Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
әйел адам есімдері.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
46.53 Кб
Скачать

Абира......Асылтас

АБИРА - тәжік тілінен алынған  абера — шөбере, шөбере қыз.   АҒИЛА - араб және иран тілдерінен алынған  агиля — ақылды, парасатты сөзінен жасалған.   АҒЛИЯ - грек тілінен — сұлулық, көркемдік, салтанат.   АДЛИЯ - тәжік тілінен алынған  адл — әділдік, ақиқаттық + ия қосымша.   АЖАР - көрікті, келбет, нұрлы;   түр, өң.   АЖАРГҮЛ - гүл сияқты әдемі, сұлу, көрікті.   АЖАРХАН - көрікті, ажарлы, әрлі, нұрлы.   АЗА - тәжік тілінен алынған  азза — қымбатты, сүйікті, сүйкімді.   АИДА - араб тілінен  — пайда, сый.   АЙБАЛА - ай сияқты сұлу, көркем болсын деген тілекпей қойылған есім.   АЙБАРША - қазақ тілінен алынған ай және барша сөздерінен жасалған біріккен тұлғалы есім. Бұның барша сыңары тіліміздегі «алтын мен күмістен безелген мата» деген сөз.   АЙБИКЕ - екі сөзден бірігіп жасалған есім, сыңарындағы бике сөзі араб тілінде әйел деген сөз. Яғни Айдай сұлу әдемі, көркем деген ұғымды білдіреді.   АЙБИБІ – қазақтың сөзі ай  + тәжік тілінен алынған  биби — әйел, ханша деген мағынаны білдіреді. Бұл есім қыз бала сұлу, көркем болсын деген тілекпен қойылады. Түрлері — Бүбіш, Бүбіхан, Айбүбі, Бүбі.   АЙГҮЛ – қазақтың сөзі ай — тәжіктің  сөзі  гул. Гүл сөзі тәжік тілінде роза деген мағынаны береді. Бұл есім қыз бала айдай сұлу, гүлдей жайнаған көрікті болсын деген тілекпен қойылған.   АЙҒАНША - қазақ тілінен алынған ай және ханша сөздерінен жасалған біріккен тұлғалы есім. Айдай сұлу деген мәнді білдіреді.   АЙҒЫЗ - айдай сұлу, көркем қыз бала.   АЙДАЙ - айдай сұлу, көркем.   АЙДАНА – қазақтың сөзі ай  + тәжік тілінен алынған  дана - білгір, данышпан, ғалым.     АЙДАРИЯ – қазақтың сөзі ай  + иран тілінен алынған дәриа  - теңіз, үлкен өзен.   АЙЖАМАЛ – қазақтың сөзі ай  + араб тілінен алынған жамал — әдемі, сұлу, яғни айдай сұлу, әдемі болсын деген мәндегі есім.   АЙЖАН – қазақтың сөзі ай  + иран тілінен алынған жан. Айдай сұлу, әдемі.   АЙЗАДА - қазақтың сөзі ай  + иран тілінен алынған зада — перзент, бала. Айдай перзент, бала.   АЙЗЕРЕ - қазақ тілінен алынған ай + зере иран тілінен зер — алтын. Алтынай есімінің синонимі.   АЙЗИБА - қазақтың сөзі ай  + иран тілінен алынған зиба - сұлу, көркем. Ай сияқты сұлу.   АЙЗИЯ - қазақтың сөзі ай + зия - араб тілінен алынған зийна - жарық, сәуле, шұғыла, яғни ай сәулелі сұлу.   АЙКҮМІС - қазақтың сөзі ай + күміс - сұлу, әдемі, көркем.   АЙМАН – қазақ тілінен—  белгілі, әйгілі, даңқты;  араб тілінен - ант, серт. Біріккен тұлғалы есімдер — Айманай, Аймангүл.   АЙМИРА – жана  есім ай + орыс тілінен мир — бейбітшілік, тыныштық. Бейбіт, тыныштық болсын деген тілекпен қойылған есім.   АЙНА - араб тілінен алынған аин — көз, қарақ, жүз көретін шыны, әйнек.     АЙНАГҮЛ - тәжік тілінен алынған  айна — жүз көретін қалың шыныдан жасалған зат. Пәктіктің, тазалықтың, адалдықтың символы ретінде көбіне қыз балаларға қойылатын есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Айнажан, Айнанұр, Айназия.   АЙНАША - айна сияқты жарқыраған, әдемі, сұлу.   АЙНҰР - қазақ тілінен алынған ай  + араб тілінен алынған нур — жарық, шұғыла. Ай сипатты, ай келбетті.   АЙПАРА - қазақ тілінен алынған ай  + иран тілінен алынған парә — пари — періште, сұлу; яғни Ай періштесі, Ай көрікті. Айрықша, ерекше, бөтенше.   АЙСӘУЛЕ - екі сөзден құралған қыз есімі. Айдың сәулесі сияқты жарық болсын деген үмітпен қойылған.   АЙСҰЛУ - екі сөзден құралған қыз есімі. Ай сияқты сұлу, көркем болсын деген тілекпен қойылған көне тұлғалы, дәстүрлі есім.   АЙТОЛДЫ - бақытым толды, бағым жанды, балам айдай көркем, сұлу болсын, деген тілекпен қойылған.   АЙША - араб тілінен алынған гайшә — көне еврей тілінен айше - ұзақ әмір сүруші, өмірге құмар, құштар. Түрлері — Ғайша, Қайша.   АЙШАЙЫМ - Айша және айым сөздерінен қысқарған есім.   АЙШОЛПАН - Ай мен Шолпан сияқты жарқыраған, жайнаған сұлу деген мағынада қойылған есім.   АЙЫМ - менің бақытым, ырысым, айдай сұлуым деген мәнде қойылған есім.   АЙЫМГҮЛ - менін ай мен гүлім деген мағынада қойылған есім.   АЙЫМЖАН - айымдай жаным деген мағынада қойылған есім.   АЙЫМША - ай сияқты жарык, ашық деген мағынада қойылған есім.   АҚАЙША - аппақ, жарық айдай деп айға балап қойылған есім.   АҚБАЛА - сұлу, әдемі қыз бала.   АҚАРУ – жаңа есім – аппақ, адал, жарық, сұлу, әдемі қыз болсын деп берілген есім.   АҚБӘТЕС - ақ және бәтес сөзінен қойылған кыз есімі, яғни аппақ, әдемі, сұлу.   АҚБОТА - бала аппақ бота сияқты болған соң ұқсату мақсатымен қойылған есім.   АҚЖІБЕК -  Жібек есіміне ақ сөзін үстемелей қосып жасалған кыз есімі. Аппақ, әдемі, жібектей болсын деген мағынада қойылған.   АҚЗИЯ – қазақ сөзі ақ  + араб тілінен алынған зия - жарық, сәуле, арай.   АҚҚАЛ - қазақ тілінен алынған ақ  + тәжік тілінен алынған  хол - бетке шыққан мен. Бетінде яки денесінде қалы бар балаларға осындай ат қойған. Түрлері — Қалбибі, Қалтұрған, т. б.   АҚҚЫЗ - аппақ, әдемі, сұлу қыз бала.   АҚМАРАЛ - бұл есім сұлу анды қасиет тұтумен байланысты қойылған.   АҚНӘЗІК – нәзік, мейрімді, әдемі қыз бала.   АҚТАМАҚ - бейнелеу түрінде қойылған есім.   АҚТОҚТЫ - төл аттарын балаға қою қазақ тұрмысында ертеден бар.   АҚЛИМА - араб тілінен алынған ғәклыя — ақыл, сана, ес, ақыл парасаты.   АЛҚА - асыл тастардан, маржаннан тізілген мойынға тағатын моншақ. Оған гүл сөзі қосылып жаңа есім жасалады. Мәселен, Алқагүл.   АЛМА - қыз балаларға есім ретінде қойылады. Біріккен тұлғалы есімдер — Алмагүл, Алмақан, Алмажан.   АЛТЫН - кобіне әйел адамдарға қойылатын есім. Бұған ай, гүл, бике, шаш, зер, т. б. сөздер қосылу арқылы біріккен тұлғалы есімдер жасалады — Алтынай, Алтынгүл, Алтыншаш т. б.   АЛУА – араб тілінен алынған  халва — тәтті дәм, тағам. Бала балдай болсын деген тілекпен қойған. Дыбыстық өзгеріске ұшыраған түрі — Қалуан.   АМАН - сау, есен, саламат. Бұған гүл, ғайша, бала сияқты сөздер қосылып: Амангүл, Аманғайша, Аманбала сияқты біріккен тұлғалы есімдер жасалады.   АНАР - иран тілінен - қызыл түсті дәні бар алма тектес жеміс. Осы сөздің қосылуы арқылы жасалған есімдер .— Анаргүл, Анархан, Анаржан, Гүлнәр және т. б.   АНИСА - араб тілінен алынған — жолдас, дос, жора.   АРАЙША - арай сөзіне ша қосымшасының қосылуы арқылы жасалған есім.   АРДАҚ - құрмет, қадір.   АРНА - бір адамға бағыштау, арнайы қою.   АРУ - сұлу, көркем.   АРШАТ - араб тілінен  - адал, таза, батыл, сенімді, қайырымды.   АСИЯ - иран тілінен  — қайырымды, мейірімді (әйел).   АСЛИ - араб тілінен  — нағыз, шын. Түрі - Аслия.   АСПАЗИЯ - грек тілінен — қалаулы, әдемі, сүйкімді.   АСЫЛ - араб тілінен алынған әсил -  негіз, түбір, түп нұсқасы;   шынайы, нағыз;  қымбатты, ардақты.

АСЫЛЖАН - асыл және жан сөздерінен - мәртебелі, иігі жанды қыз болсын деген мағынасын білдіреді.   АСЫЛША - асыл және шахзада сөздерінен жасалған есімнің қысқарған түрі.

АСЫЛТАС - қымбат бағалы тас.

АЯНАТ – араб тілінен ийан – өз көзімен көру, айқындылық, анықтық, ақиқат, шындық.