Temat 3
ROŚLINA KWIATOWA
Ucząc się tego tematu dowiesz się:
jaką budowę mają rośliny kwiatowe;
jak narządy roślin kwiatowych zapewniają podstawowe procesy ich czynności życiowych i o modyfikacjach tych narządów;
jak zachodzi rozmnażanie roślin kwiatowych i co to jest kwiat;
o zapylaniu i rozpowszechnieniu roślinami i jaką rolę w tych procesach odgrywa ich współdziałanie ze zwierzę
90
§20.Budowa młodej rośliny.
Dowiesz się z jakich podstawowych części składa się ciało rośliny.
Jaką jest budowa młodej rośliny? Czy tylko wymiarami różnią się młode rośliny od dorosłych?
Rośliny kwiatowe (te, które wytwarzają kwiaty) składają się z różnorodnych narządów. Narząd – jest część ciała wykonująca określoną funkcję Podstawowe narządy warunkujące ich życie posiada już kiełek – młoda roślinka, która rozwinęła się z nasiona (ryc.56). Do przykładu u fasoli przy kiełkowaniu (ryc.57) są dobrzy obserwowane dwie owałowe części nasienia – liścienie, które są rozmieszczone jedna przeciwko drugiej. Między liścieniami znajdują się jeszcze dwa nierozłożone liście pierwszego pędu. One rozwiną się z czasem jednocześnie z wydłużeniem pędu. Cylindryczna część kiełku pod liścieniami podliścieniowa część łodyżki. W dolnej części ona przechodzi w pierwszy korzeń rośliny.
Gdy u fasoli liścienie rozwijają się nad powierzchnią gleby i zielenieją, to u innych roślin, na przykład, u bobu i grochu one zostają pod łupiną nasienia w glebie. Dwa liścienie rozwijają się u, wielu lecz nie u wszystkich roślin. Często tak, jak u cebuli, pszenicy i innych, kiełek ma tylko jeden liścień, a u iglastych ich bywa więcej dziesięciu.
a b c Podliścieniowa część łodyżki Liścienie
d e Pierwsze liście pędu
Korzeń
Ryc.56. Kiełki (a) sosny, Ryc. 57. Młody kiełek fasoli
(b) buku, (c) lipy, (d) ogórka,
(e) kapusty.
91
Zawiązek pędu
Liścienie Pęd główny
Podliścieniowa część Pęd boczny
łodyżki
Korzeń Korzeń przybyszowy (dodatkowy)
Korzeń główny Podliścieniowa część łodyżki
Korzenie boczne
a b
Ryc.58. Schemat budowy młodego kiełka (a) i młodej rośliny (b)
Powyżej liścieni kształtuje się pierwszy pęd rośliny (ryc.58,a). Pęd jest złożony z łodygi i rozmieszczonych na niej liściach. Pierwszy korzeń i pierwszy pęd kiełka nazywają się odpowiednio głównym korzeniem i głównym pędem. Na wierzchołkach korzenia i pędu znajdują się stożki wzrostu, dzięki, którym one rosną na długość.
Z reguły u rośliny rozwija się więcej jednego korzenia i więcej jednego pędu dzięki gałężeniu – tworzeniu się bocznych pędów i korzeni. Na korzeniu głównym rozwijają się korzenie boczne. Na pędzie głównym, na łodydze nad miejscem przymocowania liści zakładają się pąki – zawiązki bocznych pędów. Gdy korzeń rozwija się na podliścieniowej części łodyżki, łodydze lub na listku to jego nazywają przybyszowym (dodatkowym) (ryc.58, b). Tak samo przybyszowymi są i pędy, które czasem powstają na korzeniach i liściach.
Podliścieniowa część łodyżki (hipokotyl) i liścienie nie zachowują się u dorosłej rośliny, a jej ciało jest złożone z korzeni i pędów. One są uważane podstawowymi narządami roślin, ponieważ wszystko co widzi nasze oko u rośliny kwiatowej (aż dopóki ona nie zaczyna kwitnąć) – są to różnorodne warianty korzeni, pędów i ich części.
WNIOSKI
Młody kiełek rośliny kwiatowej składa się z liścieni, podliścieniowej części łodyżki, pierwszego korzenia i pierwszego pędu rośliny.
Ilość liścieni u kiełka jest różną, ona zależy od gatunku rośliny.
U dorosłej rośliny kwiatowej liścienie i podliścieniowa część łodyżki nie zachowują się, a ciało aż do kwitnięcia składa się tylko z korzeni i pędów, które są uważane za podstawowe narządy rośliny.
92
TERMINY I POJĘCIA DO ZAPAMIĘANIA
Narząd, kiełek, liścienie, podliścieniowa część łodyżki .
PYTANIA KONTROLNE
Z jakich części składa się kiełek rośliny kwiatowe?
Co to takie liścienie i podliścieniowa część łodyżki?
Dlaczego korzeń i pęd są uważane za podstawowe narządy roślin?
Jak dokonuje się klasyfikacja korzeni i pędów według ich miejsca powstania?
DLA DOCIEKLIWYCH