Ағаштан жасалған құрылыс конструкциялары мен бөлшектері

Бұларды ағаш өңдейтін зауыттар мен комбинаттарда жасайды, құрылыс бойында оларды түзетіп, реттеудің қажеті жоқ, дайын бұйымды тиісті орнына жалғастырады. Бұларға қарастырмалы ағаш үй құрамалары (комплектілері), ауылшаруашылық ғимараттары конструкцияларының бөлшектері мен элементтері (арқалықтар, торкөз аралықтар), қабатаралық және төбе жабындылары т.б.

Жұмыстың сипатына және ғимараттардың жағдайларына құрылыстық ағаш конструкцияларының құрама бөліктерін бір-бірімен болтпен, қапсырма шегемен (скоба), қамытпен (хомут-сақина) кертпе ойық немесе желіммен жалғанады.

Беріктігі өте жоғары суға төзімді фенолоформальдегидтік желімдерді қолданып, қысқа ағаш материалдарынан (кесінділерден), беріктігі өте жоғары, ұзақ мерзімге шыдайтын, отқа төзімді мөлшері (размер) мен пішіні (форма) әрқилы конструкциялар жасауға болады. Оның үстіне, желімделген конструкциялар басқаларына қарағанда салмағы жеңіл, бағасы арзан, пайдалануда сенімді болады, өйткені оларды жасауға ағаштың анизотроптық қасиеттері (физикалық қасиеттерінің біркелкі еместігі)ескеріледі, ал желім қабаты конструкцияның тұтастығы қамтамасыз етеді.

Желімделген ағаш конструкцияларын көбінесе қылқан жапырақты ағаш түрлерінен тілінген ағаш материалдарынан, кейде құрылыс ұшқатын (фанера)суға төзімділігі желіммен біріктірілген қолданып жасайды. Бұларды өндірістік ауылшаруашылық және кейбір өнеркәсіп ғимаратарын жабуға (химиялық ортада), Қиыр Солтүстік пен жер сілкінетін аудандарда ғимараттар салуға пайдаланады.

Аз қабатты зауыттарда жасалатын үйлерді дайындағанда ағаштан жасалған бұйымдар мен ағаш шикізаты қалдықтарын кешенді (комплексно) пайдаланған тиімді. Қалдықтардан фибролит және арболит ағаш талшықты, ағаш жаңқалы тақталар шығарылады.

Тілінген ағаш түрлері

а – қақ жарылған бөрене, б – төртке бөлінген бөрене, в – қырқыс, г – қыры алынбаған тақтай, д – бір қыры алынбаған тақтай, е – қырлары алынған тақтай, ж – төрт қырлы бөрене, з – таза тілінген бөрене.

Бойлық бұйымдар

а – кертпе ойықты ағаштар, б – керттік ағаштар, в – кенерелік, г – кемкерме, д – тұтқалық

Ағаш конструкциялары мен бұйымдарды жанудан қорғау

Сұйық шыны негізінде жасалған бояулар немесе қатықтар (пасталар), түріндегі оттан қорғайтын құрамдарды ағаш құрамаларының (констукцияларының) сыртына жағады.

Жанудан қорғаудың ең тиімді тәсілі – ағашқа антипирин сіңіру. Мысалы, фосфор қышқылды аммоний, бор, борлы қышқын ерітінділері.

Антипирен сіңген ағаш қызғанда тұздар жануға кедергі келтіретін химиялық заттар түзіп ыдырайды.

3-ТАРАУ. ТАБИҒИ ТАС МАТЕРИАЛДАР

Тау жыныстары және олардың жіктелуі

Табиғи тас материалдар – тек қана механикалық өндеу жолымен (уату, жару, кесу, тегістеу, жалтырату) тау жыныстарынан алынатын құрылыс материалдары. Осындай өңдеуден соң табиғи тас материалдар түгелге дерлік тау жыныстарының физика-механикалық қасиеттерін сақтайды.

Табиғи тас материалдары құрылыста кеңінен қолданылады, сонымен қатар олар минералды біріктіргіш заттар мен қолтума (жасанды) тас материалдарын алудың негізгі шикізаты болып табылады.

Тау жыныстары өздерінің пайда болуына қарай үшке бөлінеді: магмалық, тұнба, метаморфалық.

Магмалық суыну жағдайларына қарай тау жыныстары терең тау жыныстар (интрузивтік) және атпа тау жыныстар (эффузифтік) болып бөлінеді. Терең тау жыныстары жер қыртысында магманың қатуы нәтижесінде түзіледі.

Атпа тау жыныстары лаваның жер бетінде немесе жер қыртысының жоғарғы қат-қабаттары арасында суынуынан түзіледі.