1. Бағдарламалық қамсыздандыру шығынының есебі.

Бағдарламалық қамсыздандыру шығыны ішіне еңбек ақы шығыны да, еңбек ақыдан аударылымдар, амортизациялық және тағы да басқа шығындар кіреді, олар мынандай формуламен анықталады:

С = ЕАҚ + О_СН + А + С_ЭЭ + С_МжК + С_ТО + С_ПР + С_Н , (8)

мұндағы ЕАҚ – еңбек ақы қоры;

О_СН – әлеуметтік салық;

А – амортизациялық аударылымдар;

С_ЭЭ – электрэнергисының шығындары;

С_МжК – материалдар және көмекші бөлшектер шығыны;

С_ТО – техникалық қызмет көрсету шығыны;

С_ПР – басқада шығындар;

С_Н – үстеме шығындар.

Еңбек ақы екі жасаушыдан құрылады: негізгі еңбек ақы және қосымша еңбек ақы сомасы (немесе еңбек ақы қоры, ЕАҚ) негізгі еңбек ақы және қосымша еңбек ақы сомасы мына формуламен есептеленеді:

ЕАҚ = З_осн + З_доп, (9)

ЕАҚ = 117,483+ 29,38=146,86

мұндағы З_осн – негізгі еңбек ақы, мың тенге;

З_доп – қосымша еңбек ақы, мың тенге.

Негізгі еңбек ақы төмендегідей анықталады:

З_сон = Т ТС/(t_орт 8), (10)

З_сон =762,056 18660/21 8=117,483

мұндағы Т– еңбек шығының сомасы, (7) формуламен анықталады;

t_орт – бір айдағы орташа жұмыс күндерінің саны (21), жұмыс ұзақтығына көбейтіледі (8 сағат);

ТС– тарифтік мөлшереме.

Тарифтік мөлшерлеме минималды өлшемдегі еңбек ақы (МӨЕА), 01.01.2013ж. бастап ҚР-да 18660 тенгені құрады (ҚР заңы 2012 ж. 23 қарашадан бастап енгізілген № 54-V «2013-2015 жылдағы республикалық бюджет туралы»), әр жұмыс түріне байланысты тарифтік еселікке көтеріледі. Тарифтік еселіктер бойынша деректер келесі Бірыңғай тарифтік сеткадан көшірме (БТСК) – А қосымшасында көрсетілген.

Қосымша еңбек ақы негізгі еңбек ақының 25% (нұсқа бойынша) құрайды және келесі формуламен есептелінеді;

З_доп = 0,25 З_осн. (11)

З_доп = 0,25 117,483=29,38

Әлеуметтік салық ЕАҚ 11 % құрайды (ҚР СК 358 б. 1-тарау) жұмыскердің табысынан, мынандай формуламен есептеледі:

О_СН =(ЕАҚ - ЗА) 11%,

О_СН =( 146,86-13420) 11%=120782 (12)

мұндағы ЗА – зейнетақы аударылымдар, ЕАҚ-нан 10% құрайды және әлеуметтік салықпен міндеттелмейді:

ЗА = ЕАҚ 10%. (13)

ЗА =134202 0.1=13420

Амортизациялық аударылымдар амортизацияның тағайынды шамаларымен орындалады, пайыздармен жабдықтың баланстық құнына және мына формуламен есептеледі:

А= , (14)

А=100000 1425 1460/ 100 12 35040=4947

мұндағы А_ш – амортизация шамалары;

Б_бас– жабдықтың бастапқы бағасы;

N -жұмыс орындалуына кеткен күннің саны;

t – дербес компьютерді қолдануға кеткен жалпы уақыт.

Амортизация шамалары (А_Ш), мына формуламен есептеледі:

(15)

А_Ш =100000*5,95/4 100%=1425

мұндағы Қ_тар – таратылым құны, жабдықтың құнынан 5.95% құрайды (нұсқа бойынша);

Т_норм – жабдықтың нормативтік қызмет ету мерзімі (дербес компьютер үшін – 4 жыл).

Дербес компьютерде жалпы жұмыс істеу уақыты мына формуламен есептеленеді:

Т = Т_А + Т_БС + Т_Н + Т_П + Т_ОТ. (16)

Т = 43,19+43,19+64,79+64,79+181,41=397,37

Электрэнергия шығындары мына формуламен есептеледі:

С_ЭЭ= Қ k_з Т С_{кВт-сағ} , (17)

С_ЭЭ= 450 0,8 14 397,37=2002744

мұндағы Қ – ЭЕМ қуаты (450 Вт);

k_з – жүтеме коэффициенті (0.8);

С_кВт.с – 1 кВт-сағ электрэнергиясының құны (нұсқа бойынша);

Т – жұмыс уақыты, сағ.

Материалдар мен көмекші бөлшектер шығыны, бағдарламалық өнімді жазу барысында қолданылды (С_МжК), сонымен қатар техникалық қызмет көрсету шығыны (С_ТО), жабдықтың құнынан 1.9% және 2.2% (нұсқалар бойынша) құрайды және мына формулалар мен есептеледі (18 – 19):

С_МжК = 0,019 С_жабд

С_МжК = 0,019 1=0.019 (18)

С_ТО = 0,022 С_жабд.

С_ТО = 0,022 1=0.022 (19)

Басқару мен қызмет көрсетуге байланысты үстеме шығындар, сондай-ақ жабдықты пайдалану кезіндегі және де кәсіпорын үдерістері мен айналымдарынан қосымша шығындар еңбек ақы қорынан 67% құрайды (вариант бойынша) және де мына формуламен есептеледі:

С_Н = 0,65 ЕАҚ. (20)

С_Н = 0,67 124808.28=81125.382

Бағдарламалық өнімнің өзіндік құнының есебінің жиынтық нәтижелерін кесте түрінде ұсыну керек, шығын статьясын атап, және оның ортақ құндағы сыбағаларын пайыз бен есептеп, бағдарламалық қамсыздандырудың өзіндік құнының құрылымының диаграммасын сызу керек.

8 кесте – Өзіндік құнның қорытынды кестесі

Шығын бабы атауы			Сомасы, теңге		Әр баптың үлесі, %
ЕАҚ	ЕАнег	108228		19,9
	ЕАқос	25974		4,77
Үстеме шығындар, СНакл			81125.382		14,91
Әлеуметтік салық шығыны, ӘС			120782		22,2
Пайдалану шығындары	Сээ	2002744		36,2
	СТО	0.019		0,000349
	Ажыл	4947		0,9
Материалдар және көмекші, СМжК			0.022		0.000404
Барлығы:			543800		100