Бетонның арнаулы түрлері

Жай бетондарға қарағанда арнаулы бетондар оларды құрылыстың әрқилы түрлеріне қолдануға жарамды ететін өзіндік қасиеттерімен ерекшеленеді.

Гидротехникалық бетон жәй бетондарға қарағанда тығыздығының су өткізбейтіндігін жегі сулардың әсеріне төтеп бере алатындығының артықтығымен ерекшеленеді.

Бетонға мұндай қасиеттер беру үшін сульфатқа төзімді пуццолан цементін, кесектің құрамы жақсы сұрыпталған жоғары сапалы толтырғыштар қолданып, бетонды мұқият дайындау мен жайлалауды қамтамасыз етеді және қата бастаған бетонға дұрыс күтім жасайды.

Жолдық бетон автомобиль даңғыл жолдарының өнеркәсіп кәсіпорындарымен көше жолдарының жабындарына қолданылады.

Жолдың бетонды жасауға жұмсартқыш қосылған портландцемент немесе 500 маркалы құрамында үш кальцийлы алюминаттан аспайтын гидрофобты цемент қолданылады. Жолдық бетонға толтырғыш ретінде қоспалардан тазартылған құм немесе тығыз тау жыныстарынан (гранит, габбро және т.б.) ұсақталған жарма тас қолданылады.

Сәндік бетондар соңғы жылдары ғимараттардың эстетикалық көркемдігін арттыру үшін қолданыладын болды. Олар тұрғын үй және қоғамдық үйлердің қоршауларын, сыртқы және ішкі қабырғалардың беттерін қаптауға арналған тақталарды, саты баспалдақтарын қасбет элементері, кіші сәулет пішіндерін, арнаулы міндет атқаратың бұйымдарды жасауға пайдаланады.

Бетонның мұндай түрін алу үшін түрлі – түсті құрамдас бөліктер - ақ және түсті цементер, сілтіге төзімді пигментер, түрлі – түсті тау жыныстарынан алынған толтырғыштар қолданылады. Сәндік нәтиже сұр және түсті бетонды кестелік өң берік өндеу арқылы қол жеткізіледі.

Ыстыққа төзімді бетон. Отқа төтеп беру дережесіне қарай ыстыққа төзімді беондар 1770ºС-ға дейін шыдайтын аса отқа төзімді, 1580-1770ºС-қа шыдайтын отқа төзімді, 1580ºС-тан төмен ыстыққа шыдай алатын ыстыққа төзімді бетон болып бөлінеді.

Ыстыққа төзімді бетон жасау үшін біріктіргіш ретінде сазбалшықты цемент, портландцемент, қожпортландцемент және кремний фторлы натрий қосылған сұйық шыны қолданылады. Толтырғыштар және майда тартылған бөліктері ретінде металлургиялық қождар, керамикалық және отқа төзімді материалдардың үгінділері, базальт, диабаз, андезид, артик туфы және т.б. қолданылады.

Отқа төзімді бетондармен өнеркәсіп пештерінің ішін қаптайды, туннель пештері вагоншаларының астын жасайды, домна және мартен пештерінің іргетастарын, түтін мұржаларын және т.б. жасайды. Отқа төзімді бетондарды қолдану құрылыс мерзімін қысқартуға, құрылыс құнының төмендеп, еңбек шығындарының азаюына ықпал етеді.

Аса ауыр бетондарды атом станцияларының қызыметкерлері радиоактивті сәулелерден қорғау үшін қолданылады.

Біріктіргіш ретінде портландцементер, сазбалшық портландцементтер, қожпортландцементтер жүреді. Гидраттық бетондардың (химиялық байланыстағы су мөлшерінің көп болуына қарай солай аталған) қорғаныш қасиеттерін артыру мақсатымен оларға бор карбидін, хлорлы литий және т.б. қосылады.

Аса ауыр бетондардын беріктігі мен ұзақ мерзімге шыдауы жай ауыр бетондардікіндей.

Бетон полимерлер деп арнаулы өндеу арқылы кеуектеріне полимер толтырылған бетондар аталады. Сонда бетонның физикалық – механикалық және химиялық қасиеттері әжептәуір артады.

Бетонға полимер сіңіру оның құнын артырады, сондықтан оны экономикалық жағынан ақталса ғана қолданылады.