1. Інавацыйныя працэсы ў навучанні малодшых школьнікаў беларускай мове. Асобасны падыход у выкладанні мовы.

Асобасны падыход у МВБМ – такі змест і арганіз навуч, калі у школь-ў фармір гуманістыч, індывід развітая, этыка-маўленчая камунікат ядро у выглядзе уяўленняў, ведаў маўленча-камунікат здольнасцей, скірав на задавальненне патрэбы асобы у суразмоўніцтве.

Характарыз: 1.у цэнтры навуч дзейнасці знах моўная асоба вучня з яго ядром; 2.мова разгляд як сродак фармір і развіц асобы чалавека; 3. навуч харак-ца як суб’ект суб’ектнае узаемадзеянне у працэсе зносін; 4.устанаўлів дэмакратыч стыль узаемаадносін п/ж наст і вучнем; 5. стварае спрыяльныя умовы для праялення індывід. асобы.

Структ моўнай асобы на думку Караулава: вербальна-семантыч(свабоднае валоданне мовай), кагнетыўнае, прагматычны(забяспеч-ца дзейнасна-камунікат патрэбы).

Прынцыпы:

1)скіраванасць мэт навучання на асэнсаванне БМ як этнакультурнага гістар.асяродзя і на індыв.патрабаванні асобы;

2)асобасна-арыентаваны змест моўнай адукацыі павінен садзейнічаць развіццю пазнаваўчых, моўных і маўленча-камун.індывід-х здольнасцей;

3)арыентацыя працэса навучання на засваенне літ.нормы;

4)забеспячэнне інтэлектуальнага, эстэт-га і індыв-га разв. дзяцей.

2. Гісторыка-крытычны агляд метадаў навучання грамаце. Лінгвістычныя і псіхолага-педагагічныя асновы сучаснага метаду навучання грамаце.

Першыя школы на русі ўзніклі у канцы Х ст., па ўзоры візантыйскіх, навучанне ажыццяўлялася на стараславянскай мове. Ход навучання грамаце быў такі: спачатку завучвалі алфавіт, затым авалодвалі чытаннем асобных слоў і, нарэшце, пераходзілі да практыкаванняў у чытанні і пісьме сказаў і звязных тэкстаў. Гэты традыцыйны парадак навучання захоўваўся аж да XVIII ст. Навучанне грамаце вялося па так званым літаразлучальным метадзе.

У 60-я гг. ХІХ ст. – прыйшоў час рэформ, з’явіліся новыя метады: В.А. Золатаў – гукавы аналітычны, М.А. Корф – гукавы сінтэтычны, К.Дз. Ушынскі – гукавы аналітыка-сінтэтычны,Л.М. талстой – склада-слыхавы. У гэты ас яшчэ быў вядомы і складовы метад (завучванне складоў як элементаў слова).

З сярэдзіны XІХ ст. у Расіі найбольш дасканалым лічылі гукавы аналітыка-сіннтэтычны метад навычання грамаце (К. Дз. Ушынскі), хаця свій метад аўтар называў метадам “пісьма-чытання”.

У сярэдзіне 80-х гг. ХІХ ст. –крытыка гукавога метаду (дз.П. Мартынаў), ен прапанаваў сістэму навучання грамаце, аналагічную “вучэнню без кладоў”. Г. Пакацілава – гука-сладальны метад (чытанне слоў па складах).

У першай чвэрці нашага стагоддзя КГ. Жытомірскі – зрокава-фанетычны метад, П.П. Міраносіцкі – словазрокавы метад. (не замацаваліся ў практыцы школы).

Метад цэлых слоў актыўна прымяняўся ў школах з 1922 г., але не апраўдаў сябе на практыцы і ў другой палове 30-х гг. Школа зноў звярнулася да гукавога аналітыка-сінтэтычнага метаду.

У савецкай школе з 1937г. навучанне грамаце праводзілася налітыка-сінтэтычным метадам.

З 1941 па 1946 – вырашэне праблем мадэрнізацыі і далейшай распрацоўкі гукавога аналітыка-сінтэтычнага метада – С.П. Рэдазубаў. Ен змяніў прадак вывучэння гука-літар і складоў і ўнес іншыя папраўкі ў метад.

У 1976 г. Д.Б. Эльконін выдаў брашуру “Як вучыць чытаць” – эксперыментальная сістэма навучання грамаце.– не хапала моўнай натуральнасці і змястоўнасці, у буквары было мала матэрыялу для развіцця мыслення дзяцей.

Лінгвістычныя і псіхолага-педагагічныя асновы методыкі БМ ў пачатковых класах.

Звязана з мовазнаўствам (навука аб будове нашай мовы: аб слове і яго формах; аб словазлучэннях; аб сказе і яго тыпах) . Мовазнаўства дае веды аб мове, а методыка мовы шукае і знаходзіць метады, прыемы і сродкі навучання, якія дазваляюць данесці гэтыя веда да свядомасці дзяцей у аптымальным выглядзе. Звязана з псіхалогіей (трэба ўлічваць узроставыя асаблівасці дяцей, важна ведаць як узнікаюць у свядомасці чалавека паняцці, суджэнні, і як яны афамляюцца ў мове. Псіхалогія тлумачыць, як адбываецца успрыманне мовы, як працякаюць працэсы чытання і пісьма, як фарміруецца навык граматнага пісьма і г.д. Сувязь з педагогікай – (у асаблівасці з дыдактыкай) устанаўлівае заканамернасці навучання дзяцей ў школе, вызначае мэты, змест агульныя метады навучання.

3. Метад навучання грамаце ў сучаснай школе (характэрныя прыметы). Метад навучання грамаце ў распрацоўцы К. Дз. Ушынскага.

Метад навуч грамаце – сукупнасць розных відаў маўленч дзейнасці(слуханне, гаварэнне, чытанне, пісьмо), як выконваецца вучнямі пад кіраўніцт наст з мэтай авалодання элементамі чыт і пісьма.

Навуч грамаце – спецыфічны раздзел у навуч м, ен мае і свай метад навуч - гукавы аналіт-сінтэт.

1)з пункту гледж мэт фармірав асобы(навуч гармаце носіць выхаваўчы і развіц характ),

2)з пункту гледж псіх-лінгвіст(за аснову бярэцца гук, літара уводзіцца як абазначэнне гука, увага надаецца выдзяленню гукаў у слове; за адзінку чыт і пісьма бярэцца склад).

3)з пункту гледжання арганізацыйнага(вызнач пэўная пасляд вывуч гукаў і літар, выдзял дабуквар і буквар перыяды навуч грам, пісьмо не адрыв ад чыт, а ідзе // з ім).

4)з пункту гледжання перспектыў навуч (сістэматыч увядзенне прапедэўтыч элементаў граматыкі, словаўтвар, арфаграфіі, лексікалогіі).

5) з пункту гледжання задач выхавання(выхав задача уключаецца у сіст работы па буквары)

Новыя рысы суч.метаду навуч. пісьму:

1.дыфірын-ны і індыв-ны падыход да вучняў;

2.сістэматычнае ўвядзенне граматыкі, словаўтварэння, арфаграфіі, лексік-іі;

3.уводзіцца склада-гукавы аналіз слова;

4.уводзяцца элементы мадэліравання, т.е. выкарыст-ца мадэлі слоў,сказаў,гука

5.выхаваўчыя задачы ўключаюцца ў сістэму працы па буквары.

Ушынскага - “метад пісьма-чытання”. Лічыў, што пісьмо павінна папярэджваць чытанне. Дзеці знаем з рукапіс шрыфтам, а праз 10-15 урокаў з друкав літарамі. Аб’ядн аналіз і сінтэз, увеў сістэму аналіт і сінтэт практыкав з гукамі, складамі, словамі, адмовіўся ад алфавіт парадку вывуч гукаў і літар.

4. Заканамернасці і прынцыпы навучання грамаце. Урокі навучання грамаце ў падрыхтоўчы перыяд.

Заканамернасці: 1) жывая мова вучня – аснова для фармірав. навыкаў элем. чыт. і пісьма; 2) навуч. пав. праводз-ца з улікам спецыфікі фанетычн.і граф. сістэм той мовы, на якой прав. навуч.; 3) чыт. і пісьмо вучня адрознів. ад даросл., пісьменнага чалав.; 4) сінхроннае навучанне; 5) улік гістарычнага мінулага методыкі; 6) навучанне ва узаемасувязі з развіццем мовы; 7) праграмны мат-л для развіцця пачуццяў патрыятызму; 8) больш разнастайныя пачуццевыя успрыманні вучэб. мат-ла; 9) улік індыв. і ўростав. асаблів. дз.; 10) навучанне носіць развіццевы х-р.

Прынцыпы навучання грамаце:1) навучаць патрэбна на аснове вуснай мовы; 2) прынц. увагі на ур. граматы да працы, накір. на авалод. склада-гукавой і склада-літітарнай стр-ры слова; 3) улік псіхафізіялаг. асабл. вучняў; 4) сінхроннасць у навучанні; 5) улік гістар. мінулага; 6) развіцце мовы мал. шк-у; 7) пр. выхоўваючага навуч.; 8) пр. нагляднасці; 9) пр. індывідуаліз. і дыферэнцыяцыі навуч.; 10) пр. самастойнасці і актыўнасці вучняў у навуч. пры кіруючай ролі наст.

Урокі навучання грамаце ў падрыхтоўчы перыяд

Падр. Перыяд склад. З бязлітарнай ступені і ступені вывучэння пяці галосных гукаў і іх літарных абазначэнняў.На першай ступені дзеці да знаемства з літарамі авалодваюць такімі важнымі паняццямі як мова, сказ, слова, склад, націск, гук, галосныя і зачныя гукі; апіраючыся на ўмоўныя графічныя схемы, яны аналізуюць сказы, словы, склады,удакладняюць і ўзбагачаюць свой слоўнік і мову ўцэлым.На уроках пісьма у гэты час дзеці практыкуюцца у напісанні розных ліній, фігур, узорау, што спрыяе умацаванню кісці рукі, развіццю вокамера.У моўную практыку уводзіцца неабходная для навучання пісьму тэрмналогія(ніжняя верхн лінейка, лінія, авал.), засвойваюцца правілы правільнай пасадкі.

На другой ступені падр. Перыяду вывучаюцца 5 галосных гукаў і іх літарныя абазначэнні

5. Падрыхтоўчы перыяд навучання грамаце. Веды, уменні, навыкі, якія набываюць дзеці ў падрыхтоўчы перыяд.

Падрыхтоўчы перыяд у навучанні грамаце.

Задачы: авалодаць тэрмінамі- падрыхтоўка да глыбокага вывучэння граматы Пераход да вуч дзейнасці Вучыць аналізу: на слух выдзелі сказ, запішы. Падрыхтаваць руку. Мова пісьмовая і пвусная. Сказ і слова. Гукі і літары. Скад. Націск. Развіццё маўлення і мыслення вучняў у гэты перыяд. Узбагачаць слоўнік. Правільна будаваць сказы. Гукавая культура. Навучанне першапачатковаму аналізу і сінтэзу мовы. Азнаямленне вучняў са сказам – колькі думак - схема, словам , складам – практычна. Развіццё ўвагі вучняў да гукаў мовы. Падрыхтоўчыя практыкаванні для выпрацоўкі правільнай тзхнікі чытання і пісьма. Як сядзім Лінія, радок Развіцце мелкіх мышц.

Новы буквар А.Клышкі. (акцэнт на чытанне, больш якасная падрыхтоўка, максімальная рознабаковая ўвага да гукаў і літар). 1 частка.Уступная. 1 урок. – мова вусная і пісьмовая. 2 урок. - мова складаецца са сказаў (схема). 3 урок. - сказы са слоў. 4 урок. - склад слова. 5 урок. - зычны гук. Сімвалы гукаў раскрыццё роту, становішча вуснаў (галосны, зычны цвёрды, зычны мяккі). Не даецца ў 1 частцы зліяння галоснага, націск, складовае дзяленне. 2 частка. Знаёмства з літарамі. (кардынальна зменены парадак вывучэння літар) знаёмства з 20 зычнымі літарамі: 1 урок - 2 літары, 2 урок - 2 літары, 3 урок - замацаванне. Гука-літарны аналіз (у рабочай зоне тужка літар пастаянна) параўнанне па першай літары параўнанне па апошняй літары зліянні і злучэнні.