4. Электрофильді орныбасу механизмі арқылы арендерді ядроға хлорлау. Бензолды хлорлау технологиясы.
Бензол мен оның хлортуындыларын хлорлау реакциясы ароматтық ядродағы электрофильді орынбасудың әдіттігі реакциясы болып келеді. Бұл жағдайда бірнеше бір-бірімен жалғасқан паралельді реакциялар жүзеге асады:
Көп жағдайда процесс гомогенді катализаторлар қатысында, көбінесе темірдің (III) хлориді қатысында жүзеге асады. Сол себептен оны бензолды хлорлау арқылы селективті түрде п-ДХБ алу үшін катализаторо ретінде қолдану мүмкіншілігі зерттелген. Бензолды темірдің (III) хлориді қатысында хлорлаған кезде п-ДХБ селективтілігі бойынша 60%, ал реакциондық қоспадағы бұл заттың мөлшері 54%-құрайды. Хлорлау уақытын жоғарлатқан сайын п-ДХБ шығыны азаяды. Темірдің (III) хлориді қатысында бензолды хлорлау өндірістік мөлшерде п-ДХБ алу үшін,төмен селективтілік көрсетуінің және төменгі экономикалық тиімділіктін, қалдықтарды утелизациялау экологиялық мәселерді тудыру мен көп мөлшерде шикізаттың жұмсалуының әсерінен тиімсіз болып келеді.
Бензолды каталитикалық хлорлау арқылы п-ДХБ алу процессінің блок схемасы.
Хлорлауға жіберілер алдында бензол азеотпропты кептірілуге ұшырайды. Хлорлау реакторынын абгаздары хлор, бензол және аз мөлшердегі бензолдың хлортуындыларының қоспаларының хлорсутегісінен тұрады. Қоспалардан тазартылған хлорсутек екі сатылы изотермиялық абсорбционды жүйеге түседі, ол жерде 27,5% масс. Тұз қышқылы алынады. Реакция барысындағы хлорланған өнімдірдің қоспасы бенгзолды хлорбензолдан бөлу мақсатында ректификацияға ұшырайды. Олар одан қайтадан хлорлау сатысына жіберіледі. ДХБ изомерлер қоспасынан п-ДХБ бөлу термиялық кристализация арқылы екі сатыда жүзеге асады: кристализацияның бірінші сатысында қоспадан п-ДХБ 88-92% негізгі заты бар құраммен бөлінеді; өнімді қайтадан кристализациялау арқылы99,0% ға дейін таза п-ДХБ алуға болады. Бензолды хлорлаған кезде негізгі п-ДХБ мен о-ДХБ бөлек м-ДХБ да түзіледі, оның шикізаттағы үлесі 1% масс.аспайды. Кристализация процессі кезінде метаизомер кристализацияның бірінші сатысында жинақталады. Сызбада кристализация арқылы жүйеден м-ДХБ шығарылуы ескерілген. Тауарлы о-ДХБ қоспадан ректификация әдісі арқылы шығарылады және ары қарай тұрақтандыруға ұшырайды.
5. Электрфилды орынбасу механизмы арқылы арендерді ядроға хлорлау. Нафталинды хлорлау технологиясы.
Хлорирование нафталина в промышленности применяют еще сравнительно мало. В отличие от производных бензола большое значение в этом случае имеют полихлорзамещенные. Нафталин можно хлорировать как пропусканием хлора через расплавленный продукт, так и в растворителе - хлорбензоле. Основным продуктом монохлорирования является а-хлорнафталин. Смесь а - и р-изомеров разделить очень трудно.
Хлорирование нафталина до сих пор еще относительно мало применяют в промышленности. В отличие от производных бензола, наибольшее практическое значение среди хлорзамещенных нафталина имеют высокохлорированные продукты.
Хлорирование нафталина до сих пор еще относительно мало применяют в промышленности. В отличие от производных бензола, наибольшее практическое значение сиедя хлорзамещенных нафталина имеют высокохлорированные продукты.
Хлорирование нафталина путем введения хлора в расплавленный или кипящий нафталин впервые практиковалось Рымаренко, причем главным продуктом реакции был а-хлорнафталин. В недавнее время опубликовано несколько исследований Ферреро и сотрудников и работа советских химиков Траубенберга и Вассермана 27, посвященные вопросу получения а-хлорнафта-лина. В этих работах имеются данные относительно хлорирования нафталина как такового в расплавленном состоянии и в паровой, фазе.
При хлорировании нафталина могут быть получены все его хлорпроиз-водные - от монохлорнафталинов до октахлорнафталина CioClg. В промышленности обычно применяют смеси X. В промышленности чаще применяется смесь три - и тетрахлорнафталинов.
При хлорировании нафталина могут быть получены все его хлорпроизвод-ные - от монохлорнафталинов до октахлорнафталина - QoCls. В промышленности обычно применяют смеси X. Сравнительно более чистый продукт ( 49 9 % С1) - смесь три -, содержащая следы тетра - Х. Н. В промышленности чаще применяется смесь три-и тетрахлорнафталинов.
