27. Қазақстанда өнеркәсіптің дамуы

Ұлы Отан соғысының Кеңес Одағы халықтарының жеңісімен аяқталуы халық бұқараның рухани зор өрлеуін туғызып энтузиязымын арттырды. Соғыста Кеңес Одағының халық шаруашылығы зор зыян шекті. Халықтың энтузиязымының арқасында соғыста бүлінген халық шаруашылығын 1953 жылы қалпына келтірді, бұдан соңғы жылдары экономика арғарай дамыды.

Қазақстан майдан шебінен ұзақ орналасқандықтан соғыстан халық шаруашылығы бүлінбеді. Қазақстан Кеңес Одағының бүлінген халық шаруашылығын қалпына келтіруге белсене қатысты. Батыс өлкедегі бүлінген өнеркәсіп аудандары мен қалаларды қалпына келтіруге Қазақстаннан жұмысшылар жіберілді. Колхоз, совхоздарға мал жіберді.

Соғыстан кейінгі жылдары Қазақстан экономикасы, әсіресе, өнеркәсіп саласы дамыды. Қазақстан еңбекшілері Ү бес жылдықта /51-55/ өнеркәсіпті дамытуда едәуір табыстарға қол жеткізді. Осы жылдары 200-ге жуық жаңа өнеркәсіп орындары іске қосылды. Осы жылдары Қазақстанда энергетика, металлургия, кен рудасы, көмір, химия, машина жасау салалары дамыды. Түсті металлургия республиканың экономикасының жетекші саласына айналды. Елдегі ең ірі объектілердің бірі Қарағанды металлургиялық заводының /Қазақстан магниткасы/ құрылысы басталды. Қарағандыда оннан астам шахта іске қосылды. Алматы, Ақтөбе, Петропавл, Қарағанды қалаларындағы машина жасау заводтары жаңа станок, жабдықтар жасайтын болды. Өнеркәсіп орындарында өндіріс процессін автоматтандыруда, механикаландыруда елеулі табыстарға қол жетті.

28. 1940-1950 Жылдардағы идеология саласындағы бұрмалаушылықтар

1943 жылғы Қазақстан ғалымдары соғыс жылдары орталықтан қоныс ауып келген Кеңес ғалымдарымен бірлесіп, Қазақ ССР тарихы атты іргелі еңбектің І томын шығарды. Кеңес Одағының республикаларының ішінен бірінші болып Қазақстанның тарихы жазылды. Бүл Қазақстан ғана емес, Кеңес Одағының идеологиялық өміріндегі айтулы оқиға болды. Бүл еңбекті оқушы қауым, ғылыми көпшілік зор қуанышпен қарсы алды. Еңбек Сталиндік сыйлыққа ұсынылады. Еңбекке сыйлық беру мәселесін талқылағанда жекелеген ғалымдар бұл еңбек орыстарға қарсы жазылған деген пікір айтады. Еңбекте патша үкіметінің Қазақстанда жүргізген саясатының отаршылдық сипаты туралы, бұл саясатқа қарсы күрескен Кеңесары бастаған қозғалыстың ұлт-азаттық сипаты, прогрессивтік рөлі туралы екі мәселе бұл еңбекті орыстарға қарсы жазылған деп кіналауға негіз болады. Бұл екі қортындының авторы белгілі қазақ ғалымы Е.Бекмаханов еді. Сондықтан оның жазған Қазақстан ХХ ғасырдың 20-40 жылдарында деген монографиясы сынға ұшырайды, оның бұл еңбегі көп жерде талқыланып буржуазияшыл-ұлтшылдық тұрғысынан жазылған деген қорытынды жасалады. Бекмаханов қуғынға ұшырайды. Осы кезде Қазақстан тарихнамасында Қазақстан Ресейге өз еркімен қосылғаны туралы, оның прогрессивтік маңызы туралы, Кеңесары қозғалысының монархистық, реакциялық сипаты туралы концепция орын алады.

Қазақ халқының өткендегі тарихи, әдеби мұрасына байланысты әдеби еңбек жазған ұлы жазушы М.Әуезов, ұлы ғалым Қ.Сатпаев тағы басқа зиялы қауымның өкілдері қудаланды. Идеология саласындағы аталмыш және басқадай бұрмалаушылықтар коммунистік партия ұстанған партиялық, таптық саясаттың жемісі еді.