
- •Іі бөлім. Жалпы микробиология
- •14.1 Коктар
- •14.1.1. Аэробты грам оң коктар
- •14.1.1.1. Мicrococcacеae тұқымдастығы
- •14.1.1.1.1Стафилококтар (Staphylocоccus туыстастығы)
- •Стафилококтардың медициналық маңызы бар негізгі дифференциациялық белгілері
- •Staphylocоccus aureus-тің вируленттік факторлары
- •14.1.1.2. Streptococcaceae тұқымдастығы
- •14.1.1.2.1. Стрептококтар
- •14.1.1.2.2. Энтерококтар (туыстастығы Enterococcus)
- •Энтерококтардың негізгі медициналық маңызы бар түрлерінің дифференциациялық белгілері
- •14.1.2 Аэробты грам теріс коктар
- •14.1.2.1 Нейссериялар
- •Нейссериялардың негізгі дифференциалды-диагностикалық қасиеттері
- •14.1.2.1.1. Менингококтар
- •Neisseria meningitidis-тің вируленттік факторлары
- •14.1.2.1.2. Гонококтар
- •Гонококтық инфекциялардың орналасуы және түрлері
- •14.1.3. Анаэробты коктар
- •14.1.3.1. Анаэробты грам оң коктар
- •14.1.3.2. Анаэробты грам теріс кокктар
- •14.1.3.2.1. Вейлонеллалар (Veillonella туыстастығы)
- •14.2. Грам теріс факультативті-анаэробты таяқшалар
- •14.2.1. Энтеробактериялар (Enterobacteriaceae тұқымдастығы)
- •14.2.1.1. Эшерихиоздардың қоздырғыштары
- •Enterobacteriaceae тұқымдастығының Escherichia, Shigella, Salmonella туыстастықтарының биохимиялық қасиеттері
- •14.2.1.2 Клебсиеллалар (Klebsіella туыстастығы)
- •Клебсиелла туыстығына жататын бактериялардың биохимиялық қасиеттері
- •14.2.1.3. Шигеллалар
- •14.2.1.4. Салмонеллалар (Salmonella туыстастығы)
- •14.2.1.4.1. Салмонеллез (астан улану) қоздырғыштары
- •14.2.1.4.2. Ауруханаішілік салмонеллез
- •14.2.1.4.3. Протей (Proteus туыстастығы)
- •Proteus туыстастығының биохимиялық белсенділігі.
- •14.2.1.4.Оба қоздырғышы
- •14.2.1.5. Энтеропатогенді иерсиниялар
- •14.2.1.6. Псевдотуберкулез қоздырғышы
- •14.2.1.7. Ішек иерсиниозының қоздырғышы
- •14.2.2. Вибриондар (Vibrionaceae тұқымдастығы)
- •14.2.2.1.Тырысқақ қоздырғышы
- •14.2.2.2. Парагемолитикалық вибриондар (Vibrio туыстастығы)
- •14.2.2.3. Кампилобактериялар (Сampylobacter туыстастығы)
- •14.2.2.4. Хеликобактериялар (Helicobacter туыстастығы)
- •Helicobacter pylori-дің вирулентті факторлары
- •14.2.3. Pasteurellaceae тұқымдастығы
- •14.2.3.1. Гемофилді бактериялар
- •14.2.3.1.1. Haemophilus influenzae (Афанасьев-Пфайффер таяқшасы)
- •Haemophilus туыстастығына жататын бактериялардың өсу факторларына қажеттілігі бойынша сипаттамасы
- •14.2.3.2. Пастереллалар
- •14.3.Бордетеллалар
- •14.3.1.Көкжөтел және паракөкжөтел қоздырғыштары.
- •Бордетелла түрлерінің дифференциациясы
- •14.3.2. Бруцеллез (сарып) қоздырғыштары
- •Райт реакциясы үшін бруцеллездік антигенді сұйылту
- •14.3.3.Туляремия қоздырғышы
- •14.3.4. Легионеллез қоздырғышы
- •14.3.5. Псевдомонадалар (Pseudomonas туыстастығы)
- •14.3.6. Буркхольдериялар (Burkholderia туыстастығы)
- •14.4. Анаэробты бактериялар
- •14.4.1.Спора түзбейтін анаэробтар (клостридиялар емес)
- •Бактериоидтардың негізгі айырмашылық белгілері
- •14.4.2.Күйдіргі бациллалары (Bacillus туыстастығы)
- •14.4.3. Спора түзетін Clostridium туыстастығына жататын бактериялар
- •14.4.3.1. Анаэробты инфекция қоздырғыштары
- •14.4.3.1.1. Жарақаттық анаэробты инфекция қоздырғыштары. Газды гангрена.
- •Адамға патогенді клостридиялардың негізгі дифференциалдық белгілері
- •C.Perfringens тудыратын аурулар
- •14.4.3.1.2.Сіреспе клостридиясы (Clostridium tetani)
- •14.4.3.1.3. Ботулизм клостридиясы (Clostridium botulinum)
- •14.4.3.2 Лактобациллалар (Lactobacillus туыстастығы)
- •14.5.Листериялар (Listeria туыстастығы)
- •Listeria monocytogenes-тің вируленттік факторлары
- •14.6. Коринебактериялар (Corynebacterium)
- •14.6.1.Дифтерия қоздырғышы (Corynebacterium diphtheriae)
- •Адам патологиясында клиникалық маңызы бар коринебактериялар
- •C. Diphtheriae-ның биологиялық варианттарының дифференциалдық белгілері
- •14.6.2. Микобактериялар (Mycobacteriaceae тұқымдастығы)
- •14.6.2.1.Туберкулез қоздырғыштары
- •14.6.2.2. Алапес (лепра) қоздырғышы (Mycobacterium leprae)
- •14.6.3.Актиномицеттер (Actynomyces туыстастығы)
- •Актиномицеттердің негізгі дифференциациялық белгілері
- •14.6.3.1. Нокардиялар (Nocardia туыстастығы)
- •Нокардиялардың негізгі дифференциалдық айырмашылықтары
- •14.6.3.1. Бифидобактериялар (Bifidobacterium туыстастығы).
- •Бифидиобактериялардың негізгі айырмашылық белгілері
- •14.6.3.2. Гарднереллалар (Gardnerella туыстастығы)
- •14.7. Риккетсиялар
- •14.7.1. Бөртпе сүзек тобына жататын риккетсиялар.
- •14.7.1.1. Эндемиялық (бүргелік) бөртпе сүзегінің қоздырғышы
- •14.7.1.2. Солтүстік азиялық кенелік бөртпе сүзегі
- •14.7.1.3. Марселдік қызбаның қоздырғышы
- •14.7.1.4. Құзды таулардың ақтаңдақтық қызба қоздырғышы
- •14.7.2. Ориенциялар (Цуцугамуши қоздырғышы)
- •14.7.3. Коксиеллалар (Ку– қызбаның қоздырғышы)
- •14.8. Спирохеталар және басқа ирекше, иілген бактериялар
- •14.8.1. Трепонемалар (Treponema туыстығы)
- •14.8.1.1. Мерез. Бозғылт трепонема (Treponema pallidum).
- •14.8.2. Боррелиялар. Боррелиоздар.
- •14.8.2.1. Эпидемиялық қайталама сүзек
- •14.8.2.2. Эндемиялық қайталама сүзек (кенелік қайталама сүзек, аргас кене боррелиозы).
- •14.8.2.3. Иксод кене боррелиозы - Лайм ауруының тобындағы аурулар
- •14.8.3. Лептоспиралар. Лептоспироз
- •14.9 Хламидиялар. Хламидиоздар.
- •Хламидиялық инфекцияларға зертханалық диагноз қою.
- •14.10. Микоплазмалар. Микоплазмоздар.
- •Медициналық маңызы бар Mycoplasma және Ureaplasma туыстастықтарының түрлері.
- •Адамға патогенді микоплазмалардың негізгі биохимиялық қасиеттері
- •Микоплазмалық инфекциялардың зертханалық диагностикасы
- •15 Тарау. Клиникалық микробиология
- •15.1. Клиникалық микробиология және оның медицина үшін маңызы.
- •15.1.1. Клиникалық микробиологияның аңықтамасы, мақсаты және іріңді қабыну аурулары қоздырғыштарының сипаттамасы.
- •15.1.2. Іріңді - қабыну ауруларына микробиологиылық диагноз қою.
- •15.1.2.1.Микробиологиылық диагноз қоюдын маңызы және жалпы принциптері.
- •Көрсетілген аурулардың қоздырғыштары.
- •Әртүрлі патологиялық материалдардан бөліп алатын микрофлора.
- •15.1.3. Патологиялық материалдарды микробиологиялық зерттеу әдістері.
- •Бактериурия дәрежесі
- •15.2 Дисбактериоз
- •Қалыпты микрофлораның пайдалы функциясы
- •15.2.1 Адам организмінің қалыпты микрофлорасы
- •Жуан ішек микрофлорасы.(жалпы микробтар саны 1011-1012)
- •Балалар аіж микрофлорасының ерекшеліктері
- •Кесте 15.9. Дені сау балалар нәжісінің микрофлорасы.
- •Тері микрофлорасы
- •Тыныс алу жолдары шырышты қабатының микрофлорасы
- •Әр түрлі авторлардың мәліметтері бойынша дені сау ересектер мен балалар ішегіндегі микробиоценоз өкілдерінің саны
- •15.2.2. Адам организмінің дисбактериоздары, жэне оның даму дәрежелері.
- •Дисбиоздық микрофлораның зиянды жақтары
- •Кесте 15.14. Candida cаңырауқұлақтары - иммунды депрессия маркері
- •Балаларда болатын дисбактериоздың клиникалық көріністері және дәрежелері
- •15.3. Ауруханаішілік инфекциялардың манызы жэне анықтамасы
- •15.3.3.Ауруханалық ортаның сипаттамасы.
- •15.3.5. Инфекциялық бақылау бағдарламасының міндеттері.
- •16.1.Эволюциялық дамудағы рөлі, жіктелуі (класификациясы)
- •16.1.1. Вирустардың ашылуы
- •16.1.2. Вирусологияның даму кезеңдері
- •16.1.3. Вирустардың табиғаты
- •16.2. Вирусты инфекциялардың патогенезі
- •16.2.1. Вирустың таралу жолдары
- •16.2.2. Вирустық инфекциялардың түрлері
- •16.2.3. Жасушаларда трансформациялық процестер дамуындағы вирустардың рөлі
- •16.2.4. Вирустық инфекциялар патогенезінің ерекшеліктері
- •17 Тарау. Жеке вирусология
- •17.1.1. Пикорнавирустар
- •17.1.1.1. Сал (полиомиелит) вирусы
- •Полиомиелит вирусының типтері
- •17.1.1.2. Коксаки вирустары
- •17.1.1.3. Есно – вирустары
- •17.1.1.4. Гепатит а вирусы (агв-hav)
- •17.1.1.5. Риновирустар
- •17.1.1.6. Аусыл вирусы
- •17.1.2. Тогавирустар
- •17.1.2.1. Альфавирустар
- •17.1.2.2. Қызамық вирусы
- •17.1.3. Флавивирустар
- •17.1.3.1. Сары қызба вирусы
- •17.1.3.2. Кенелік энцефалит вирусы
- •17.1.3.3. Жапондық энцефалит вирусы (масалық энцефалит)
- •17.1.3.4. Омбылық геморрагиялық қызба (огқ)
- •17.1.3.5. С гепатит вирусы (hcv)
- •17.1.3.6. G – гепатит вирусы (hgv)
- •17.1.3.7. Е гепатит вирусы (неv)
- •17.1.3.8. Ttv-гепатит вирусы
- •17.1.4. Коронавирустар
- •17.1.5. Реовирустар
- •17.1.5.1. Реовирустар (ортореовирустар)
- •17.1.5.2. Ротавирустар
- •17.1.5.3. Орбивирустар
- •17.1.5.4. Колтивирустар
- •17.1.6. Ортомиксовирустар
- •17.1.7. Парамиксовирустар
- •17.1.7.1. Парагрипп вирустары
- •17.1.7.2. Мысқыл (эпидемиялық паротит) вирусы
- •17.1.7.3. Қызылша вирусы
- •17.1.7.4. Респираторлық – синцитиальдық вирус
- •17.1.8. Рабдовирустар
- •17.1.8.1. Везикулярлық стоматит вирусы
- •17.8.2. Құтыру вирусы
- •17.1.9. Ретровирустар
- •17.1.10. Ареновирустар
- •17.1.10.1. Лимфоцитарлық хориоменингит
- •17.1.10.2. Ласса геморагиялық қызбасы
- •17.1.10.3. Д гепатит вирусы (hdv )
- •17.1.11.Филовирустар
- •17.1.11.1. Марбург ауруы
- •17.1.11.2. Эбола қызбасы
- •17.1.12 . Буньявирустар
- •17.1.12.1. Қырым- Конго геморрагиялық қызбасы (қкгқ).
- •17.1.12.2. Бүйрек синдромды геморрагиялық қызба вирусы (бсгқ)
- •17.2.1. Парвовирустар
- •17.2.2. Аденовирустар
- •17.2.3. Поксвирустар
- •17.2.3.1. Нағыз немесе қорасан шешегінің вирусы
- •17.2.3.2. Шешектік вакцина вирусы (сиыр шешегінің вирусы)
- •17.2.3.3. Контагиялық моллюск вирусы
- •17..2.4. Ұшық вирустары –Герпесвирустар
- •17.2.4.1. Қарапайым ұшық вирустары (құв)
- •17.2.4.2. 3-Типтік ұшық вирусы
- •17.2.4.3. Бетта-герпесвирустар(5-типі). Цитомегаловирус (цмв).
- •17.2.4.4. Эпштейн-Барр вирусы (эбв). Ұшық вирусының 4-типі.
- •17.2.5. Гепатит в вирусы (hbv)
- •17.2.6. Паповавирустар
- •17.2.6.1. Папилломавирустар
- •17.2.6.2. Полиомавирустар
- •Полиомавирустық геномның реттеуші учаскелері
- •17.2.7. Онкогенді вирустар
- •Адамдарда қатерлі ісіктер дамуын қоздыратын вирустар
- •17.2.7.1. Онкогенді днқ- геномды вирустар
- •17.2.7.2. Адамдардың онкогенді рнқ-геномды вирустары
- •17.2.8. Вирустық баяу инфекциялар (приондық аурулар)
- •Адамдар мен жануарлардың приондық аурулары
- •18 Тарау. Жиі кездесетін микоздардың сипаттамасы
- •18.1. Беткейлік микоздардың қоздырғыштары
- •18.1.1.Кератомикоздардың қоздырғыштары
- •18.1.1.2. Ақ пьедра қоздырғышы – Trichosporon beigelli.
- •18.1.1.3. Қара теміреткі (Exophiala wernekii) және қара пьедра (Piedraia hortae) қоздырғыштары.
- •18.1.2. Дерматомикоздардың қоздырғыштары.
- •Адамдарға патогенді дерматофиттер.
- •18.1.2.1. Микроспория қоздырғыштары.
- •18.1.2.2. Трихофития қоздырғыштары.
- •18.1.2.3. Эпидермофития қоздырғышы
- •18.2. Теріастылық (субкутанды) микоздардың қоздырғыштары.
- •18.2.1. Споротрихиоз қоздырғышы-Sporothrix schenckii
- •18.2.2. Хромобластомикоз қоздырғышы.
- •18.2.3. Мицетома қоздырғыштары
- •18.2.4. Феогифомикоз қоздырғышы
- •18.3.Терең жүйелік микоздардың қоздырғыштары.
- •18.3.1. Гистаплазмоз қоздырғышы.
- •3.2. Криптококкоз қоздырғышы.
- •18.3.3. Кокцидиоидоз қоздырғышы
- •18. 3.4. Бластомикоз қоздырғышы
- •18.4. Оппортунистік микоздардың қоздырғыштары.
- •18.4.1. Кандидоз қоздырғыштары
- •Медициналық маңызы бар Candida туыстастығына жататын саңырауқұлақтардың микроморфологиялық ерекшеліктері
- •Candida саңырауқұлақтарын клиникалық-экологиялық таралау
- •18.4.2. Аспергиллез қоздырғыштары
- •Медициналық маңызы бар Aspergillus туыстастығының экологиялық және клиникалық ерекшеліктері
- •Aspergillus саңырауқұлақтары колонияларының сипаттамасы
- •18.4.3. Сирек кездесетін оппортунистік инфекциялардың қоздырғыштары
- •18.4.3.1. Пенициллиоз қоздырғыштары
- •18.4.3.2. Фузариоз қоздырғыштары
- •18.4.3.3. Зигомикоз (фигомикоз) қоздырғыштары
- •18.5. Микоздарға микробиологиялық диагноз қоюдың принциптері
- •18.5.1. Зерттеу үшін алынатын заттар
- •18.5.2. Зерттеу әдістері
- •18.5.2.1. Микроскопиялық әдіс
- •18.5.2.2. Дақылдық әдіс
- •18.5.2.3. Микоздарға диагноз қоюдың басқа әдістері
- •18.5.2.4. Микоздарды емдеу мен алдын алудың принциптері
- •Антимикотикалық дәрмектер
- •Саңырауқұлақтық инфекциялар қоздырғыштарының клиникалық-микологиялық классификациясы.
- •Қарапайымдылар (Protozoa)
- •19.1. Саркодылар (Sarcodina )
- •19.1.1. Амебиаз қоздырғышы.
- •19.2. Талшықтылар (Flagelleta).
- •19.2.1. Лейшманиоз қоздырғыштары.
- •19.2.2. Трипаносомоздардың қоздырғыштары
- •19.2.3. Трихомониаз қоздырғыштары.
- •19.3. Споралылар (Sporozoa)
- •19.3.1. Токсоплазмоз қоздырғышы
- •19.3.2. Безгек қоздырғыштары.
- •19.4. Кірпікшелілер (Ciliata).
- •19.4.1. Балантидиаз қоздырғышы
- •20.1. Ауыз қуысының микрофлорасы
- •20.1.1. Ауыз қуысының қалыпты микрофлорасы
- •Ауыз қуысының бактериялық микрофлорасы
- •20.1.1.1. Ауыз қуысындағы қалыпты микрофлораның қызметі
- •20.1.2. Ауыз қуысының микробтарын дақылдандыру ерекшеліктері және оның физиологиялық маңызы
- •20.1.3. Ауыз қуысындағы микрофлораның адам жасына байланысты ерекшеліктері
- •20.1.4 Ауыз қуысы - жұқпалы аурулар қоздырғыштарының кіру қақпасы
- •Ауыз қуысының антимикробты қорғаныстық факторлары
- •20.2. Стоматологиялық аурулардың микробиологиясы
- •20.2.1. Халитозис
- •20.2.2 Микробтар туғызатын аурулар
- •Тіс ауруларын қоздыратын негізгі микроорганизмдер
- •20.2.2.1 Микробтық тіс дақтарының пайда болуы
- •20.2.2.2. Кариес
- •20.2.2.3 Пульпит
- •20.2.3 Микробтармен қоздырылатын пародонт аурулары
- •20.2.3.1 Гингивит
- •20.2.3.2 Пародонтит
- •20.2.4 Микробтармен қоздырылатын ауыз қуысы шырышты қабығының аурулары
- •20.3. Одонтогендік инфекция
- •20.3.1 Периодонтит
- •20.3.2 Жақ периоститі
- •20.3.3 Жақ остеомиелиті
- •20.3.4 Тіс аймағында жұмсақ тіннің абсцесстері мен флегмоналары
- •20.4. Жұқпалы аурулар кезіндегі ауыз қуысының зақымдалуы
- •20.4.1 Бактериялық зақымдалуы
- •20.4.1.1. Стафилококтық және стрептококтық іріңдік зақымдалу
- •20. 4.1.2 Бет-жақ актиномикозы
- •20.4.1.3 Жаралы-шірік Венсан гингивостоматиті (фузоспирохетоз)
- •20.4.1.4 Гонококтық стоматит
- •20.4.1.5 Туберкулез кезіндегі ауыз қуысының зақымдалуы
- •20.4.1.6. Алапес кезіндегі зақымданулар.
- •20.4.1.7. Мерез кезіндегі зақымданулар
- •20.4.2 Ауыз қуысының вирустық зақымданулары
- •20.4.2.1. Герпесвирустық инфекциялар.
- •20.4.2.2. Коксаки а вирустық инфекция
- •20.4.2.3 Аив инфекциясы
- •20.4.2.4 Папилломавирустар
- •20.4.2.5 Приондық аурулар
- •20.4.3 Саңырауқұлақтық зақымдалу
- •20.5. Стоматологиялық емдік- профилактикалық мекемелердегі ауруханаішілік инфекциялар
- •20.5.1. Аурухана ішілік инфекциялардың эпидемиологиясы
- •20.5.2. Ауруханаішілік инфекциялардың этиологиясы
- •Стоматологиялық мекемелерде жұғу мүмкіндігі бар инфекциялық аурулар
- •20.5.3.Стоматологиялық ауруханаішілік инфекцияның жұғу жолдары және берілу факторлары
- •20.5.4. Стоматологиялық жәрдем көрсетілген кезде іріңдеу – септикалық инфекция жұқтыру қауіпін тудыратын факторлар
- •20.5.5. Ауруханаішілік инфекциялардың алдын алуы
- •20.6. Клиникалық материалды микробиологиялық зерттеу
- •20.6.1 Ауыз қуысынан материалды зерттеуге алу, сақтау және зертханаға жеткізу
- •20.7. Стоматологияда микробтарға қарсы қолданылатын заттар мен факторлар
- •20.7.1 Дезинфекция және стерилизация
- •20.7.2. Антисептиктер
- •20.8. Тіс дәрігерінің биологиялық қауіпсіздік ережелерін сақтауы
- •20.9. Тіс емдеуде биологиялық дәрі - дәрмектерді қолдану
- •20.9.1.Биологиялық препараттарды стоматологияда қолдану
- •1.Бактериялық жасуша құрылымына жатады:
- •17.Қарапайым қоректік орталар:
- •18.Дифференциальды - диагностикалық орталар:
- •19.Бактериялардың дақылдық қасиеті-ол:
- •20.Штамм дегеніміз не?
- •21.Бөлініп алынған микроб дақылын идентификациялау келесі қасиеттерін анықтаумен атқарылады:
- •22.Сероварлар (анықтамасы, мысалы):
- •Тест сұрақтарына жауаптар
- •Қосымшалар
- •Кейбір аурулардың қазақша атауларының орысша баламасы
- •Қолданылған әдебиеттер
17.Қарапайым қоректік орталар:
A.Көптеген бактерияларды бөліп алу үшін қоданылатын
әмбебап орталар (ЕПА, ЕПС).
B.Химиялық құрамы тұрақты, химиялық заттардан дайындалған
орталар (199-орта, Игл ортасы).
C. Микроорганизмдердің тиісті түрін бөліп алуға пайдаланылатын
орталар (сілтілі агар, пептонды су, Китт-Тароцци ортасы).
D. Ферменттік белсенділігінің сипатына қарай биохимиялық қасиетін
зерттеу үшін және микроорганизмдердің түрін бір-бірінен ажырату үшін
қолданылатын орталар ( Эндо, Плоскирев, орталары, стафитест,энтеротест).
E. Қарапайым орталар бірнеше ингредиенттерден тұрады.
18.Дифференциальды - диагностикалық орталар:
A.Көптеген бактерияларды бөліп алу үшін қоданылатын
әмбебап орталар (ЕПА, ЕПС).
B.Химиялық құрамы тұрақты, химиялық заттардан дайындалған
орталар (199-орта, Игл ортасы).
C.Микроорганизмдердің тиісті түрін бөліп алуға пайдаланылатын
орталар (сілтілі агар, пептонды су, Китт-Тароции ортасы).
D.Ферменттік белсенділігінің сипатына қарай биохимиялық қасиетін
зерттеу үшін және микроорганизмдердің түрін бір-бірінен ажырату үшін
қолданылатын орталар ( Эндо, Плоскирев, орталары, стафитест,энтеротест).
E. Етті пептонды агар
19.Бактериялардың дақылдық қасиеті-ол:
A.Боялу қабілеттілігі
B.Антигендік құрамы
C.Биохимиялық белсенділігі
D Қоректік орталарда өсу сипаты
E.Бактериялық жасушаның пішіні
20.Штамм дегеніміз не?
A.Бір жасушадан алынған микроб дақылы
B.Жасанды қоректік ортада өсірілген микробтың бір түрінің популяциясы
C.Әртүрлі инфекция көзінен (аурулардан) немесе бір науқастан, бірақ әртүрлі уақытта бөлініп алынған микробтың бір түрінің дақылы.
D.Шығу тегі және генотипі ортақ, биологиялық қасиеттері бойынша
ұқсас, стандартты жағдайда ұқсас фенотиптік белгілерімен көрініс беретін
микроорганизмдер жиынтығы.
E. Бір жасушадан алынады
21.Бөлініп алынған микроб дақылын идентификациялау келесі қасиеттерін анықтаумен атқарылады:
A.Дақылдық
B.Биохимиялық
C.Тинкториалдық
D.Морфологиялық
E.Осы қасиеттерінің бәрін анықтаумен.
22.Сероварлар (анықтамасы, мысалы):
A.Антибиотиктерге төзімділігі бойынша айырмашалығы
бар микроорганизмнің бір түрі.
B.Антигендік қасиеті бойынша айырмашалығы бар бір түрге
жататын микроорганизмдер (Shigella flexneri,1,11 т.б.)
C.Әр жерден немесе сол жерден, бірақ әр түрлі уақытта бөлініп
алынған бір түрге жататын микроорганизм.
D.Биологиялық қасиеті бойынша айырмашалығы бар бір түрге
жататын микроорганизмдер (Vibrio choleraе, биоварлар «classic»,«eltor»).
E.Бактериофагтардың әртүрлі типтеріне сезімталдығы бойынша айырмашылығы
бар бір түрге жататын микроорганизмдер (Staphylococcus фаготип 1,2,15 т.б.)
23.Бактериологиялық зертханаларда анаэробтарды өсіру
үшін қолданылады:
A.Автоклав
B.Анаэростат
C.Пастер пеші
D.Дистиллятор
E.Кох аппараты
24.Вирустардың басқа микрооргнизмдерден ерекшелігтері:
A.ДНҚ мен РНҚ болады.
B.Меншікті энергетикалық жүйесі болады.
C.Ақуыз синтездеуші меншікті жүйесі болмайды.
D.Күрделі жасанды қоректік орталарда ғана өседі.
E.Шамалы мөлшерде меншікті рибосомалары бар.
25.Вирустардың репликациялану сатысына жататынды
көрсетіңіз:
A.Логарифмдік көбею
B.Жылдамдап қырылу
C.Көбеюдің керісінше тежелуі
D.Максимальды стационарлық фаза
E.Алғашқы және кешеуілді ақуыздар синтезделуі
26.Бактериофаг-ол:
A.Бактериялардың типтері.
B.Өсімдіктердің вирустары.
C.Бактериялардың вирустары.
D.Басқаларға антагонистік қасиеті бар бактериялар.
E.Бактерияларды қоршап алып жоятын макроорганизм жасушалары.
27.Вирустар репродукцияланады (көбейеді):
A.Бүршіктенумен
B.Екіге бөлінумен
C.Жыныстық жолмен
D.Дисъюнктивті тәсілмен
E.Сегменттерге бөлінумен
28. Вирулентті фагтың колониясы:
A.S –пішінді ақ түсті
B.Бұдырланған R-пішінді
C.Мөлдір таңдақтар сияқты
D.Томпақша, айналасы тегіс пигменттелген
E.Ортасы лайланған, айналасы мөлдір таңдақтар.
29. Вирустарды дақылдандырады:
A.Гисс ортасында
B.Эндо ортасында
C.Левин ортасында
D.Плоскирев ортасында
E.Тауық эмбрионында, жасуша дақылдарында.
30. Вирустың НҚ-ның рөлі:
A.Вирус геномын қорғайды.
B.Адгезиялық қызмет атқарады.
C.Тұқым қуалаушылық ақпарат тасымалдайды.
D.Жасушаға спецификалық жабысу рөлін атқарады
E.Микроорганизмнің қозғалғыштығын қамтамасыз етеді.
31.Микроорганизмдерде тұқым қуалаушылықтың материалдық
негізі болып табылады:
A.ДНҚ
B.Тимин
C.Рибоксин
D.Плазмокоагулаза
E.Мукополисахаридтер
32.Бактериялардың тұқым қуаламайтын - фенотиптік
өзгергіштігіне жатады:
A.Мутация.
B.Репликация.
C.Модификация.
D.Рекомбинация.
E.Трансформация.
33.Бактериялардың антибиотикке төзімділігіне жауапты
плазмидалар:
A.R–плазмидалар.
B.F–плазмидалар.
C.Ent–плазмидалар.
D.Col–плазмидалар.
E.Hly–плазмидалар.
34.Бактериостатикалық әсер ету –ол:
A.Вирустарды жою.
B.Спораларды жою.
C.Генетикалық рекомбинацияның бір түрі.
D.Вирустардың репродукциялануын тежеу.
E.Микроорганизмдердің өсіп-өніп көбеюін тоқтату
35.Стерилизация-ол:
A.Патогенді және ШПМ-ді жою.
B.Микроорганизмдердің өсіп-өнуін тоқтату.
C.Жұқпалы ауруларды тасымалдаушыларды (жәндіктерді)жою
D.Жасушалардың генетикалық аппаратына зақымдаушы әсер ету
E.Микроорганизмдердің кез келген түрін толық жою ( яғни кез келген
микробтан толық арылу)
36.Асептика –ол:
A. Емдеудің хирургиялық әдісі
B. Емдеу шараларының кешені
C Жарақаттағы микробтарды жою әдісі
D. Қалыпты микрофлораның құрамын реттеуге бағытталған
шаралар кешені
E. Жарақатқа (басқа да нысандарға) инфекция қоздырғышын түсірмеуге
бағытталған алдын-алу әдістері.
37.Зертханалық ыдыстар мен саймандардың бәрін стерильдеуге
мүмкіндік беретін әдіс:
A. Қайнату
B. Сүзгіден өткізу
C Пастеризациялау
D. Тиндализациялау
E. Автоклавта стерильдеу
38. Дезинфекциялаудың мақсаты:
A. Ауруханадағы объектілерді стерильдеу
B. Ұзаққа созылатын тұрақты иммунитет жасау
C. Бактериялардың генерациялық кезеңдерін қысқарту.
D. Ауру қоздырғыштарының таралып кетуіне жол бермеу
E. Бір микроорганизмнің көмегімен басқалардың тіршілігін тоқтату
39.Тиндализация- ол:
A. Спораларды жою
B. Ағымды бумен стерильдеу
C. Бөлшектеп стерильдеу әдісі
D. Иондаушы радияцияны қолдану
E. Бейспецификалық әсер ететін химиялық заттармен стерильдеу
40.Антибиотиктер өндіретіндер:
A. Вирустар
B. Вириоидтар
C. Бактериялар
D. Микоплазмалар
E. Қарапайымдылар
41.Антибиотиктер- ол:
A. Жарақаттағы микроорганизмдерді жою үшін қолданылатын химиялық немесе биологиялық заттектер.
B. Патогенді микроорганизмдерді жою мақсатында сыртқы орта объектілерін өңдеу үшін пайдаланылатын бейспецификалық әсер ететін химиялық заттектер
C. Спецификалық антимикробтық дәрмектер (бактериофагтар, иммундыглобулиндік препараттар).
D. Микроорганзмдердің өсіп-өнуін тоқтататын немесе оларды толық жоятын табиғи текті заттектер немесе олардың аналогтары.
E. Кейбір нысандарды микробтардан толық тазарту үшін қолданылатын химиялық агенттер.
42.Судың нәжістік ластануының көрсеткіші:
A. Протей
B. Стафилококк
C. Кейбір химиялық заттектер
D. Кандида саңырауқұлақтары
E. Ішек таяқшасы тобына жататын бактериялар
43.Емдеу-профилактикалық мекемелердегі ауаның санитариялық жағдайын анықтайды:
A. Улы заттар табумен
B. Сальмонеллалар болуымен
C. Термофильдік бактериялар саны бойынша
D. Ауаның A литріндегі ішек таяқшасының саны бойынша
E. Ауаның 1м3 көлеміндегі жалпы микробтар саны бойынша
44.Санитарлық-көрсеткіш микроорганизмдерге жатады:
A. Актиномицеттер
B. Қарапайымдылар
C. Тырысқақ вибрионы
D. Споратүзуші бациллалар
E. Ішек таяқшасы, стафилококтар
45.Егер ағзаның өзі иммунитет түзуге қатынасса, онда ол:
A. Белсенді
B. Енжарлы
C.Антимикробтық
D.Антитоксикалық
E. Табиғи енжарлы
46.Егер иммунитет дайын антиденелерден кейін қалыптасса, онда ол:
A.Енжарлы
Белсенді
Антимикробтық
Антитоксикалық
Табиғи енжарлы
47.Анасынан тараған иммунитет:
A.Енжарлы
B.Белсенді
C.Антимикробтық
D.Антитоксикалық
E.Табиғи енжарлы
48.Микробтарға қарсы иммунитет:
A.Табиғи
Енжарлы
Белсенді
Антимикробтық
Антитоксикалық
49.Лизоцизм:
A.Тері құрамындағы ақуыз
B.Сілекей құрамындағы ақуыз
C.Лимфоциттер синтездейтін өнім
D.Иммунды реакциялардың медиаторы
E.Серологиялық реакцияларда қолданылатын зат
50.Біріншілік иммунды тапшылық
A. Туа біткен
B. Дәрінің әсерінен
C. Өмірде кездеспейді
D. Макрофаг қолдауымен
E. Жұқпалы аурудан кейін
51.Антиген :
A.Микробтарда болмайды
B.Тек қана вирустарда болады
C.Тек қана хламидияларда болады
D.Тек қана қарапайымддыларда болады
E. Генетикалық бөгде информацияны тасымалдайтын заттар
52.Антиденелер :
A. Альбуминдер
B. Иммундыглобулиндер
C. Комплемент фрагменті
D. Қан сарсуының қалыпты глобулиндері
E. Ақуызбен көмірсутегінің байланысы
53.Екіншілік иммунды жауап мынаған байланысты
A. Агаммаглобулинемияға
Иммунды сарсуды енгізуіліне
Иммунологиялық есте сақтауға
Иммунологиялық толеранттыққа
Комплемент жүйесінің белсендірілуіне
54.Антидененің табиғаты
A. Протеиндер (акуыздар)
B. Көмірсутегі
C. Липопротеид
D. Гликопротеид
E. Нуклеопротеидтер
55.Серологиялық реакциялар деп атайды:
A. Химиялық реакцияларды
B. Сарсу қолданылатын реакцияны
Антигенді анықтайтын реакцияны
Ферменттерді анықтау үшін қолданылатын реакцияны
Т және В-лимфоциттерді анықтау үшін қолданылатын реакцияларды
56.Иммунитеттің бейспецификалық гуморальді факторына жатады:
A. Агглютининдер
B. Гемагглютинин
Бактериофагтар
Комплемент және пропердин жүйесі
Жасушалық иммунитеттің медиаторлары
57.Вакцина мынаны құру үшін қолданылады:
A. Тумыстан болған иммунитетті
B. Енжарлы спецификалық иммунитетті
C. Белсенді спецификалық иммунитетті
D. Енжарлы спецификалық емес иммунитетті
E. Белсенді спецификалық емес иммунитетті
58.V1-антиген:
A.Қыздырғанда бұзылады
Барлық микробтарда болады
Вирустың антигеніне жатады
Вирулентті штаммдарда болады
Антидененің түзілуін тудырмайды
59.Фагоцитоз – ол:
A. Фогоциттердің қалыптасу процесі
Фагоцитарлы медиаторлар синтезі
Микробтардың желімделу реакциясы
Микробтарды жұту және қорыту процесі
Иммунды жасушаның антигенге қарай қозғалуы
60.Іш сүзегі ауруының І-аптасында бактериологиялық диагноз қою үшін қолданылады:
A. Видаль реакциясын қою
B. Өтінен себінді жасау (билидақыл)
C. Нәжісінен себінді жасау (копродақыл)
D. Несебінен себінді жасау (уринодақыл)
E. Қанынан қоздырғышын табу (гемодақыл)
61.Көрсетілген энтеробактериялардың қайсысының екі фазалық Н-антигені бар:
A. Шигеллалардың
B. Иерсиниялардың
C. Эшерихиялардың
D. Клебсиеллалардың
E. Салмонеллалардың
62.Іш сүзектік бактериялар тасмалдаушылықты анықтау үшін қолданылады:
A. Гемодақыл бөліп алу
B. Нәжісінен себінді жасау
C. Vi-гемагглютинациялық реакция қою
D. О-диагностикуммен Видаль реакциясын қою
E. Поливалентті сарысулармен агглютинациялық реакция қою
63.Тырысқақ вибрионының тинкториалдық және морфологиялық қасиеті:
A. Грам (-), перитрихтар
B. Грам (-), коккобактериялар
C. Грам (+), споратүзуші таяқшалар
D. Грам (+), спираль пішінді бактериялар
E. Грам (-), монотрихты қозғалғыш үтір тәріздес
64.Тырысқақ қоздырғыштарына тән ортақ антиген:
A.К-Аг
B.Н-Аг
C.Vi-Аг.
D.О1-Аг
E.Протективті Аг
65.Тырысқақ диагнозын қоюдың экспресс-әдісін көрсетіңіз:
A.Аллергиялық
B.Биологиялық
C.Серологиялық
D.Бактериологиялық
E.Тырысқақтық сарысумен вибриондарды иммобилизациялау (қозғалысын тоқтату)
66.Тырысқақ вибрионына қажетті элективті қоректік ортаны көрсетіңіз:
A. Сілтілі агар
B. Эндо ортасы
C. Плоскирев ортасы
D. Сарысулы-тұзды агар
E. Висмут-сульфитті агар
67.Тырысқақ диагнозын қоюдың ретроспективті әдісін таңдаңыз:
A. КБР
B. Копродақыл бөліп алу
C. Қоздырғыштың токсигенділігін анықтау
D. Вибрионоцидті антиденелерді анықтау
E. Асколи бойынша преципитациялық реакция қою
68.Психрофилды бактерияларға жатады:
A. Шигеллалар
B. Иерсиниялар
C. Эшерихиялар
D. Клебсиеллалар
E. Салмонеллалар
69.Ішек иерсиниозының қоздырғышы:
A. I. pestis
B. I. intermedia
C. I. kristensenii
D. I. enterocolitica
E. I. pseudotuberculosis
70.Науқастың нәжісінен Эндо ортасында грам (-), биполярлы боялған, спора және капсула түзбейтін, қозғалғыш таяқшалар бөлініп алынды. Бұл дақыл энтеробактериялардың қандай туыстастығына (род) жатады?
A. Proteus
B. Iersinia
C. Shigella
D. Klebsiella
E. Escherichia
71.Кампилобактериоз қоздырғышы жататын тұқымдастық:
A. Bacillaceae
B. Spirillaceae
C. Brucellaceae
D. Micrococcaceae
E. Enteriobacteriaceae
72.Іші өтіп ауырған науқастың нәжісінен дайындалған жағындыда грам (-), жіңішке спираль пішінді, кейбіреулері «шағала қанаты» тәріздес бактериялар табылды. Қандай микроб туралы ойлайсыз?
A. Протей
B. Иерсиниялар
C. Ешерихиялар
D. Тырысқақ вибрионы
E. Кампилобактериялар
73.Кампилобактериоз диагнозын қоюдың негізгі әдісі:
A. Генетикалық
B. Биологиялық
C. Аллергиялық
D. Серологиялық
E. Бактериологиялық
74.Асқазан және онекі елі ішекте ойық жара қоздыруға себепкер болатын микроб:
A. Helicobacter pylori
B. Campylobacter coli
C. Campylobacter fetus
D. Campylobacter jejuni
E. Campylobacter sputorum
75.Бруцеллез кезінде қойылатын аллергиялық сынама:
A. Дик сынама
B. Шик сынама
C. Манту сынама
D. Бюрне сынама
E. Мицуда сынамасы
76.Оба ауруының алдын алу үшін қолданылатын препарат:
A. СТИ
B. БЦЖ
C. ТАВte
D. Анатоксин
E. EV штамынан дайындалған тірі вакцина
77.Туляремия кезінде экспресс-диагноз қою үшін қолданылады:
A. ПГАР
B. «Ілінген тамшы» әдісі
C. Қанды-тамшылы реакция
D. Анотоксинмен сынама қою
E. Түнек айдынды микроскопта қарау
78.Күл (дифтерия) таяқшасын бөліп алу үшін пайдаланылатын қоректік орта:
A. ЕПА
B. Сілтілі агар
C. Вильсон-Блер ортасы
D. Висмут-сульфитті агар
E. Қанды-теллуритті орта
79.Бабеш-Эрнст (волютин) дәндерін анықтау үшін қолданылатын бояу әдісі:
A. Гисс
B. Нейссер
C. Ожешко
D. Гинс-Бурри
E. Циль-Нильсен
80.Коринебактериялардың (күл таяқшасының) токсигенділігін анықтау үшін қолданылады:
A. КБР
B. ПТР
C. ИФР
D. Раит реакциясы
E. Оухтерлони әдісі
81.Клауберг ортасындағы дифтерия таяқшасының gravis биовариантының өсіндісінің сипаты:
A. Сынап тамшысы тәріздес
B. Қою-қызыл түсті колониялар
C. Ашық-сары түсті колониялар
D. Томпақ бетті дөңгелек тәріздес колониялар
E. Дәстүргүл (маргаритка) тәріздес колониялар
82.Коринебактериялардың цистиназа ферментін анықтау үшін қолданылатын әдіс:
A. ПТР
B. ПГАР
C. Пизу сынамасы
D. Заксе сынамасы
E. Пирке сынамасы
83.Анэробты газды инфекция қоздырғышын дақылдандыру үшін пайдаланылады:
A. Уленгут ортасы
B. Леффлер ортасы
C. Никкерсон ортасы
D. Вильсон-Блер ортасы
E. Левенштейн-Иенсен ортасы
84.Ботулизм кезінде микробиологиялық диагноз қою үшін қолданылады:
A. ПГАР
B. Дик сынамасы
C. Асколи реакциясы
D. Агглютинациялық реакция
E. Ақ тышқандарға бейтараптау реакциясын қою
85.Сіреспе қоздырғышының патогенділігі төмендегілердің қайсысымен байланысты:
A. Эндотоксинмен
B. Фибринолизинмен
C. Экзотоксиндермен
D. Нейраминидазамен
E. Плазмокоагулазамен
86.Ботулизм ауруын емдеу үшін пайдаланады:
A. Бактериофагты
B. Аутовакцинаны
C. Антибиотиктерді
D. Антимикробтық сарысуды
E. Антитоксиндік поливалентті сарысуды
87.Спора түзетін, грам (+), анаэробты таяқшалварға жатады:
A. Clostridium
B. Leptotrichia
C. Baocteroides
D. Fusobacterium
E. Campylobacter
88.Ауруханаға ер кісі және әйел жеткізілді. Басының қатты ауыратынына, ішінің желдеуіне, лоқсу, құсу, көзіне екеу болып көрінетініне, жұтынуының қиындығына шағым айтады. Кешкісін екеуі де үй жағдайында дайындалған консервіленген баклажан жеген. Осындай ауруды қандай микроб тудыруға себепкер болды?
A. E. coli
B. C. tetani
C. B. anthracis
D. C. botulinum
E. C. perfringens
89.Бала бақшада балалар арасында қызылшамен ауырған бірнеше оқиға болды. Басқа балаларды ауруға шалдықтырмау үшін балалардың бәріне енгізеді:
A. Анатоксин
B. Өлі вакцина
C. Бактериофаг
D. Тірі вакцина
E. Арнайы иммундыглобулин
90.Қызамық вирусы жататын туыстастық:
A. Poxvirus
B. Rubivirus
C. Togavirus
D. Adenovirus
E. Enterovirus
91.Паротиттің спецификалық профилактикасы үшін қолданылады:
A. Анатоксин
B. Бактериофаг
C. Тірі вакцина
D. Антибиотиктер
E. Химиялық вакцина
92.Ұшық вирусы қоздыратын инфекциялардың спецификалық профилактикасы үшін пайдаланылады:
A. Анатоксин
B. Тірі вакцина
C. Аутовакцина
D. Гаммаглобулин
E. Инактивацияланған вакцина
93.ВГВ арнайы профилактикасы үшін қолданылады:
A. Тірі вакцина
B. Альфа-интерферон
C. Иммундыглобулин
D. Гендік-инженерлік вакцина
E. Инактивацияланған вакцина
94.ВГВ-на тән антигенді көрсет:
A. Нbs- антиген
B. O-H- антиген
C. Гемагглютинин
D. Капсулалық антиген
E. Протективті антиген
95.АИВ (ВИЧ) зақымдайды:
A. Бұлшықеттерді
B. Сілекей бездерін
C. Адамның иммундық жүйесін
D. Шеткейлік нерв жасушаларын
E. Жұлынның алдыңғы мүйізінің жасушаларын
96.АИВ-ның геномының құрылымдарына кіреді:
A. Сызықшалы ДНҚ
B. Екі жіпшелі (-) РНҚ
C. Сегменттелген РНҚ
D. Спиральданған ДНҚ
E. (+) РНҚ-ның екі жіпшесі
97. ЖИТС (СПИД) вирусы жататын тұқымдастық:
A Adenoviridae
B Reoviridae
C Poxviridae
D Retroviridae
E Hepadnoviridae
98.Жасуша дақылы өсірілген пробирканы микроскопта қарағанда пішіні өзгерген жасушалар көрінеді, кейбіреулері пробирка қабырғасынан ажырап кеткен, қоректік ортаның түсі – қызыл. Мұндай өзгерістер нені дәлелдейді?
A. ЦПӘ (ЦПД) болғанын
B. Жасушаның өсіп-өнгенін
C. Интерферон бар екендігі
D . Қоректік ортада лизоцим бар екендігін
E. Протеолиттік ферменттердің әсер еткенін
99.Вирусологиялық зертханаға энтеровирустық инфекцияға күмәнді баланың нәжісі әкелінді. Зерттеу заты жаңа туылған ақ тышқандарға және жасуша дақылына жұқтырылды. Бөліп алынған вирус жаңа туылған ақ тышқандарға патогенді және жасуша дақылдарында ЦПІӘ тудырады. Қандай вирус туралы ойлайсыз?
A. ЕСНО
B. Коксаки
C. Поливирус
D. Ұшық вирусы
E. А гепатит вирусы
100.Грипп вирусының беткейлік антигені:
A. GP-41
B. GP-120
C. Нbs- антиген
D. Нейраминидаза (N)
E. Нуклеопротеинді антиген (NP)