1)«Тіршілік»,«қауіп»,«қауіпсіздік»,«зілзала»,«апат»,«техногенді қауіп»,«экологиялық қауіп», «әлеуметтік қауіп», «табиғи қауіп» дегенге түсінік беріңіз, оларды сипаттаңыз, мысал келтіріңіз

Қажетті сыртқы және ішкі қатерден қорғанатын тірі организмнің қажетті шарасы.Ал адам қауіпсіздігінің өз ерекшеліктері бар,адамның басқа тірі организмдерден айырмашылығы,ол табиғи ортадан,өз өмір сүру ортасын жасай алады.Сондықтан болуы ықтимал қатерлер табиғи қатерлердің қатарына жатпауы да мүмкін.

Тіршілік- ғылым адамдарды олардың өмір сүретін ортасынан туатын қауіпті және зиянды факторларынан қорғау, денсаулықты сақтау және қауіпсіздік жолдарын теориялық және практикалық жағынан қамтитын білім саласы.

Қауіп- адамдардың іс-әрекеті негізінде табиғаттан келетін, тіршілік ортаның қаупін бұзатын, нәтижесінде адамдардың денсаулығы мен зиян келтіретін процесс, құбылыс, объект, субъект.

Қауіпсіздік - қоршаған ортаның бір қалыпты тұрақты болуы, адамдардың өміріне, денсаулығына зиян келтіретін қауіп-қатердің болмауы не аз болуы адамдардың ауқатты тұрмысының сақталуына қолайлы жағдайдың болуы.

Апат- бұл да адамға қауіп төндіретін құбылыс.Аппттардың жіктелуі:1)трансшекаралық апат; 2)локальды апат(10-нан аспайды); 3) жергілікті апат(10-50 адам зардап шегеді); 4)аумақтық апат(50-500адам з.ш); 5)аймақтық апат(50-500 адам, үлкен материалдық шығын. Көмек шаралары: әскери күштер жұмылдырылады, ТЖ-дан арнайы жасақтардан жұмылдырылады, еркін отрядтар жұмылдырылады. Қорғау шаралары: эвакуация-қауіпсіз аймаққа көшіру, з.ш. жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етеді(газқағар,көзілдірік,қолғап,аяқ киім)

Зілзала-кенеттен пайда болатын,халықтың қалыпты тірлігін күрт бұзатын,материалдық құндылықтарды үлкен шығынға ұшырататын,сондай-ақ адамдар мен хайуанаттардың өлім-жітімі болатын табиғи құбылыс.

Техногенді-механизмдермен,машиналармен, құрылысымен және техникалық қондырғылармен байланысты қауіптер.Өндірістік орта- табиғи климаттық факторлардан және адамның кәсібіне байланысты қауіпті және зиянды факторларды қамтитын қоршаған ортаның бір бөлігі. Қауіпті факторлар дегеніміз адам денсаулығын күрт бұзып, өлімге әкелетін факторлар.Зиянды факторлар-адамның жұмыс істеу қабілетіне теріс әсер ететін факторлар.Қауіпті және зиянджы факторлардың түрлері:хим-қ, физ-қ, био-қ, психофизиологиялық.Радиация- ең қауіпті техникалық қауіп. Радиоактивті- ионданушы сәулелер шығаруымен өтетін кейбір элементтер атомдары ядроларының басқа элементте өз еркімен айналуы. Радиоактивтің екі түрі бар:жасанды, табиғи.

Әлеуметтік қауіптер- әлеуметтік қоғамда болатын әлеуметтік, экон-қ процестер нәт-де туындайтын қауіптер бұл қауіптердің негізінде адам жатады.

Ә.қ. түрлері-

1)бопсалау(шантаж)-өз пайдасы үшін басқаларды бопсалау қылмысы

2)алаяқтық-алдау немесе скенімге кіру арқылы мемлекеттің қоғамның немесе жеке адамның мнүлкін пайдалану;

3)бандитизм-қаруланған қарақшылар тобыры н/е ұйымы. Олар мемлекеттік қоғамдық мекемелерде немесе жеке адамдарға күш көрсетеді.

4)кепілдікке алу-адамдарға белгілі бір талаптарды орындату үшін адамлдарды кепілдікке алу.

5)терроризм-физикалық түрде жойып жіберуге дейін баратын үрдіс.

6)нашақорлық-наркотикалық заттың көмегімен организмнің ұстап тұруына бейімделуі.

7)маскүнемдік-спиртті ішімдіктерді жүйелі түрде пайдаланудан туындайтын созылмалы ауру.

8)шылым шегу-кейбір шоқтанатын өсімдік өнімдерінің түтініне демалу.

. Литосфераның құнарлылығын бұзушылар: хим- заттар(пестициттер,гербицидтер,тыңайтқыштыр), мұнай төгілуі, топырақ және су эрозиясы, топырақ шөлейттенуі.