47. Қазақстанда тарих ғылымының дамуы

Қазақстанда тарих ғылымының дамуында оның деректемелік базасының қалыптасуының зор маңызы болды. ХVІІІ-ХІХ ғасырларда қазақ жерлерін зерттеген орыс ғалымдары мен саяхатшылары, Шоқан, Ыбырай бастаған қазақ зерттеушілері қазақ тарихына байланысты бай деректемелік материал қалдырды. Кеңес дәуірінде қазақ жеріне археологиялық қазбалар жүрілді. Аталмыш оқиғалар отан тарихын зерттеудің, жазудың деректемелік базасын құрады. Осы базаға сүйенген тарихшы ғалымдар 20-30 жылдары бірнеше ғылыми еңбектер жазды. Осы кезде жарық көрген Тынышбаев, Аспандияровтардың тарихи еңбектері Қазақстанда тарих ғылымының дамуында белгілі роль атқарды.

1943 жылы белгілі орыс ғалымдарымен бірігіп қазақ зиялылары Қазақ ССР тарихы атты ұжымдық еңбек жазды. Бай тарихи еңбектерге негізделген, отан тарихының өзекті мәселелері бойынша жаңа-жаңа концепциялар көтерген бұл еңбек Қазақстанда тарихи ғылымының дамуына қомақты үлес қосты. Буржуазияшылық, ұлтшылдық тұрғыдан жазылған деп қудаланған бұл еңбек пайдаланудан алынғандығы тарих ғылымында бірсыпыра ақтаңдақтардың пайда болуына әкеп соқты. Қазақ халқының тарихының көптеген маңызды мәселелері партиялық, таптық принциптер негізінде зерттеліп қортындыланды. Бұл жағдай сексенінші жылдары жарық көрген Қазақ ССР тарихы атты көп томдық еңбекпен осы кезде басылған монографиялық және басқа да еңбектерде көрініс тапты.

90-шы жылдардан соң республика тарихшылары отан тарихында жинақталған ақтаңдақтарды жойып, тарихи оқиғаларды обьективтік принцип негізінде зерттеуге байланысты елеулі ғылыми жұмыс жүргізіп, бір сыпыра еңбектер жазды. Солардың ішіндегі ең қомақтысы тарихшы ғалымдардың күш біріқтіріп жазған Қазақстан тарихы атты көп томдық еңбек. Бұл еңбектің басқы томдары 1998 жылдан оқушы қауымының қолына тиді.

Әдебиеттер

1. Қазақстан тарихы очерк. 1993. Алма-Ата.

2. Алпысбаев Х.А. Памятник нижнего палеолита Южного Казахстана.

3. Байпаков К.М., Таймағанбетов Ж.К., Жұмаганбетов Т. Археология Казахстана. Алма-Ата. 1993.

4. Массон В.М. Первые цивилизаций. Алма-Ата. 1999.

5. Маргулан А.Х. Бегазы Дандыбаевская культура центрального Казахстана. Алма-Ата. 1979.

6. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопис трех тысячилетий. Алма-Ата. 1992.

7. Акишев К.А., Кушаев Г.А. Древняя культура саков и усуней долина реки Или. А. 1963.

8. Акишев К.А. Искусство и мифология саков. А. 1984.

9. Гумилев А.Н. Көне түріктер. М. 1994.

10. Бартольд В.В. Древнетюркские надписи и арабские источники. М. 1963.

11. Бартольд В.В. Очерки истории Семиречья. М, 1963.

12. Шаниязов У. Узбеки-карлуки Ташкент. 1964.

13. Кузембайулы А., Еркин А. История Республика Казахстан. Алматы, 1998.

14. Агажанов С.Г. Очерки истории огузов и туркмен Средней Азии. ІХ-ХІІІ в.в. Ашхабад. 1969.

15. Гусейнов Р.А. Огузы, кипчаки и азербайжан ХІ-ХІІ в.в. Алма-Ата, 1980.

16. Караев О. История караханидского Казахстана. Фрунзе. 1983.

17. Григорьев В.В. Караханиды в Османском тескте М. 1974.

18. Ахинжанов С.М. Кипчаки в истории средневекового Казахстана. Алма-Ата. 1980.

19. Бартольд В.В. Туркестан в эпоху Монгольского нашествия. М. 1963. Татаро-монголы в Азиия и Европе. М. 1970.

20. Стеблева И.В. Поэзия тюрков Х-ХІІІ в.в. М., 1960.

21. Тынышбаев М. История Казахского народа. Алма-Ата. 1993.

22. Козыбаев М.Қ. “Ақтаңдақтар ақиқаты”. Алматы. 1992.

23. Абыхожин Ж.Б., Бурханов К.А., Кадырбаев А.Ш., Султанов Т.И. Страна в

68