- •Жеке физиология Студенттерге арналған әдістемелік оқу - құралы Алматы, 2013 ж.
- •Isbn № 9965-826-24-2
- •1. Қан физиологиясы
- •I. Тақырып: Қан құрамы. Плазма құрамы. Эритроциттер
- •1. Қанның құрамы. Плазма құрамы. Гематокриттік көрсеткіш.
- •1Жұмыс. Плазманы формалық элементтерден ажырату және
- •VI. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық-дидактикалық бірлестігі.
- •V. Ақпараттық -дидактикалық бірлестігі.
- •I. Тақырып: Қанның ұюы (гемокоагуляция). Қанның топтары. Қан құюдың физиологиялық негіздері
- •V. Ақпараттық дидактикалық бірлестігі.
- •2. Жүрек физиологиясы
- •I.Тақырып: Жүрек қызметінің зерттеу әдістері. Жүректің жиырылу циклы
- •III. Сабақтың мақсаты.
- •IV. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық дидактикалық бірлестігі.
- •6 Жұмыс. Эхокардиография
- •I.Тақырып: Жүрек етінің физиологиялық қасиеттері
- •III. Сабақтың мақсаты:
- •IV. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық дидактикалық бірлестігі.
- •I.Тақырып: Жүрек қызметінің жүйкелік-рефлекстік және гуморальдық реттелуі.
- •III. Сабақтың мақсаты:
- •IV. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық дидактикалық бірлестігі.
- •3. Қан тамырлар физиологиясы
- •Тақырып : Гемодинамика көрсеткіштері. Қан
- •III . Сабақтың мақсаты
- •IV. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар.
- •3 Сурет. Шынтақ венасындағы қысымды анықтау ынтақ венасындағы қысым 60 - 120 мм су бағанасы шамасында болады .
- •4 Сурет. Реограмма
- •I.Тақырып: Қан тамырлар саңылауының нервтік және гуморальдық реттелуі. Микроциркуляция. Артериялық пульс.
- •III. Сабақтың мақсаты:
- •IV. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық дидактикалық бірлестігі.
- •4. Тыныс алу физиологиясы
- •Тақырып: Сыртқы тыныс алу. Газдардың қан арқылы тасымалдануы.
- •III. Сабақтың мақсаты:
- •V. Ақпараттық - дидактикалық бірлестік. Зертханалық жұмыстарды өткізу әдістемелері және аннотациялары.
- •I.Тақырып: Тыныс алудың реттелуі.
- •III. Сабақтың мақсаты
- •IV. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық- дидактикалық бірлестігі
- •5. Ас қорыту физиологиясы
- •Зертханалық жұмыстарды өткізу әдістемелері мен аннотациясы.
- •Р. Гейденгайн әдісі
- •И.П. Павлов әдісі
- •Балалардың ас қорыту бездерінің қызмет ерекшеліктері
- •Зертханалық жұмыстарды өткізу әдістемелері мен аннотациясы. Ас қорыту ағзаларының қимыл-әрекеті (моторикасы)
- •Магнус тәжірибесінің схемасы
- •Мәселелік тапсырмалар
- •Ас қорыту физиологиясы тақырыбы бойынша тест сұрақтары
- •6. Энергия алмасуы. Тамақтану.
- •IV. Студенттердің өздігінен дайындалуға арналған сұрақтар:
- •2 Кесте
- •Балалардың негізгі энергия алмасу ерекшеліктері. 7 жасқа дейінгі бала мен ересек адамның 1 кг дене салмағына түсетін негзгі энергия алмасуының көрсеткіштері.
- •3 Кесте Негізгі тағам өнімдерінің химиялық құрамы және қуаттылығы (100 г-ға шаққанда)
- •4 Кесте
- •5 Кесте Ерлердің негізгі алмасуын есептеуге арналған кесте
- •6 Кесте
- •1 Литр ауаны қалыпты жағдайларға (0о с 760 мм.С.Б.) келтіру
- •Мәселелік тапсырмалар
- •Тест сұрақтары
- •А. Белоктар.
- •А. Оң азоттық баланс.
- •А. Белоктар.
- •7. Сыртқа шығару, жылу реттелу физиологиясы
- •I. Тақырып: Сыртқа шығару физиологиясы. Жылу реттелу
- •Студент білуі қажет:
- •Студент орындауы қажет:
- •V. Ақпараттық дидактикалық бірлестігі
- •Құрғақ тамақ жегеннен кейін несептің қойылуын Фольгард сынауымен анықтау
- •Сыртқа шығару және жылу реттелу тақырып бойынша ситуациялық есептер
- •Сыртқа шығару және жылу реттелу тақырып бойынша тест сұрақтары
- •8. Талдағыштар физиологиясы
- •I.Тақырып: Талдағыштардың жалпы қасиеттері. Көру және тері талдағыштары
- •IV. Сабақтың мақсаты:
- •V. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •VI. Ақпараттық дидактикалық бірлестігі.
- •Көру талдағышы
- •Тері талдағышы
- •VII. Сабақтың мазмұны:
- •I.Тақырып: Есту, дәм сезу, тепе-теңдікті сақтау талдағыштары
- •IV. Сабақтың мақсаты:
- •V. Студенттердің өздігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •Ақпаратты дидактикалық бірлестігі. Дәм сезу талдағышы
- •5 Сурет. Тілдегі дәм сезу рецепторларының орналасуы есту талдағышы
- •Тепе-тендік талдағышы
- •VII. Сабақтың мазмұны:
- •Талдағыштар физиологиясынан сұрақтары
- •9. Жоғары жүйке іс-әрекеті физиологиясы
- •III. Сабақтың мақсаты:
- •Студент орындауы қажет.
- •IV. Студенттердің өзіндігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық-дидактикалық бірлестігі
- •Мәселелік тапсырмалар
- •Студент білуі қажет:
- •Студент орындауы қажет.
- •IV. Студенттердің өзіндігінен дайындалуына арналған сұрақтар:
- •V. Ақпараттық-дидактикалық бірлестік
- •Адамның ой өрісін сөйлеу арқылы зерттеу
- •Жжіә бойынша мәселелік тапсырмалар.
- •Тест сұрақтары
- •10. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер:
- •Қосымша әдебиеттер:
- •Орыс тілінде Негізгі әдебиеттер:
- •Қосымша әдебиеттер:
- •Ағылшын тілінде:
- •Қосымша әдебиеттер:
- •Қан физиологиясы......................................................................3
Мәселелік тапсырмалар
Иттің ауыз қуысына құм түскен. Оған сілекей бөліне ме?
Бір итті етпен, екіншісін нанмен тамақтандырады. Егер тағамдардың салмағы бірдей болса, олардың сілекейлерінің құрамы мен мөлшері бірдей бола ма?
Екі иттің итаяғына ет, бірақ біреуіне түйір, екіншісіне ұнтақ түрінде салады. Егер тағамдардың салмақтары бірдей болса, сілекей құрамы мен мөлшерінде айырмашылық байқала ма?
Өңеші зақымдалған итте қарын сөлі бөлінуінің таза 1 кезеңін бақылауға бола ма?
Екі иттің венасына басқа иттердің қаны енгізілген. Біреуінде қарын сөлі бөліне бастаған, екіншісінде жоқ. Донор иттер қан аларда қандай жағдайда болған?
Төменде көрсетілген заттардың қайсысы қарын секрециясының эндогенді ынталандырушысы болып табылады? Гистамин, гастрин, энтерогастрон, тұз қышқылы, аскорбин қышқылы, көкөніс шырындары, пептондар, энтерокиназа, секретин.
Иттің қарын қуысына фистула арқылы 500 г ұсақ моншақтар салады. Мұндай жағдайда қарын бездерінен сөл бөліне ме?
Қалыпты жағдайда ішек эпителиі бетінде микротүтіктерінің арасынан қанға микробтар өте ме? Неге?
Қарынның пилорус бөлімінің рН-реакциясы қышқыл, ал он екі елі ішектің реакциясы сілтілі болғанда, пилорикалық сфинктер қандай жағдайға келеді?
Жекеленген кіші қарынша операциясы жасалған итке тамақ беріледі, қарын сөлі 40 минуттан кейін бөлінеді. Жасалған кіші қарынша операциясының түрін анықтаңыз және қарынның сөл шығару механизмін түсіндіріңіз.
Ас қорыту физиологиясы тақырыбы бойынша тест сұрақтары
1. Адамның ас қорыту жүйесінің функцияларын зерттеудегі қолданылатын әдістер мен олардың қызметін зерттейтін тәсілдер арасындағы сәйкестікті табыңыз
А. Сілекей бездерінің сөлін жинау
Б. Қарын сөлін алу
В. Қарынның биопотенциалдарын тіркеу
электрогастрография
зонд жұту арқылы
Лешли-Красногорский капсуласы арқылы
2. Ас қорытуға қатысатын ағзалар мен олардың қызметін тексеруге арналған фистулалық операциялардың арасындағы сәйкестікті табыңыз
А. Сілекей бездері.
Б. Қарын сөлін жинау.
В. Аш ішек қызметі.
Жалған тамақтандыру тәжірибесі.
Тири-Велла фистуласы.
Өзегін сыртқа шығару.
Экка-Павлов фистуласы.
3. Ас қорыту сөлдері құрамындағы ферменттер мен олардың әсерінен қоректік заттардың арасындағы сәйкестікті анықтаңыз
А. Амилаза.
Б. Пепсин.
В.Липаза.
Майлар.
Көмірсулар.
Сахароза.
Белоктар.
4. Сілекей бездерінің эфференттік жүйкелері мен олардың тітіркенуінен бөлінетін сілекей құрамы арасындағы сәйкестікті анықтаңыз.
А. Симпатикалық жүйке.
Б. Парасимпатикалық жүйке.
Көп мөлшерде, құрамында органикалық заттары аз, бейорганикалық заттары көп, сұйық сілекей.
Аз мөлшерде, құрамында органикалық заттары көп, қою сілекей.
Көп мөлшерде, құрамында органикалық заттары көп, қою сілекей.
Аз мөлшерде, құрамында бейорганикалық заттары көп сілекей.
5. Қарын бездері клеткаларының түрлері мен олардан бөлінетін заттардың арасындағы сәйкестігін анықтаңыз
А. Негізгі.
Б. Париеталды.
В. Қосымша.
Шырышты зат (муцин).
HCl.
Пепсиноген.
Фосфолипидтер.
6. Ас қорыту бездерінен тамақтың түріне, иісіне сөл шығару кезеңі:
Шартсыз рефлекстік кезең.
Ішек кезеңі.
Гуморалдық кезең.
Шартты рефлекстік.
Нейрогуморалдық.
7. Сілекей құрамындағы крахмалдың ыдырауын бастайтын фермент:
Пепсин.
Гастриксин.
альфа Амилаза.
Трипсин.
Химотрипсин.
8. Қарын сөлі құрамындағы пепсин "А" ферменті қызметінің оптималды рН-ы:
1,5-2,0
3,8-5,5
6,0-7,5
7,5-8,4
8,5-9,0
9. Жүйкелік әсерлерден бөлінетін қарын сөлінің кезеңі:
Гуморалдық.
Қарын кезеңі.
Ішек кезеңі.
Шартты рефлектік кезең.
Химиялық кезең.
10. Сілекей құрамына кіретін заттар мен олардың атқаратын функциялары арасындағы сәйкестікті анықтаңыз:
А. Лизоцим.
Б. Амилаза.
В. Кининдер.
Қан ұюына қатысады.
Көмірсуларды гидролиздейді.
Қорғаныс-бактериоцидтік әсер көрсетеді.
Белокты қорытады.
11. Көмірсуларды ыдырататын аш ішек сөлінде ғана кездесетін фермент:
РНК-аза.
Муцин.
Лизоцим.
Сахароза.
Энтерокиназа.
12. Ішек қимылын күшейтетін гуморалдық химиялық зат:
Адреналин.
Ацетилхолин.
Гамма-амин май қышқылы.
Гастриксин.
Пепсин.
13. Ұйқы безі сөлінің құрамындағы ферменттердің түрлері мен олардың он екі елі ішекте әсер ететін заттардың арасындағы сәйкестікті табыңыз.
А. Амилаза.
Б. Липаза.
В. Трипсин.
Г. Энтерокиназа.
Белоктарға.
Көмірсуларға.
Өтке.
Майларға.
Трипсиногенге.
14. Ұйқы безі сөліндегі трипсинногенді активті трипсин түріне айналдыратын фермент:
+ энтерокиназа
фосфатаза
C.амилаза
D.липаза
E.фосфолипаза
15. Ұйқы безі сөлінің бөлінуін күшейтетін гормондар:
адреналин, серотонин
соматостатин, паратгормон
+ секретин, холецистокинин-панкреозимин
глюкагон, кальцитонин
ҚСТП, ТРТП
16. Өт түзілетін ағза:
ащы ішек
он екі елі ішек
+ бауыр
қарын
ұйқы безі
17. Тоқ ішекте клетчатканы ыдыратады:
липаза
пептидаза
нуклеаза
сахараза
+ микроорганизмдердің ферменттері
18. Эмульсияланған майлар ненің әсерінен жүреді:
липаза
амилаза
трипсин
+өт қышқылдары
фосфолипаза
19. Өттің маңызы:
ұйқы безі сөлінің сөлінуінің бөлінуіне ықпалын тигізеді
қарын сөлі бөлінуін реттейді
+ майларды эмулсиялайды
белоктарды ісіндіреді
көмірсулардың сіңіруіне қатысады
20. Сiлекейдiң бактерицидтi қасиетi байланысты:
муцинге;
суға;
амилазаға;
+ лизоцимға;
мальтазаға;
21. Ас қорыту жүйесінің эндокриндік қызметі мына гормондардың бөлінуіне байланысты:
Кортикостерон.
Либериндер.
Трииодтиронин.
Простагландиндер.
+ Гастроинтестиналдық гармондар.
22. Биологиялық мембраналардың заттарды бір бағытта өтуін анықтайтын тәсіл:
+ Вертгеймер тәжірибесі
«жалған тамақтандыру» тәжірибесі
Гейденгайн әдісімен бөлінген кіші қарынша операциясы
Павлов әдісімен бөлінген кіші қарынша операциясы
Экка-Павлов фистула тәжірибесі
