Арнаулы ертінділер

Суоқшаулағыш ерітінділер сұйық өнімдер сақтайтын ыдыстарды портландцементпен, сульфатқа төзімді портландцементпен, су өтпейтін қабаратын цементтерді қосып жасайды. Суоқшаулағыш ерітінділердің мөлшерлеп алғандағы құрамы 1:2,5 немесе 1:3,5 (массалары бойынша цемент:құм).

Бұл ерітінділердің суөтпейтін қасиетін артыру үшін оларды дайындаған кезде құрамына әртүрлі тығыздағыш қоспалар (натрий алюминаты, хлорлы темір, битум ерітіндісін, латекстер және басқалары) қосады. Сіңірілетін ерітінділер алдын-ала керіле тартылған темірбетон конструкцияларының болат шыбықтары мен сымдары өтетін тесіктерді толтыру үшін қолданылады. Олар цементтік құм ерітіндісі немесе езілген цемент түрінде болады.

Біріктіргіш ретінде 400 және одан да жоғары маркалы портландцемент қолданады. Бір текшеметр цемент – құм ерітіндісіне 1100-1400кг цемент жұмсалады. Сіңірілетін ерітіндінің маркасы 300-ден төмен болмауы тиіс.

Дыбыс оқшаулағыш (окустикалық) ерітінділерді дыбыс жұтатын сылақ жасау үшін қолданады. Біріктіргіш ретінде портландцемент, қожпортландцемент, әк, ғаныш немесе олардың қоспаларын қолданады. Толтырушылар ретінде біртекті тиіршіктері бірыңғай, ірілігі 3-5мм құмдар пайдаланады. Бұл құмдар көбіктастан, перлиттен, керамзиттен алынады.

Рентген сәулесінен қорғайтын ерітінділермен рентген кабинеттерінің қабырғалары мен төбелерін сылайды. Оларда портландцементке немесе қожпортландцементке бариттық құм қосып жасайды. Бұл құмның тиіршіктері 1,25мм-ден ірі болмауы тиіс. Рентген сәулесінен қорғайтын ерітінділердің тығыздығы 2200кг/м³.

Ерітінділерді дайындау және тасымалдау

Құрылыс ерітінділерін орталықтандырылған бетон-ерітінді заводтарында немесе ерітінді тораптарында жасайды. Жұмыс көлемі аз болғанда немесе орталықтандырылған кәсіпорындар қашық орналасқан жағдайларында ерітінді объект жанындағы қондырғыларда жасалады.

Ерітінді жасау процесі бастапқы материалдарды әзірлеуден, оларды мөлшерлеп салудан және араласудан тұрады.

Материалдарды әзірлеу ерітіндіге зиянды қоспалар қосып кетпеу үшін жүргізіледі. Құмның құрамында ірі қосындылар болса, құмды олардан арылту үшін алдын-ала елейді.

Ерітінділерді сиымдылығы 150, 375 және 750л болатын ерітінді араластырғыштарда дайындайды. Ауыр ерітінділерді араластыру ұзақтығы 2 минут, жеңіл ерітінділерді 4 минутке шейін.

Құрылыстық ерітінділерді қолданылатын жерлеріне арнайы жабдықталған автоцестерналар және автосамосвалдармен жеткізіледі.

Бұл мақсат құрылыс ерітінділерімен байланыстыру, заттан, судан ұсақ толтырыштан тұратын рациональдық ертiндi қоспаның қатуынан пайда болатын жасанды тас материалдарды айтады. Ертiндi тағайындау үшiн барлық минералдық байланыстырушы заттар қолданылады гипс, әк, цемент және байланыстырушы заттардың түрлерiне байланысты ертiндi жеке аттарға ие болады,гипстiк,әктiк,цементтiк.

Цементтiк ертiндiлердiң бiр түрiне байланыстырушы болып цемент пен әк және саз балшық қосындылары қолданылады. Ертiндiнiң маңызды қасиетi болып оның берiктiгi аязға төзiмдiлiгi және ұзақ уақыт жұмыс iстеуi . Ол ертiндiнiң қоспада ұстағыш қабiлетi болып табылады. Ертiндiнiң берiктiгi байланыстыру заттрға бөленгенше және цементтiк сулық және байланыстырушы сулық қатынасқа байланыстыру болады. Байланыстырушыға цемент,гипс,саз балшық жатады.

Осы байланыс келесi формуламен көрсетiледi.

R_Е = 0,25 R _ц (Ц/С – 0,4)

С/Ц цемент су. Онда Rц цементiң активтiлiгi, R_Е нормалдық жағдайда 28 тәулiк өткеннен кейiн қатқан ертiндiнiң жаншылу берiктiк шегi кг/см².

Ерiтiндiнiң қозғалымдылығы негiзiнiң бастапқы сулануына байланысты болады. Осы жағдай ертiндiнiң берiктiгiн цементтiң суға қатынасы екендiгiн көрсетедi. Ол цементтiң шығынына байланысты болады. Өйткенi берiлген қозғалыстағы ерiтiндiлiк қоспаны алушының қолданатын судың шамасы тұрақты болады. Бұл жағдайда араласқан ерiтiндiнiң берiктiгi келесi формуламен анықталады:

R_Е= K Rц (Ц-0,05)+4

Мұнда К – құмның сапасын анықтайтын коэффициент.

R – iрi түйiршiктер үшiн = 2,2

орташа iрiлiк үшiн = 1,8

ұсақ iрiлiк үшiн = 1,3

Ерiтiндi қоспасының қозғалысын анықтайтын прибор.

1. Ерiтiндi қоспасын анықтайтын жабдықтар мен материалдар. ГОСТ 5802-86

2. Сауда таразысы.

3. Ерiтiндi қоспаны араластыратын ыдыс пен қалақша.

4. Сыйымдылығы 500 мл болатын өлшем цилиндрi.

5. Портландцемент (пуцоландық портландцемент, цемент).

6. Тұрақты құрғақ жағдайдағы орта ерiтiндiлiк, құм.

Ерiтiндiлiк қоспаның қозғалымдығы деп, өзiнiң салмағының сырттан болатын күштiң әсерi. Ертiндiлiк қоспаның қозғалымдығы прибор арқылы анықталады және ерiтiндiлiк қоспаға салмағы 300 г конус сала отырып, бату тереңдiгi бағаланады.

1. Үстiңгi жақ бұрышы 30^°о конус.

2. Ерiтiндi қоспасын салатын ыдыс.

3. Конустың ерiтiндiге бату элементiнiң есеп беру шкаласы.

4. Серпiндiсi бар кнопка

1 сур. Ерітіндінің жылғымалылығын анықтайтын прибор

Тәжiрибе жасау үшiн 3 литрден кем емес берiлген құрамындағы қоспа дайындалады. Онда 1м³ кететiн ерiтiндi көрсетiледi. (байланыстырушы заттар: құм және су). Осы мәндердi 0,003-ке көбейтiп, ерiтiндiлiк қоспаға араластыру қажет.

3 л материалдың мөлшерiн анықтайды.

Q_Ц = R_Е 1000/КR_Ц

Мұнда R_Е- ерітiндiнiң берiлген маркасы МПА (кг/см²)

R_ц -цементтiң активтiлiгi ГОСТ 360-60 кг/см ²

Портландцемент үшiн К-1, ал пуццелан немесе шлакопортландцемент үшiн К – 0,88 1м³ құмға алғандағы цементтiң шығыны (м³).

Құрғақ материалды мұқият араластырқаннан кейiн ертiндi қоспаға су қосқаннан кейiн 5 мин араластырып прибордың ыдысына құяды.

Диаметрi 10-12мм болатын стержiнмен 25 рет және 5-6 рет сiлкiп отырып тығыздайды, одан кейiн ертiндiнi ыдыстың бетiндей қылып тегiстейдi конустың ұшын ертiндiге, ал шкаланың стрелкасын нольге тең қояды содан кейiн кнопкасын басады, 10 сек уақыт өткеннен кейiн конустың тереңдiкке батқанын (см) белгiлеймiз және ертiндi қоспасының қозғалу дәрежесiн тағайындаймыз. Ертiндi қоспасының қозғалушылық мәнi екi рет жасаған тәжiрибенiң орташа арифметикалық мәнiне тең болады.

Қыста және жазғы кедерде кірпіш қалаған қолданылатын құрылыс ертінділерінің жылжымалылықтық негізгі берілулері,см:

Тегіс кірпіштен кәдімгі қалау, бетоннан және

жеңіл табиғи тас материалдардан................................... 9-13

Кәдімгі қалау тесік кірпіш немесе қыш тастардан ..... 7-8

Таспен қалау (бутовая)....................................................... 4-6

Жай қалау кезінде ашық саңлауларға құю................... 13-15

Дірілдету арқылы қалау .................................................. 1-3

1м³ құмға кететін цементің шығыны, м³:

V_ц = Q _ц / p_{Ш.Ц ,}

Мұнда p_Ш.Ц - шашылмалы тығыздық, кг/м³:

P_{Ш.Ц -} 1100 кг/м³. қолданады

1м³ құмға кететін әктік немес саздыққамырдың шығыны, кг/м³:

Q_д = V_Қ p_Қ

1м³ кететін әктік немес саздыққамырдың шығыны, м³:

V_Қ= 0,17(1- 0,002Q_Қ)

Практикада көбінесе әк сүтін (известковое молоко) қолданады,өйткені ол насоспен шашыратылады.

Қиын ерітіндінің құрамы ертінді қоспаларының компонентрерін цемент шығынының көлеміне бөлумен тағайындалады:

Берілген жылжымалықта 1м³ құмға кететін шамамен судың шығыны:

С = 0,5 (Q_ц + Q_Қ p_Қ) ,

Мұндағы Q_ц және Q_Қ -1м³ құмға кеткен цемент,әк,сазбалшық шышыны, кг;

p _Қ – огрганикалық емес қоспалардың тығыздығы, кг/л.

Беріруі: Келесі берілулер бойынша маркасы R_Е=75 болатын құрылыс ерітіндісін таңдап алу керек: ертінді қоспасының жылжымалылығы 9-10 см; қолданылатын шлакопортландцементтің активтілігі R_ц=320 х 0,1 МПа; цементтің шашылу тығыздығы p_ш..ц=1100кг/м³; орташа іріліктегі құм (м_к=1,5); минералдық қоспа – әк қамырының тығыздығы p_Қ=1400 кг/м³.

1. 1м³ құмға кететін цементтің шығыны:

Q_ц = R_Е 1000/0,88R_ц;

Q_ц = (75*1000) / (0.88*320)=282кг;

V_ц = Q_ц / p_ш..ц;

V_ц = 282/1100 = 0.255м₃.

2. 1м³ кететін әк қамырының шығыны:

Q_Қ= V_Қ p_Қ;

Q_д = 0.063*1400 = 88кг;

V_Қ = 0.17(1-0.002Q_ц) = 0.17(1-0.002*282) = 0.057м³.

3. Қыйын ерітіндінің құрамы ертінді қоспаларының компонентрерін цемент шығынының көлеміне бөлумен тағайындалады:

V_ц/V_ц:V_ц/V_ц:1/V_ц = 0.255/0.255:0.057/0.255:1/0.255 =

=1:0.255 = 1:0.2:3.9.

4. 1м³ құмға кететін орнықты су шығыны:

С=0.5(Q_ц+Q_д) = 0.5(282+88*1.4) = 202кг.

Маркасы 75 қиын ертінді дайындағанда 1м³ құмға кететінматериалдардың шығыны:

Цемент .............................................................................282кг

Су......................................................................................202кг

Әкқамыры .................................................................0,057м³

Құм...................................................................................1,0м³

11-ТАРАУ. МИНЕРАЛДЫҚ БІРІКТІРГІШТЕР НЕГІЗІНДЕ ЖАСАЛҒАН ЖАСАНДЫ ТАС МАТЕРИАЛДАР МЕН БҰЙЫМДАР

Силикат кірпіш - әуелі әк пен құмды араластырып, жоғары қысыммен жаныштап, қалыпқа салып қажетті пішінге енгізгесін, бумен кептіргішке (автоклав) кіргізіп, кептіріп, тиісті беріктікке ие болғанша ұсталатын қолтума (жасанды) материал. Бастапқы материалдар: 6-8% ауалық әк, 92-94% құм және 7-8% су. Бұлардың мөлшері құрғақ қоспа массасы бойынша белгіленеді.

Әкті құммен бірге силикаттарда 4-8 сағат бойы сөндіреді. Сөндірілген қоспаны қалақты бұлғағышқа қосымша ылғалдандыру, араластыру және кесектерді ұсату үшін салады. Дайындалған массаны престерде жаныштап, кішкене вагондарға тиеп, қою бумен 1750ºС қыздыру үшін автоклавтарға жібереді. Бір айналымдағы қыздыру ұзақтығы 10-14 сағат. Булаудың мақсаты - әк пен құм арасындағы реакцияны тездету. Булау нәтижесінде кальцидің гидгосиликаты пайда болады. Гидросиликаттың түйіршіктерін біріктіріп, кірпішке жоғары беріктік береді. Реакция былай жүреді.

СаО+SiО₂+nH₂O=CaOSiO₂+(n+1)H₂O

Силикат кірпіштің беріктігі автоклавтан шыққан соң арта береді. Бұл оның құрғауына және кремнеземмен реакцияға түскен Са(ОН)₂ кальций гидратының ауаның көмірқышқыл газымен СО₂ реакцияға түсуіне болады:

Са(ОН)₂+ СО₂=СаСО₃ + H₂O

Силикат кірпішті екі түрлі етіп шығарады: көлемі 250х120х65мм және момульдық 250х120х88мм. Кірпіштің түсі көбінесе ақшыл-сұрғылт болады. Кірпіштің реңі түрлі-түсті бола алады.

Үлкен қысымда жаншылғандықтан силикат кірпіштің беріктігі саз кірпішке қарағанда жоғары болады, және көлемі дәлірек болып шығады. Силикат кірпіштің тығыздығы да жоғары болады 1800-1900 кг/м³.

С ығу мен июдегі беріктік шегіне қарай силикат кірпіштің 75, 100, 125, 150, 200, 250 маркалары болады. Аязға төзімділігі 15 мәрте, сусіңіргіштігі 8-16 процент.

Силикат кірпіштің қолдану саласы керамикалық кірпіштікіндей, алайда жер асты және сарқынды сулар бүлдіретіндіктен, оны іргетастарды қалауға және ылғалды жерлерде қолдануға болмайды. Жоғары температураға ұшырайтын конструкцияларда (пештерде, түтін мұржаларда) пайдалануға болмайды.

Силикат бұйымдар әк құмдық, әк күлдік және басқа әк-кремнилік біріктіргіштер негізінде алынатын, цементсіз жасалып, автоклавта қоятын бетондар түрі. Сонымен қатар, біріктіргіш ретінде таралған домна қождары пайдаланады.

Силикат бетондар тығыз және кеуек құрылымды болады.

Тығыз силикат бетондардан бұйымдарды жасау технологиясы: сөндірілмеген кесек әкті ұсақтау; әк, құм және ғанышты мөлшерлеп салып шар диірменде тартып, әктік-құмдық біріктіргішпен және сумен бетонараластырғышта араластырып, силикат бетон қоспасын жасау; қалыпқа салып бұйым жасау және сол күйде ұстай тұру, қалыптан шыққан бұйымдарды 174-191ºС-да қатайту.

Силикат кірпішін өндіру схемасы.

1- әкті күйдіретін пеш; 2-конвейер;

3- үгіткіш(дробилка); 4-тік калақты конвейер;

5,15-бункер;6,13,20,22-ленталы конвейрлер;

7,19-тарелкалы қоректендіргіш(дозаторлар);

8-әк пен құмды ұнтақтайтын дирмен;9-бұрамалы қоректендіргіш;10-екі камералы пневмонасос;

11-әк пен құм қоспасының буекері;12-грохот;14-қоректендіргіш;16-смеситель;17-ленталы реверсивті конвей;

18-силостар;21-стерженді смеситель;23-прес;24-қалағыш автомат;25-вагонетка;26-электрлі мост;27-автоклав;28-кран;29-электрлі тележка;30-автоклавтық вагонетка платформаларын тазалайтын қондырғы.

Тығыз силикат бетоннан жасалынған бұйымдардың тығыздығы 1800-2200кг/м³.

Силикат бетоннан сыртқы қабырғалық ірі блоктар, жүк түсетін ішкі қабырға блоктарын, жабындық панельдер мен плиткалар, ұстындар, аралықтар, саты алаңқайлары мен баспалдақтарын, тұғырлық блоктар және басқа да болат шыбықтар салынған бұйымдар жасалады.

Жеңіл силикат бетондар үшін қолданылатын біріктіргіштер тығыз бетондікіндей, алайда толтырғыштар ретінде керамзит, қождық көбіктас және басқа қиыршық, жарматас түрінде кеуек материалдар қолданылады.

Кеуекті толтырғыштар қолданып әзірленген жеңіл силикат бетондардан тұрғын үйлердің сыртқы қабырғалардың блоктары мен панельдері жасалады.

Ұякөз силикат бетондар кеуек құрылым түзілуіне қарай көбік және газ бетондар деп аталады. Оларды әктік-құмдық қоспаларды автоклавта булау арқылы алынады. Оларды құрамына тұрақты көбік (көбіксиликат) немесе алюминий ұнын және т.б. газ түзетіндерді (газ силикаттар) қосады.

Ұякөз силикат бетоннан жасалған бұйымдардың тығыздығы 300-1200кг/м³.

Тығыздығы 300-500кг/м³ жылуоқшаулағыш ұякөз силикатты бұйымдар темірбетон, асбестцемент және басқа көп қабатты панельдер, төбе жабындары, тоңазатқыш камералар қондырғылары, жылылағышы сонымен қатар жылу құбырларының сыртқы қабы мен қораптарын жылылағыш ретінде пайдаланады.

Ылғалданатын конструкцияларға (ірге тастар, тұғырлар, терезе алды, карниз және т.б.) силикат бетоннан жасалған бұйымдар жарамсыз.