Хаттама №8 12.04.2014ж

Мадина Ералиев өмірімен танысып әндерін еске алдық. Халықтық әншілік өнер сан ғасырлық тәжірибе нәтижесінде ән айтудың түрлі мектептерін , ән айтуға баулудың өзіндік шеберлігін шыңдап , әннің жоғары көркемдік деңгейіне орай орындалатынын ескердік ,сыр елінін өзіндік деңгейін байқадық.

Дәстүрлі әншілік өнер өзінің айтылу және құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты түрлі мектептерге бөлінеді:

1.Қазақстанның орталық және солтүстік өңіріне тән

әншілік мектеп.

2.Оңтүстік және Жетісу өңіріндегі әншілік мектеп.

. 3. Батыс өңірлердегі әншілік мектеп.

4.Шығыс өңірлердегі әншілік мектеп.

5. Сыр бойындағы әншілік – термешілік мектеп

Сол сыр елінің әншілік өнері ерекше орын алады.

Отырыс өз мәнінде өтті.

Оқушылар жақсы ынтамен қатысуда Неше түрлі Қазақстандағы әншілік мектептер мен таныс болдық .

Сабақтан жақсы әсер алдық

Саз домбыра үйірмесі

“Ақ бантик ”

Сөзі: м. Шаханов Әні: ш. Қалдаяқов

Үйірме жетекшісі: Бұхарбаева Г

Сағынышқа айналған сазгер

Тақырыбы:Ақ бантик. Мақсаты: Білімділік: оқушыларға біртуар ұлы композитор Шәмші Қалдаяқовтың өмір жолымен таныстыру; оның орасан зор еңбектерін насихаттау; белсенділікке, тапқырлыққа, өз бетінше көркем сөйлеуге баулу. Дамытушылық: оқушылардың жан - жақты ойлауын, ізденуін дамыту; ой өрісін кеңейту; көркем сөздермен өз тұжырымын жасай отырып, сөздерді орынды қолдану дағдыларын жетілдіру. Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, имандылық пен әдептілікке, ұлы адамдардың салып кеткен сара жолын ұстанып, оларды ұмытпай есте сақтауға тәрбиелеу. Көрнекілігі: Шәмші Қалдаяқов портреті, қанатты сөздер, үнтаспа, «Шәмші» журналдары. Барысы: Мұғалім: Құрметті ұстаздар, қадірлі оқушылар, әнді қадір тұтатын ағайын! Бар қазақты тамсандырған, Таңнан таңға ән салдырған, Өзін әнмен қарсы алдырған, Ән өмірінде жарық жұлдыздай сәуле шашып, айрықша із қалдырған, күллі қазақ халқының ұлттық мақтанышына айналған Шәмші Қалдаяқовқа арналған бүгінгі «Сағынышқа айналған сазгер.» атты ашық тәрбие сағатымызды ашық деп жариялаймыз. Шәмші Қалдаяқов – күллі қазақ халқының ұлттық мақтанышы. Арыс өзенінің Сырдарияға құятын жердегі қойнауында «Сарыкөл деген» шағын көл бар екен. Бұл қазір «Шәуілдір» деп аталады. Міне осы жерде 1931 жылы Шәмші Қалдаяқұлы дүниеге келеді. Қалдаяқтың өзі тартарлардың гармонын, қазақтың қобызы мен домбырасын құйқылжыта тартатын болған. - Оу, Қалдаяқ, ұлды болдың!- деген хабарды естіп, үйіне асыға келген әкеге жыртық шүберекке ораған нәрестені ұстата қойыпты. Нәресте болса да, ересек адамның қарулы қолын сезе қойған бала шыр етеді. Басқа балалардай шыңғырып жылымай, бір түрлі әуезді ырғаққа ұқсайтын үн шығарған ұлына қарап: - Мен сені қиссадағы Жәмшид патшаның атымен атағалы жүрмін, бірақ мына дауысың патшанікіне емес, әншінікіне көбірек ұқсайды екен,- депті Қалдаяқ. - Оу, Қалдаяқ, балаң адамдардың емес, әннің патшасы болса да тақияңа тар келмес,- депті оған Құдайберген деген құрдасы. - Айтқаның келсін, Жәмшид болсын,- депті сонда баладан басқа байлығы жоқ әрі кедей, әрі өнерпаз әке. Әкесінің азан шақырып қойылған аты Әнәпия екен, бірақ жеңгелері есімін атамай, аяғындағы кішкене қалды көріп, Қалыаяқ деп кетсе керек. Шәмші мектепке барып, «Әліппе» ұстағанда мұғалімдер сұрағанда «Әкем аты – Қалдаяқ»,- деп жауап беріпті. Сонымен Қалдаяқов болып кетіпті. Жәмшид атанған сол бала, содан отыз жыл өткен соң, Шәмші болып өсіп жетіліп, «Вальстің патшасы» атаныпты. Әкесі он саусағынан өнер тамған ұста, зергер болғанмен, әншілікпен әуестігі жоқ болды. Бұл қасиет Шәмші бойына шешесінен, нағашыларынан дарыса керек. Шәмші: «Табиғи дарынымның ана сүтімен келгеніне қуанбасам, ренжімеймін» дейтін. Амангелді: Ән өмірінде жұлдыздай сәуле шашып, айрықша із қалдырған Шәмші Қалдаяқұлы - күллі қазақ халқының ұлттық мақтанышы. Сондықтан да қырық жыл бойы аспанымызда махаббатқа толы Шәмші әуендері шырқалды. Қуанышты дастархан Шәмшінің әуезді әуендерінсіз өтпейді. Оны шырқаған әншілер де, тыңдаған тыңдаушылар да ерекше ләззат алып, жігерленеді, рухына рух қосады. Мұғалім: Шәмші өзінің әкесі қайтыс болғаннан кейін басына кесене орнатты. Ал анасына арнап әннің ең асылын, нәзігін жазды. Ол – «Ақ бантик». Бұл әннің де шығу тарихы бар. Жеңіс: Жәмшид Шәмші атанып, композиторлық атағы шыққан кезде, анасы айықпас ауруға шалдығады. Өзінің о дүниелік екенін сезген анасы Алматыдағы Шәмшіні шақыртып: - Балам, мен өмірден жас кеттім демеймін, немере сүйіп, келін көруді құдай бұйыртпады. Тағдыр солай, қайтейін! Бар тілеуім Сен аман бол! Дүниеге келген әнің айтылмай жатып үзілмесін, ұзаққа жетсін. Бақытты бол, балам!- дейді. Ананың ақ лебізін естіген Шәмші өзін сәбидей сезінеді. Анасының ең жақын жан екенін түсінген Шәмші: - Ана, мен сенің басыңа кесене, ғимарат орнатам деп айта алмаймын, бірақ мен саған әннің ең асылын, ең нәзігін арнап жазамын, ол ешқашан да ұмытылмайды,- дейді. Бұл 1957жылдың 4 қыркүйегі болатын. Шәмші өзінің сөзін 1961жылы орындайды.