір құжатар байттар тізбегі , Файл программа, не құжат болуы мүмкін..Әр файлдың аты болады. Оның оң және сол жақ бөліктерден тұратын ек аты болады.Оң жақ бөлгіш символдан тұрады және олар файлдың типін анықтайды. Сол жақ бөліктің ұзындығы 1-ден 225 символға дейін жетеді, оның пайдаланушы үшін құжаттың қызметін анықтайтын мазмұндық жүктемесі бар. Файл атында / ? : * <> / символдарын пайдалануға болмайды. Бума (Folder) экранда каталогтарды жəне программалық топтарды белгілеу үшін қолданылады. Бума- бұл түрлі программаларды және құжаттарды дискіге, файлға сақтайтын ақпаратты сақтаушы Мұның мағынасы мынада: каталог пен программалар тобы белгілі бір объектілерді орналастыруда қолданылатын контейнер болып табылады. Каталог - файлдарға арналған контейнер, програмалық топ - жеке программаларға арналған контейнерлер, т.с.с. Бума құру үшін жұмыс столына тышқанның сол жақ батырмасын шертіп контекстік менюден Құру " Бума командаларын орындау; Бума атын өзгерту үшін файлға тышқанның оң жақ батырмасын шерту, жанамаменюден қайта ат беру (переименовать) командасы таңдалады. .

Файл қасиетін көрсететін параметрлер:

• Тип, сақталынған мəліметтердің мазмұнын көрсетеді;

• Файл өлшемі, дискілік кеңістіктен алатын көлемі;

• Файлдың құрылған мезгілі мен уақыты;

• Файлға соңғы өзгертулер енгізілген мезгіл мен уақыт;

• Файл атрибуттары: архивтік, тек оқу үшін, жасырынды, жүйелік;

Файлдық жүйелерді өңдеушілерге, файлдарға дискіден қалай орын бөлінетінін, әртүрлі файлдарда блоктардың орналасуын жүйе қалай бақылайтынын білуге тура келеді. Файлдық жүйелер бір-бірімен ерекшеленеді. Мысалы котолог құрылысымен, бос дискті кеңестегі басқаруымен, файлдармен блоктарды есепке алу әдістерімен ерекшеленеді. Төменде көп тараған файлдық жүйелердің мысалдары келтірілген.CD-ROM Файлдық жүйесі,CP|M Файлдық жүйесі,MS DOS Файлдық жүйесі,Windows Файлдық жүйесі,UNIX Файлдық жүйесі

Файлдық жүйе – бұл операциялық жүйенің компоненті, ол файлды құрады, сақтайды және атаулы деректер жиынына қатынас құрады. Бұл атаулы деректер жиынын файл деп атайды.Файлдың негізгі қасиеттері. 1. Файл – бұл аты бар және осы атқа сілтеп файл мазмұнымен әрекеттесуге мүмкіндік беретін бір объект. Әдетте файл аты – ол тізбекті бір символдар, оның үзындығы операциялық жүйеге байланысты. 2. Орналасудан файлдың тәуелсіздігі. Нақты файл жұмыс орындау үшін файлдың сыртқы құрылғыда орналасуы жайында ақпараттың қажеті жоқ. 3. Енгізу-шығару функцияларының жиынтығы. Әрбір операциялық жүйе файлмен алмасуды қамтитын функциялар жиынтығын анықтайды. Көбінесе функциялар жиынтығы келесі сұраныстардан тұрады:файлды жұмыс жасау үшін ашу . Бар немесе жаңа файлды ашуға болады.

Сілтеуіш – файлдарды басқаруға, қоасалқы программаларды жүктеуге,құжаттарды ашу тәрізді мүмкіндіктерге жағдай жасап,дербес компьютердің барлық мазмұнын көру мүмкіндігін туғызады. Ашу үшін Бастау батырмасын басып, Бағдарламалар – Қалыпталған – Сілтеуіш әмірлерін таңдаңыз.

Сілтеуіш терезесі Тақырып жолынан, Мәзір жолағынан, Құралдар үстелінен, Мекен жай жолағынан, жұмыс аймағынан тұрады.

Сілтеуіш терезесінің жұмыс аймағы екі бөлікке бөлінген:

1) сол жақта – каталогтар бұтағы;

2) оң жақта – қалталар мазмұнын қарап шығу терезесі.

Бұндай орналасу файлдар мен қалталарды іздеу, көшіру немесе жылжыту барысын оңайлатады. Каталогтар бұтағында дәл осы сәтте Сіздің компьютеріңізге қосылып тұрған дискілердің барлығы, соның ішінде С: жергілікті дискі, 3,5 А дискі, желілік қалталар көрініс табады.

Құралдар үстелінде мына батырмалар орналасқан:

• «Артқа» – алдыңғы бетке жылжу;

• «Алға» – келесі бетке жылжу;

• «Жоғары» – 1 деңгейге жоғары;

• «Іздеу» – файлдар мен қалталарды іздеу терезесін шақыру;

• «Қалта» – жетектегіштің сол жақ бөлігін реттеу, Windows қалыпталған терезесі;

• «Көрініс» – ашылма тізім көмегімен файлдар мен қалталарды көрсету түрін өзгерту.

Мекен жай жолағы ағымдағы қалтаға, мысалы, С: дискіне баратын жолды көрсетеді