15.2.1 Адам организмінің қалыпты микрофлорасы

Адам организмінде болатын немесе болуы мүмкін микроорганизмдерді 3 типке бөледі:

Қорғаушы микрофлора, яғни организмнің антиинфекциялық төзімділік жүйесіне кіретін микробтар. Олар организммен симбиоздық қатынаста болады, физиологиялық және иммунологиялық әсерімен қатар, тері мен шырышты қабаттардың колонизациялық резистенттілігін қамтамасыз етеді. Бұл облигатты, негізгі (сөзсіз түрде болатын) флора.

ШПМ, олар организмнің АИТЖ (САИР) әлсіреген жағдайда,қолайсыз экологиялық, әлеуметтік т.б жағдайларда вируленттігін күшейтеді. Бұл-факультативті флора.

Патогенді микробтар - “классикалық” инфекциялар қоздыра алады (іш сүзегі, тырысқақ, жерше т.б). Бұл – транзиторлы (кездейсоқ) флора.

Организмнің қалыпты микрофлорасын және оның бұзылуын (дисбактериоз) сипаттау үшін облигатты (бифидумбактериялар, лактобактериялар, ішек таяқшасы, энтерококктар) және факультативті ( ішекте-протей, көкірің таяқшасы, патогенді стафилококк, кандида саңырауқұлақтары т.б.) микробтарды зерттейді.

Атап айтқанда, осы микробтар организмнің экологиялық қуыстарында (экониши)- ауыз қуысының, ішектің, көмейдің т.б. шырышты қабаттарында мекендейді. Олар экоқуыстарда, соның ішінде АІЖ – да белгілі мөлшерде қалыпты микрофлора болып табылады – нормоценоз (эубиоз). Эубиоз (нормобиоз) – организмдегі қалыпты микрофлораның табиғи жағдайы. Ол микробиоценоздың тұрақты құрамымен және олардың физиологиялық қызметінің толық көмегімен сипатталады.

Нормоценоз адам денсаулығы үшін өте маңызды, өйткені нормофлора шырышты қабаттарды (мыс: ішектің) қорғаушы функциясын атқарады: патогенді микробтар енуіне кедергі жасайды; ас қорыту және зат алмасуға қатысады; детоксикациялауды қамтамасыз етеді (ксенобиотиктерді гидролиздейді); иммунды жүйе қызметін күшейтуге ықпал етеді (А, М-иммунды-глобулинндер өндіруді күшейтеді); табиғи биосорбент болып табылады т.б. Бұл эубиоздың пайдалы жақтары (15.5. кесте)

Организмнің физиологиялық статусын қолдап отыруда қалыпты микрофлора зор рөл атқаратынына қарамастан, осы кезге дейін оның әр түрлі экотоптардағы сандық – сапалық сипаттамасы туралы мәселе толық айғақталған жоқ. Нормативтер туралы кейбір мәліметтерді кестелерден алуға болады.

Ең жете зерттелгені – АІЖ, соның ішінде тоқ ішек микрофлорасы. Зерттеу материалы – нәжіс. Әр түрлі зерттеушілердің мәліметтері бойынша АІЖ микрофлорасында айырмашылықтары бар. Оны кестелердегі мәліметтерге салыстыра көңіл аударғанда байқауға болады.

Дені сау адамдардың АІЖ микрофлорасының сипаттамасы үшін әр түрлі зерттеушілердің салыстырмалы мәліметтері беріліп отыр (15.6, 15.7, 15.8, 15.9, 15.10, 15.11, 15.12 - кестелер).

Кесте 15.6.

АІЖ қалыпты микрофлорасы. (1 г немесе 1 мл заттағы, КТБ/г).

Биотоп	Бактериялардың жалпы саны	Аэробтар	Анаэробтар
Асқазан	0-103	0-103	-
Аш ішек	0-105	0-104	0-102
Мықын ішек	103-107	102-106	102-106
Жуан (тоқ) ішек	1011-1012	105-1010	108-1012

Кесте 15.7.