Берілген нұсқау бойынша терминдерді құру.

Клиникалық терминдерді құрубарысында ескеру қажет:

а) бастапқы және соңғы терминэлементтердің орналасу жерін;

б) түбірлерді біріктіретін «о» даустысын.

Мысалы: тамақтанудың бұзылуы тамақтану – trophia (соңғы терминэлемент) бұзылу – dys (приставка, бастапқы терминэлемент) Терминді құрамыз: dystrophia – тамақтанудың бұзылуы.

Терминдердің жұмысы және оларды аудару.

Клиникалық терминдер орыс тілінің транскрипциясында аудармасыз жүреді: гемостаз, гипертония, т.б. Мұндай терминдерді орыс тіліндегі –ия –ға аяқталатын әйел тегіндегі(жен.род) бірсөзді клиникалық терминдердің латын тіліндегі терминдерге толық сәйкесетінін ескере отыра, латын транскрипциясында жазу және құрамына қарай сараптама жасау қажет. Жартылай сәйкесетін болып орыс тіліндегі ер текті (муж.род) терминдер есептеледі.

Орыс тіліндегі және латын тіліндегі терминдердің соңғы бөліктері

орыс тілінде латын тілінде

-аз -asis

-ез -esis

-из -isis

-оз -osis

-изм -ismus

-ит -itis

-ма -ma

-ог -ogus

-цит -cytus

Мысалы: нефрит – nephritis – бүйректің қабынуы холелитиаз – cholelithiasis – өттас ауруы макроцит – macrocytus – үлкен жасуша

Көпқұрылымды клиникалық терминдерді аудару.

Көпқұрылымды клиникалық терминдерді аудару үшін анатомиялық терминологияны оқу барысында өткен грамматикалық білімдерін қолдану қажет.

Мысалы: а) созылмалы миокардит myocarditis, itidis f myocarditis chronica chronicus, a, um б) көру нервінің невропатиясы neuropathia, ae f nervus, i m neuropathia nervi optici opticus, a, um

№1 тапсырма

§6 Аурулардың аттары. Тексеру және емдеу әдістемесі.

Жалпы нақтама(диагностика).

1. аnamnesis, is f – анамнез, науқастың сөзінен ауру туралы дерек

2. aegrotus, a, um - науқас

3. abscessus, us, m – абцесс, іріңқалта

4. adaptatio, onis f – организмнің бейімделу процесі

5. aspiratio, onis f – тыныс жолына деммен бөгде зат түсуі

6. respiratio, onis f – тыныс алу, дем алу

7. apnoe, es f – апноэ, тыныстың тоқтауы

8. asphyxia, ae f –асфиксия, тұншығу

9. asthma, atis n – демікпе

10. collapsus, us m – коллапс, жіті тамыр әлсіздігі

11. compensatio, onis f – компенсация, қалпына келтіру

12. desompensatio, onis f – декомпенсация, теңелмеу, қалпына келтіру жұмысының бұзылуы

13. combustio, onis f – күйік

14. commotio, еnis f – шайқалу

15. constitutio, onis f – конституция, дене құрылысы

16. crisis, is f – аурудың ең ауыр кезеңі

17. curatio, onis f – науқас адамдарды күту, емдеу (курация)

18. diagnosis, is f – ауруды анықтау және оны табу (диагноз)

19. prognosis, is f – аурудың барысын болжау (прогноз)

20. delirium, in – сандырақ, сандырақтау (демирий)

21. infarctus, us m – қан тамырларының бітелуі салдарынан тканьнің бір бөлігінің өлі еттенуі, (жансыздануы, инфаркт)

22. inflammatio, onis f – қабыну, (информация)

23. insultus, us m – мидағы немесе жұлындағы қан айналымының бұзылуы (инсульт)

24. icterus, i m – сары ауру, сарғаю

25. embolia, ae f – қан тамырының тығындалуы (эмболия)

26. epicrisis, is f – диагноз туралы қорытынды, тұжырым (эпикриз)

27. exacerbatio, onis f – асқыну

28. inspectio, onis f – ауруды қарау, көру

29. febris, is f – қызба

30. incubatio, onis f – аурудың жасырын кезеңі

31. inschemia, ae f – қанның бір жерде азаюы

32. latentia, ae f – аурудың жасырын кезеңі

33. morbus, im – ауру

34. patiens, entis – науқас

35. palpatio, onis f – сипап қарау, сипалау (пальпация)

36. paresis, is f – шала салдану (парез)

37. percussio, onis f – саусақпен тықылдатып, соғып қарау (перкуссия)

38. perforatio, onis f – қуыс мүшені тесу (перфорация)

39. punctio, onis f – ауруды анықтау немесе емдеу үшін қуысты тесу

40. reaminatio, onis f – тірілту, қайта жандандыру, реанимация

41. resectio, onis f – мүше бөлігін кесіп алу (резекция)

42. reconvalescentio, onis f – жазылу, сауығу (реконвалесценция)

43. recipiens, entis –қан қабылдаушы, қан құйғызушы (реципиент)

44. rubor, oris m –1) қызыл таңдақ, 2) қызару

45. sanatio, onis f – емдеу, емделу (санация)

46. section, onis f – жару, кесу, тілу (секция)

47. sepsis, is f – жұқпалы ауру микробы зардабының денеге жайылуы

48. symptoma, atis n – аурудың белгісі (симптом)

49. syndromum, in – белгілі бір ауруға жатпайтын бірнеше ауру белгілерінің қатар кездесуі

50. trauma, atis n – жарақат (травма)

51. tussis, is f – жөтел

52. auscultatio, onis f – ішкі мүшелерді тыңдау арқылы тексеру әдісі (аускультация)

53. cachexia, ae f – жүдеу, көтерем (кахексия)

54. emphysema, atis n – кебу, қампаю (эмфизема)

55. insufficientia, ae, f – жеткіліксіз

56. immunitas, atis f – организмнің жұқпалы ауруды қабылдамаушылығы (иммунитет)

57. ileus, i m – ішектің түйілуі, түйнелу

58. puerperal, ae f – жас босанған әйел

59. luxatio, onis f – буын шығу, таю

60. relaxatio, onis f – босаңсыту, босаңсу

61. rubeola, ae f – қызамық

62. remissio, onis f – ауру бетінің қайтуы (ремиссия)

63. examinatio, onis f – зерттеу, тексеру

64. neonatus, im – нәресте, жаңа туған бала

65. transfusio, onis f – құю, (трансфузия)

66. pertussis, is f – көкжөтел

67. phlegmone, es f – шелдің іріңдеп қабынуы (флегмона)

68. stupor, oris m – мелшиіп қалу, есеңгіреу (ступор)

69. tremor, oris m – дірілдеу, қалтырау (тремор)

70. syncope, es f – талу

71. vitium, in – кемістік

72. varicella, ae f – шешек ауруының бір түрі

73. vomitus, im – құсу, құсық

74. typhus, im – сүзек

75. analysis, is f – анализ, талдау

76. rheumatismus, im – ревматизм, дәнекер тіннің жүйелі қабыну ауруы

Клиникалық терминологиядағы сын есімдер

І топ

1affectivus,a,um-аффективті

2.acutus,a,um-жедел

3.alimentarius,a,um-ауқатты,алиментарлық

4.cysticus,a,um-қуықтық

5.curativus,a,um-емдік

6.diffusus,a,um-жайылған,таралған

7.hereditarius,a,um-тұқым қуалаған

8.helminthicus,a,um-паразиттік

9.hypertensivus,a,um-

10.infiltrativus,a,um-инфильтрацияланған,инфильтративті

11.inflammatorius,a,um-

12.localisatus,a,um-жергілікті

13.malignus,a,um-қатерлі

14.myeloideus,a,um-жұлындық

15.mycoticus,a,um-саңырау құлақтық

16.motorius,a,um-қимылдатқыш

17.nodius,a,um-торапты

18.obstetricus,a,um-акушерлік

19.purulentus,a,um-іріңді

20.spontaneus,a,um-өздігінен пайда болған

21.supparativus,a,um-іріңді

22.tropicus,a,um-тропиктік

23.ulcerosus,a,um-жаралы

24.verrucosus,a,um-сүйелді

25.villosus,a,um-бүртік

26.isolatus,a um-бөлектенген,жекеленген

27.adiposus,a,um-майлы

28.asthmaticus,a,um-астматикалық

29.benignus,a,um-

30.bonus,a,um

31.congenitus,a,um-туа біткен

32.diabeticus,a,um-диабеттік

33.hystericus,a,um-

34.haemolyticus,a,um-гемолизді

35.infectiosus,a,um-жұқпалы

36.nodosus,a,um-түйінді

37.inversus,a,um-

38.progressivus,a,um

39.perniciosus,a,um

40.postraumaticus,a,um

41.allergicus,a,um-аллергиялық

42.acquisitus,a,um-

43.anterogradus,a,um

44.anteroretrogradus,a,um

45.congradus,a,um

46.retrogradus,a,um

47.sideropenicus,a,um

II топ

1.abscendes,entis-абсцесті(ірің қалталы)

2.biliaris,e-өттік

3.constitutionalis,e-тұрақты

4.deformans,antis-деформациялық(түрдің немесе форманың өзгеруі

5.essentialis,e-алғашқы

6.familiaris,e-отбасшылық

7.gravis,e-қауіпті

8.intravascularis,e-қан тамыр ішіндегі

9.infantilis,e-

10.levis,e-жеңіл

11.portalis,e-қақпалық

12.partialis,e-бөліктік

13.senialis,e-қартық

14.totalis,e-тотальды,жаппай,барлығын қамтитын

15.valvularis,e-қақпақтық

16.viralis,e-вирустік

17.bilateralis,e-билатеральды,екі жақты

18.migrans,ntis-жылжымалы

19.reccurens,ntis-қайталама

20.serpens,ntis-

21.extrarectalis,e-ішектен тыс

22.pelviorectalis,e-астау,тік ішектік

23.frequens,ntis-

24.lobaris,e-бөліктік

25.radialis,e-сәулелік(радиациалық)

26.retentionalis,e-

27.nuclearis,e-ядролық

28.incisivalis,e-күректік

29.buccalis,e-ұрттық

30.intracranialis,e-бас сүйек ішіндегі

31arterialis,e-артериялық

32.segmentalis,e-сегменттелген