40 Қандай тағам құрамында полифенолдар көп болады

Полифенолдар – өсімдік пигменттері, өте күшті табиғи антиоксиданттарға жатады. Шәй, шоколад, алма, жүзім, анар шырынында көп кездеседі. Полифенол- антиоксиданттардың бір түріне жатады, адам организмін залалды рекциялардан қорғайды. Өз кезегінде полифенолдар бірнеше түрге бөлінеді:

(био)флавоноидтар (ең көп тобы) және фенолды қышқылдар. Полифенолдар – қан тамырларының шапшаң жүруін тездетеді, қан айналымды жақсартады. Тері ұлрасының фундаментальды элементтерін құрайды. Полифенолдардың шектен тыс көп пайдалануы бауыр, бүйрек ауруларын туғызады. Тағам құрамындағы полифенолдар артық холестериннің қорытылуына көмектеседі. Шәй құрамындағы полифенолдар тек антиоксиданттар емес, сондай-ақ пребиотик болып табылады. Ас қорыту жүйесіндегі патогенді микрофлораны қамсыздандырады Полифенолдар – қан тамырларының шапшаң жүруін тездетеді, қан айналымды жақсартады. Тері ұлрасының фундаментальды элементтерін құрайды. Полифенолдардың шектен тыс көп пайдалануы бауыр, бүйрек ауруларын туғызады. Тағам құрамындағы полифенолдар артық холестериннің қорытылуына көмектеседі. Полифенолдар – қан тамырларының шапшаң жүруін тездетеді, қан айналымды жақсартады. Тері ұлрасының фундаментальды элементтерін құрайды. Полифенолдардың шектен тыс көп пайдалануы бауыр, бүйрек ауруларын туғызады. Тағам құрамындағы полифенолдар артық холестериннің қорытылуына көмектеседі.Шәйдің пайдалы құрамы, арықтаудың нәтижесінде рак ауруына әкеп соғуы мүмкін (Альцгеймер ауруы мысалы). Көк шәйдің құрамында 30-40% суда еритін полифенолдар бар, ал қара шәй құрамында 3-10%. Шәй – негізгі полифенол құрылым болып табылады.

Жүзім виносының құрамындағы полифенолдар радионуклеидтерді организмнен шығарып отырады. Олар бос радикалдарды әрекеттендіреді, эластин талшықтарын стимулдайды, терінің жас әрі, эластинді болуын қамтамасыз етеді. Шоколад құрамындағы полифенол атты зат қан тамырларының ішкі майда қабатының ұзақ сақталуына мүмкіндік туғызып, тамырдың түйінделуіне(тромба) жол бермейді екен. Полифенол құрамы жағынан көк шай мен қызыл шарапта және жеміс-жидекте кездесетін флаваноид сияқты химиялық затқа жақын, ал ол рак пен жүрек ауруларына қарсы күресе алатын антиоксидант болып табылады.

41 Полефенолдардың организмге асері

Антиоксиданттар (грекше: antі — қарсы және oxіs — қышқыл) — тотығуға қарсы және оны тежеу үшін қолданылатын заттар, ағзаның қартаюын бәсеңдететін қышқылдану процестерін баяулататын химиялық заттар тобы. Олар ағза үшін зиянды, ағзаға бұзушы әсер ететін бос радикалдарды бейтараптандырады. Олар полимердің тозуын, тағамдық майлардың ашуын, жанар майлар мен техникаға қажетті майлардың қоюлануын, қоқыстануын азайтатын қасиетке ие. Ол 0,01-0,001% мөлшерінде қолданылады. Табиғаты әртүрлі қаныққан және қанықпаған табиғи және синтетикалық органикалық қосылыстар ферменттердің, оттектің және тотығу — тотықсыздану қасиеті төмен иондардың әсерінен асқын тотықтар түзеді де үздіксіз тізбекті реакцияға түсіп, тотыға отырып ыдырайды. Бұның бәрі бос радикалдардың пайда болуы нәтижесінде әрі қарай ыдырау процестерінің тізбектеле жүруіне себеп болады. Антиоксиданттар бос радикалдармен әрекеттесіп, өздері тұрақты бос радикалдарға айналады да тізбектеле өршіп, тотығу реакциясын тоқтатады не тежейді. Керекті мөлшерде өндірілетін бос радикалдар зиянды токсиндерді жою жолымен қажетті балансты сақтау үшін біздің ағзамызға қызмет етеді. Егер де бос радикалдар шамадан тыс өндірілсе, олар жүректің, бүйректің, мидың және басқа маңызды мүшелердің жасушаларын жоюы, жүйке жасушаларын, қызыл қан түйіршіктерін зақымдауы, иммундық жүйе жұмысын нашарлатуы және тіпті жасушалардағы гендік материалға зиян келтіруі мүмкін, бұл қатерлі ісік өзгерістерінің түзілуіне әкелуі мүмкін. Тамақпен бірге келетін антиоксиданттар сәйкес балансты сақтауға мүмкіндік беретін ағзаның қорғаныш механизмдеріне табиғи түрде әсер етеді. Сондықтан, олар емдәмнің өте маңызды элементі болып табылады. Барлығынан да көкөністер мен жемістерде антиоксиданттар көп кездеседі. Табиғи антиоксиданттарға дәрумендер, ал синтетикалық антиоксиданттарға әртүрлі ароматты қосылыстар жатады. Дәрумендер адам мен жануарлар тіршілігі үшін өте қажетті органикалық қосылыстар. Олар құрылымдық материал да емес, қуат кезі де болып табылмайды, бірақ ферменттік жүйелердің құрамасы (компоненті) және зат алмасу процесінің катализаторы болып табылады. Дәрумендер ағзаға өте аз мөлшерде ғана қажет. Қорек құрамында олардың болмауы немесе тапшылығы зат алмасу процесін бұзып, ағзаны түрлі ауруларға (мешел, ақшам соқыр, полиневрит т.б.) шалдықтырады. Ең көп таралған антиоксиданттарға мыналар жатады: A провитамині (бета – каротин)- сәбізде, асқабақта, өрікте, қызыл бұрышта, қызанақта, ақжелкенде, қымыздықта, саумалдықта және салат жапырақтарында бар.