§ 47. Pojęcie o grzybach I osobliwości ich odżywiania

• Dowiesz się o tym, czym grzyby odróżniają się od innych grup organizmów i jak one odżywiają się.

? Mówią, że grzyby nie należą ni do roślin, ni do bakterii, ni do zwierząt. Grzyby – to rośliny,

czy zwierzęta? Czym odżywiają się grzyby? Czy posiadają grzyby chlorofil? Czy wydzielają

grzyby tlen? Jak deszcz robi tak, że grzyby rosną? Ile gatunków grzybów istnieje? Ile

gatunków grzybów jest na Ukrainie? Jaki grzyb jest największym? W jakich krajach nie ma

grzybów?

Razem z bakteriami, pierwotniakami, roślinami i zwierzętami nas wszędzie otacza jeszcze jedna duża grupa organizmów. Prawie każdy z Was trzymał je w rękach, próbował, widział na półkach sklepowych. Jeśli jednak nie znacie ich osobiście, możecie być pewni one dobrze Was znają. Ich zarodniki i części ciała przyklejają się do Waszego obuwia, kiedy idziecie ulicą. One niszczą produkty przechowywane w ciepłych i wilgotnych warunkach. Te organizmy są przyczyną liszaju płaskiego i niszczą paznokcie, wywołują ciężkie schorzenia skóry, oskrzeli i płuc. One spieszą się zamiast rolnika zebrać plony, zagarnąć owoce pracy ogrodnika, pozostawić bez pracy leśniczego. #Zjadają” drewniane budynki, niszczą zapasy drewna przeznaczonego do produkcji desek, niszczą dzieła sztuki, rozkładają farbę, gumę i nawet plastyk.

ą

ą

Unikalne właściwości grzybów bezpośrednio lub pośrednio są powiązane ze szczegółami ich odżywiania. Wszystkie grzyby są organizmami heterotroficznymi. One odżywiają się rozpuszczonymi substancjami organicznymi wchłaniając ich całą powierzchnią ciała.

Zwykle komórki grzybów mogą wchłaniać tylko proste substancje organiczne. Takich substancji w stanie rozpuszczonym w środowisku otaczającym mało, lecz w przyrodzie jest dużo złożonych

215

substancji organicznych. Grzyby „nauczyły się” rozkładać złożone substancje na proste, które następnie wchłaniają swymi komórkami.

Do rozkładania złożonych substancji organicznych grzyby wydzielają poza komórkę szczególne substancje białkowe – fermenty. One rozszczepiają złożone cząsteczki na proste składniki: na przykład, dużą cząsteczkę błonnika – na wielu drobnych cząsteczek glukozy, dużą cząsteczkę białkową – na wiele drobnych cząsteczek aminokwasów.

Tlen Oddychanie Dwutlenek węgla

Trawienie pozakomórkowe

Fermenty + Złożone substancje organiczne (wielocukry, białka)

Wchłanianie

Woda rozpuszczone proste substancje organiczne

(monocukry, aminokwasy)

Ryc. 207. Odżywianie grzybów

Substancje odżywcze wchłaniają się komórkami grzyba w postaci roztworu. Dlatego grzyby potrzebują dużo wody. Właśnie przez to jarzyny i owoce prędko pokrywają się pleśniakami w wilgotnych pomieszczeniach lub w wilgotnych piwnicach, a po grzyby do lasu chodzą po deszczu.

Często woda znajduje się na znacznej odległości od źródła jedzenia. Dlatego grzyby pewną częścią ciała wchłaniają wodę. Zatem przepompowują ją tędy, gdzie znajdują się nadające się do odżywiania złożone substancję organiczne, i wydzielają na zewnątrz wraz z rozpuszczonymi w niej fermentami. Fermenty dokonują trawienia pozakomórkowego: one rozszczepiają złożone substancje organiczne na proste. Roztwory prostych substancji organicznych wchłaniają się komórką (ryc. 207).

Taki sposób odżywiania odbija się na budowie ciała grzyba, które przedstawia sobą system długich mikroskopijnych rozgałęzionych nici – grzybnię. Ona zajmuje wielkie powierzchnie. Owocniki, zwane w życiu codziennym grzybami, - to tylko mała widoczna cząsteczka organizmu grzyba większa część, którego znajduje się w glebie.

216

To ciekawe

Średnio w 1g gleby długość grzybni waha się w granicach od 1m do 100m (rekordem uważa się znaczenie w 35km na 1g gleby). Największą grzybnie posiada opieniek jesienny rosnący na terenach USA: ona ogarnia powierzchnie 890ha . Jest to największy grzyb naszej planety znany na dzień dzisiejszy.

Według źródła nadchodzących substancji odżywczych grzyby dzielą się na saprofitów, pasożytów i symbiontów. Źródłem substancji odżywczych dla grzybów-saprofitów jest martwa substancja organiczna. Dla grzybów-pasożytów – są to substancje organiczne żywych istot. Grzyby-symbionty żyją w symbiozie z innymi organizmami i otrzymują od nich substancję odżywcze (ryc. 208).