
- •Мазмұны
- •Силлабус
- •1.Жалпы мәлімет:
- •2. Бағдарлама:
- •2.3 Пәннің міндеттері:
- •2.4 Білім берудің қорытынды нәтижелері
- •2.6 Пәннің қысқаша мазмұны
- •2.7 Сабақтың тақырыптық жоспары: Дәрістер тақырыптарының жоспары, 7-8 семестр – 10 сағат
- •2.7 Тәжірибелік сабақтардың тізімі, 7-8 семестр – 39 сағат
- •2.7. Студенттердің оқытушымен бірге өздігінен орындайтын жұмыс тақырыптық жоспары
- •Студенттердің өз бетімен жұмыстары бойынша тақырыптарының ұсынылатын тізбесі (сөж)
- •Дисциплиналық сағаттарды бөлу.
- •2.9 Ұсынылған әдебиеттер
- •Сабақ беру және оқыту әдістері: дәрістерді, тәжірибелік сабақтарды және сөж өткізу түрлері.
- •2.11. Студенттің білімін және меңгеруін бағалау ережелері мен критерилері:
- •Пән бойынша қорытынды баға
- •Пән бойынша студенттің білім бағасының қосындысы
- •Күнделікті бақылауды есептеу:
- •Құзыреттілік «тәжірибелік дағды»:
- •«Өзін-өзі жетілдіру және дамыту құзыреттілігі»
- •Ауру тарихын (сырқатнаманы) бағалау критериі
- •2. Микробаяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •3. Рефератты бағалау критериі
- •Білімді бағалаудың критерийлеріне қосымша Тәжірибелік сабақтарды бағалау критерийлері - білім компетенцияс
- •Тәжірибелік дағдыларды бағалау критерийлері (дағды компетенциясы)
- •Коммуникативті дағдыларды бағалау критерилері
- •Құқықтық құзыреттілікті бағалау критерийлері
- •Студенттің өзіндік жұмысын бағалау критерийлері (өзін-өзі дамыту компетенциясы)
- •Дәрістік комплекс
- •Қан тамырларын аспапты зерттеу әдістері.
- •Атеросклероз
- •Облитерациялаушы эндартериит
- •Анатомиялық орналасуы бойынша:
- •Пайда болу мерзіміне қарай:
- •Клиникалық барысына қарай:
- •Жедел аппендициттің жіктелуі
- •II. Жедел катаралды (жәй, беткей) аппендицит
- •Этиологиясы
- •Патогенез
- •Жедел панкреатиттің арнайы симптомдары
- •Аспаптық зерттеу әдістері
- •Іш қуысының рентгенографиясы
- •Кеуде қуысының рентгенографиясы
- •Лапароскопия (дифференциалды диагностика мақсатында және панкреатитке сипаттама беріп, процестің өршуін анықтау үшін, емдік мақсатта жүргізіледі)
- •Ойық жарадан қан кету
- •Жіктелуі
- •Қан кету дәрежесінің эндоскопиялық критерийлері (j. A. H. Forrest, 1974 критерийі бойынша)
- •Клиникасы
- •Ішектің жедел түйілуінің жіктелуі (классификация)
- •Ішектің жедел түйілуінің себептері
- •Ішектің жедел түйілуінің рентгенологиялық белгілері
- •Жедел ішек түйілуінің дифференциалдық диагностикасы төмендегідей аурулармен жүргізілуі тиіс
- •Хирургиялық ем.
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
- •5. Білім берудің және оқытудың негізі әдістері:
- •6. Әдебиет:
- •6.2 Қосымша:
- •7. Бақылау:
- •5. Оқыту және сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиет
- •6.2 Қосымша:
- •5. Оқыту, білім беру әдістері:
- •Әдибиет:
- •6.2 Қосымша:
- •5. Оқыту және сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиеттер:
- •6.2 Қосымша:
- •7. Бақылау:
- •5. Оқыту және сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиет
- •6.2 Қосымша
- •5. Оқыту және сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиет:
- •6.2 Қосымша:
- •5. Сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиеттер
- •6.2 Қосымша
- •5. Оқыту және сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиет:
- •6.2. Қосымша:
- •3. Оқыту міндеттері
- •3.1 Білімді қалыптастыру
- •3.2. Коммуникативті компетенцияны қалыптастыру:
- •3.3.Құқықтық компетенцияны қалыптастыру:
- •5. Оқыту және сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиет:
- •6.2. Қосымша:
- •1. Тақырып №10. Өкпе және плевраның хирургиялық аурулары. Өкпенін паразиттік аурулары.
- •3. Сабақтың міндеттері
- •3.1.Білімін қалыптастыру:
- •3.2.Коммуникативті компетенцияны қалыптастыру:
- •3.3. Құқықтық компетенцияны қалыптастыру:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Оқудың және оқытудың әдістері:
- •6. Әдебиет:
- •6.2 Қосымша:
- •5. Оқыту және сабақ өткізу әдістері:
- •6. Әдебиет:
- •6.2 Қосымша:
- •Студенттердің оқытушымен бірге өздігінен орындайтын жұмыс әдістемелік нұсқаулар (соөж)
- •7. Әдебиет:
- •7.2 Қосымша
- •7. Әдебиет:
- •7.2 Қосымша:
- •7.Әдибиет:
- •7.2. Қосымша:
- •7.Әдибиет:
- •7.2 Қосымша:
- •7. Әдебиет:
- •7.2 Қосымша
- •7. Әдебиет:
- •7.2 Қосымша:
- •7. Әдебиет:
- •7.2 Қосымша
- •7. Әдебиет:
- •7.2. Қосымша:
- •1. Тақырып №9. Варикозды ауру. Тромбофлебит. Посттромбофлебитикалық синдром. Артерияның окклюзиялық аурулары. Магистральды қан тамырлардың тромбозы және эмболиясы
- •3. Оқыту міндеттері
- •3.1. Дағдыларды қалыптастыру:
- •3.2. Коммуникативті дағдыларды қалыптастыру:
- •4. Өткізу түрлері:
- •5. Тақырып бойынша тапсырмалар:
- •7. Әдебиет:
- •7.2. Қосымша:
- •1. Тақырып №10. Өкпе және плевраның хирургиялық аурулары. Өкпенің пазиттік аурулары
- •3. Оқыту міндеттері
- •3.1. Дағдыларды қалыптастыру:
- •3.2. Коммуникативті дағдыларды қалыптастыру:
- •4. Өткізу түрлері:
- •5. Тақырып бойынша тапсырмалар:
- •7. Әдебиет:
- •7.2 Қосымша
- •7. Әдебиет:
- •7.2 Қосымша:
- •Студенттің өзіндік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар
- •1. Сөж Тақырыбы №1. Өңештің тыртықты тарылуы. Өңештегі бөгде заттар. Клиникасы, диагностикасы, емі.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •5. Орындау шарттары:
- •7. Баға шарттары:
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы №2. Жарық какпасының пластика түрлері. Науқастарды операцияға дайындау ерекшеліктерімен және операциадан кейінгі кезеннің жүргізілуі.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •5.Орындау шарттары:
- •6.Тапсыру уақыты:
- •7.Баға шарттары:
- •8.Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы №3. Аппендэктомия, көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері. Операция жасау жолы, жансыздандыру түрлері, іш перде қуысының дренаждау мен тампонмен толтыруға арналған көрсеткіштер.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •6.Тапсыру уақыты:
- •7.Баға шарттары:
- •Баяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы № 4. Созылмалы холецистит. Постхолецистэктомиялық синдром.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •5.Орындау шарттары:
- •7.Баға шарттары:
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы № 5. Созылмалы панкреатит.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •5.Орындау шарттары:
- •7.Баға шарттары:
- •Рефератты бағалау критериі
- •8. Әдебиет:
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •5.Орындау шарттары:
- •6.Тапсыру уақыты:
- •7.Баға шарттары:
- •Баяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы № 7. Операция жасалған асқазанның аурулары.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •7.Баға шарттары:
- •Рефератты бағалау критериі
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы №8. Перитонит. Кешенді емдеудің қазіргі принциптері. Операциялық емнің ерекшеліктері.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •6.Тапсыру уақыты:
- •7.Баға шарттары:
- •Баяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы №9. Эпителилі құйымшақ жолы. Жіктелуі. Этиологиясы. Патогенезі. Клиникасы. Емдеу әдістері.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •6.Тапсыру уақыты:
- •7.Баға шарттары:
- •Баяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы №10. Посттромбофлебиттік синдром.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •7. Баға шарттары:
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы №11. Рейно синдромы мен ауруы. Этиологиясы. Клиникалық формалары. Асқынулар.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •7.Баға шарттары:
- •Баяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы № 12. Плевраның созылмалы эмпиемасы. Клиникасы. Диагностикасы мен емі.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •6.Тапсыру уақыты:
- •7.Баға шарттары:
- •Баяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •8. Әдебиет:
- •1. Сөж тақырыбы №13. Ішкі ағзалардың паразиттік ауруларын емдеудің жаңа технологиялары.
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрлері:
- •5.Орындау шарттары:
- •6.Тапсыру уақыты:
- •7.Баға шарттары:
- •Баяндаманы және презентацияны бағалаудың критериі
- •8. Әдебиет:
- •С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медициналық
- •5.Орындау шарттары:
- •7. Ауру тарихын (сырқатнаманы) бағалау критериі
- •8. Әдебиет:
- •Бақылау-тексеріс құралдары
- •Тест сұрақтары
- •Ситуациялық есептер
- •Тәжірибелік машықтар
Облитерациялаушы эндартериит
Облитерациялаушы эндартериит (облитерациялық тромбангиит, Винивартер-Бюргер ауруы) – қан тамырларының созылмалы қабыну ауруы, көбінесе перифериялық артериялардың айқын гиперпластикалық процесстермен зақымдап, олардың облитерациясы мен тромбозына алып келуі. Алғаш бұл ауруды зерттей бастағандар F. Winiwarter (1879) и L. Buerger (1908,1924).
Клиникасы мен диагностикасы. Көбінесе табан мен балтырдың қан тамырлары зақымданады (дисталдық зақымдану түрі), магистралдық артериялардың зақымдануы сирек ұшырасады (проксималдық зақымдану түрі). Көбінесе (95%) 30-45 жас аралығындағы ер адамдар сырқаттанады.
Көрнекі құралдар: дәрістің электронды сипаттағы түрін студент кафедрада алады.
Әдебиет:
Нұрмақов А.Ж. Хирургия //Алматы: Эверо, 2009. – 420 с.
Алиев М.А., Жакупов В А. Атлас реконструктивной хирургии сосудов. Алма-Ата.
Савельев B.C., Затевахин И.И., Степанов Н.В. Острая непроходимость бифуркации аорты и магистральных артерий конечностей. М., Медицина, 1987, 302 с.
Сидоренко Б.А., Преображенский Д.В. Клиническое применение антитромботических препаратов. М., ТОО ЛИА «Эвтаназия», 1997, 176 с.
Логинов А.С. Хроническая абдоминальная ишемия: клинические проявления, диагностические возможности и тактика лечения. Терапевтический архив, 2000, т. 72, № 2, с 37-40
Вагнер Е.А. и др. Вазоренальная гипертония (диагностика и хирургическое лечение). Гемодинамика при гипертонической болезни, Пермь, 1986, с. 72-79.
Дегтярь А.А. Лечение тромбооблитерирующих заболеваний сосудов антикоагулянтами. Клиническая медицина, т. 45, № 1, 1997, с. 88-91
3атевахин И.И., Юдин Р.Ю., Комраков В.И. Облитерирующий тромбангиит. М., 2002.
Покровский А.В., Зотиков А.Е., Юдин В.И. Неспецифический аортоартериит (болезнь Такаясу). Первое издание, М., 2002.
Белов Ю.В. Руководство по сосудистой хирургии с атласом оперативной техники. М., 2000.
Шайхет Я.Н., Хорев Н.Т., Кушнаренко А.В. Заболевания сосудов. Барнаул, 2002.
Покровский А.В. Клиническая ангиология. М., Москва, 2004, 2 т.
Бақылау сұрақтары: (кері байланыс)
Қан тамырлары облитерациялық бітелуге ұшыраған науқастарды зерттеудің қандай
этаптарын ажыратады.
Қан тамырларын пальпациялаудың және алынған нәтижелерді талдаудың тәсілдері
Қан тамырларын аускультациялау әдістері және алынған нәтижелерді талдау
Қан тамырларын аспаптық зерттеулер (электротермометрия, термография,
реовазография, ангиография).
Аяқ-қол магистралды қан тамырларының жедел бітелуінің себептері, клиникасы,
диагностикасы және емдеу тәсілдері.
Тақырып №4: Іш жарықтары
Мақсаты: Студенттерде жарықтың этиологиясы, патогенезі, клиникалық көрінісі, диагностикасы және емдеу тәсілдері жөнінде білімдерін қалыптастыру.
Дәріс жоспары:
«Іштің сыртқы жарықтары» анықтама түсінігі
Жарықтың этиологиясы мен патогенезі
Жарықтардың жіктелуі
Сыртқы жарық құрамалары
Асқынбаған жарықтың клиникалық көрінісі
Сыртқы жарықтардың жеке түрлері
Жарықтың асқынулары.
Жарықтың емдеу принцптері.
Жарық (herniae) көне заманнан белгілі сырқат.
Жарық құрамалары. Әрбір жарықтың құрылысында аурудың жеке өзіне тән және әрбір жарықта міндетті түрде табылатын бірнеше құрамалалар болады. Егер олар жарық құрамында толық болмаса ондай құбылысты жарық деп атауға болмайды. Өйткені ішкі ағзалар (немесе олардың бөліктері) басқа жағдайларда да өзінің тұрақты орналасатын орнынан жылжып, жарық сияқты тері астына (эвентрация) немесе сыртқы ортаға шығуы (пролапс, prolaps) мүмкін.
Жарық қақпасы (ЖҚ) деп іштің алдыңғы қабырғасындағы жарық шығатын осал (әлсіз) жерлерді айтады. ЖҚ әрбір адамның дене құрылысында табиғи жаратылысының ерекшеліктерімен байланысты осал, әлсіз жерлерде (мыс. шап өзегінің, яғни каналының сыртқы сақинасы, кіндік тесігі, іш қабырғасының ақ сызығы, Пти үшбұрышы т.с.с.) немесе іш қуысын ашумен байланысты хирургиялық операциялардан соң және әртүрлі жарақаттардан, сырқаттардан кейін әлсізденген аймақтарда орналасады. ЖҚ көлемі жағынан әртүрлі болып келеді. Кейбір ЖҚ (мыс. кіндік тесігі, шап өзегінің сыртқы сақинасы т.б.) саусақ ұшы немесе толық саусақ енетіндей ғана көлемде болса, келесі біреуі (әсіресе операциядан соң пайда болатын жарықта) өте үлкен, ересек адамның жұдырығы кіретіндей, тіпті одан да басым көлемді болуы мүмкін. ЖҚ-ның көлемі, көптеген жағдайда, ауру пайда болу мерзімімен байланысты. Аурудың бастапқы кезеңінде ол кіші көлемді болса, уақыт өткен сайын ұлғая береді.
Жарық қабы–ішастардың париеталдық жапырақшасынан құралады. Ол жарық қақпасы арқылы тері асты қабатына томпайып шығып, біртіндеп ұлғаяды. Жарық қабының сыртқы пішіні, көбінесе, алмұртқа ұқсас болып келеді. Оның түп, дене, мойын және саға (устье) бөліктерін ажыратады. Жарық қабы, көбінесе, жалғыз камерадан тұрады (бір камералық жарық қабы), ал үлкен көлемді (вентральді) жарықтарда оның бірнеше бөліктері болуы мүмкін (көп камералы жарық қабы).
Жарық қабы ішіндегі заттар деп іш қуысынан жарық қабына шығып, сонда орналасатын ағзаларды немесе олардың бөліктерін айтады. Жарық қабына іш қуысында орналасқан кез келген ағза немесе олардың жеке бір бөліктері шығуы мүмкін. Дегенмен, көбінесе, іш қуысындағы жылжымалдылығы жоғары дәрежелі ағзалар (мыс. ащы ішек ілмектері, ішмай) шығады. Кейбір жағдайларда тері асты қабатына жарық қабымен бірге, ішастардың висцеральдық жапырақшасымен толық жабылмайтын ағзалар (мыс. тоқ ішектің жоғары бағытталған бөлігі, несіп қуығы) сырғып шығады. Бұндай жарықты “сырғымалы” жарық деп атайды ( 6-шы сурет). “Сырғымалы” жарықта жарықпен бірге сырғып шығатын ағзаның ішастармен жабылмаған бөлігі жарық қабы қабырғасының бір жағын құрайды.
Күнделікті тәжірибелік хирургияда бұндай жарықтың болу мүмкіншілігін тұрақты есте ұстау керек, өйткені операция үстінде жарық қабының орнына, байқамай, ағзаның сол, жарық қабы қабырғасының бір жағын құрайтын жерін ашу, яғни ағза қабырғасының бүтіндігін бұзу қауіптілігі бар. Бұндай жағдай, әрине, операциядан соң әртүрлі аса қауіпті асқынулардың пайда болуына жол ашады. Мысалы мен жас хирургтің жарық ауруына операция жасау үстінде несіп қуығын жарақаттап, соның салдарынан операциядан соңғы кезеңде айнала тіндерге зәр жайылу себебінен сепсис пайда болып, пациенттің қаза болу жағдайына куә болғанмын. Әрине бұндай жағдай, қуанышқа орай, өте сирек кездеседі, дегенмен аталған мысал “сырғымалы” жарықтың қауіптілігін өте көркем бейнелейді.
Жарық қабында бір ағза (немесе оның бөлігі) ғана орналасқан жарықты жәй (қарапайым), ал онда бірнеше ағзалар немесе олардың бөліктері (мыс. ащы ішек ілмектері мен іш майы немесе іш май мен соқыр ішек т.с.с.) анықталса, ондай жарықты күрделі жарық деп атайды. Егер жарық қабына ащы немесе тоқ ішек бөліктері шыққан жағдайда олардың әкелгіш және әкеткіш ілмектерін ажыратады. Ілмектерді аталмыш бөліктерге бөлу жарықтың қысылу асқынуын емдеу барысында ішекті резекциялау қажеттілігі туған жағдайлардағы маңызы ерекше. Ол туралы деректер жарықтың асқынуларына арналған тарауда толығырақ баяндалады.
Жарық қабының сыртындағы қабат (жарық қабының қабықтары). Жарық қабының сыртында, оны қоршалай орналасатын қабаттары болады. Олар, негізінде, нәзік дәнекер тіндерден, майлы клетчаткадан, ұсақ қан тамырлары мен нерв талшықтарынан құралады. Ер адамдарда аталмыш қабат құрамында ұрықтық түтік (шәуһет бауы) өтеді. Бұл жағдай операция үстінде ескерілуі қажет, өйткені жарық қабын оны қоршаған қабықтардан өткір жолмен (скальпель, қайшы) ажырату барысында аталмыш түтіктің механикалық жарақатқа ұшырау қауіпі бар.
Жарықтарды жіктеу, топтау (классификация).