Қарапайымдылар (Protozoa)

Типі	Типшесі класы	Отряді	Тұқымдастығы	Түр өкілдері
1	2	3	4	5
Sarcomastigophora	Sarcodina	Amoebida	Entamoeba	E.coli
				E .gingivalis
				E. histolytica
				E. hartmani
			Acanthamoeba
			Naegleria	N. fowleri
			Hartmanella
		Kinetoplastida	Trypanosoma	T. gambiense
				T.rhodesiense
				T.czuzi
			Leischmania	L.tropica
				L.aethioptica
				L.mexicana
				L.brasiliensis
				L.donovani
				L.infantum
		Diplomandida	Lamblia	L.intestinalis
		Trichomonadida	Trichomonas	T.hominis
				T.urogenetalis vaginalis
				T.tenax
Apicomplexa	Coccidiea	Eimeridae	Jsosposa	I..bolli
			Sarcocystis	S.hominis
			Cryptospodium	C.parvum
			Babesia
			Toxoplasma	T.gondii
		Haemosporina	Plasmodium	Pl.vivax
				Pl.malaria
				Pl.ovale
				Pl.palciparum
Ciliaphora	Ciliata	Balantidium		B.coli
Microspora	Microspora			Микроспоридиялар

Қарапайымдылардың жеке түрлері бір-бірінен биологиялық қасиеттері бойынша ажыратылады.

Қарапайымдылар жасушасы жеке дара –бүтін организм қызметін атқарады, ал көпжасушалы жануарлар жасушасы бір бүтіннің бөлігі ғана, олар тәуелді және тек арнайыланған қызмет атқарады.

Қарапайымдылардың әр түрлі қызмет атқаратын дене бөліктерін –органеллелар немесе органоидтар деп атайды.

Қарапайымдылардың әр түрлі типтерінде қозғалыс органеллелар қызметін жалған аяқтар (псевдоподийлер), талшықтар, кірпікшелер атқарады. Ас қорыту органоидтары ас қорыту вакуольдерінен тұрады. Кейбір қарапайымдылардың денесінде жиырылғыш (пульстеуші) вакуолдері бар, олар өзіндік реттелу, ыдырау өнімдерін шығару, тыныс алу органоидтарының рөлін атқарады.

Қарапайымдылар әр түрлі жолдармен, соның ішінде жыныстық жолмен көбейеді (копуляция –жасушалардың қосылуы, тұқым қуалаушылық материалдарының алмасуы –конъюгация).

Көпшілік қарапайымдыларға тән сипат –күрделі тіршілік циклінде трофозоит сатысына өтуі. Көптеген қарапайымдалар қолайсыз жағдайларда цисталар түзеді, яғни қозғалмайтын дөңгелек пішінге ие болады, зат алмасу процестері баяулайды. Цисталық кезеңде паразитті құрғақтанудан, қолайсыз температура және зиянды заттардың әсерінен сақтайтын қатты қабықша қаптайды. Цисталар қолайлы жағдайларда ыдырап, вегетативті түрлерге ауысады. Олар қозғалады, қоректенеді және басқа да тіршілік қызметтерін атқарады.

Қарапайымдылардың тітіркенгіштігі таксис түрінде көрінеді.

Қорегін жұту көбіне фагоцитоз жолымен атқарылады. Кейде органикалық заттар осмостық құбылыс нәтижесінде сіңіріледі, ал кейбір еркін тірішілік етуші қарапайымдыларда хлорофилл бар және олар фотосинтез жолымен аутотрофты қоректене алады.