Бетонның қатаюы және оның күтімі

Қалыпқа салынған бетон біртіндеп, бірталай уақыт өткен соң беріктене бастайды, бетон беріктігінің өсуі тек белгілі температуралық және ылғалдық жағдайларда ғана мүмкін. Қатаюдың қалыпты жағдайларында (қоршаған ортаның температурасы 15- 20%, ылғалдығы 90-100% ) бетон 28 тәулік ішінде бетон маркалық беріктігіне жетеді. Температура 60-80ºС жоғарылап, бетон ішіндегі ылғалдылық міндетті түрде сақталғанда бетонның қатаюы әжептәуір жеделдейді. Ашық ауадан гөрі, ылғалды ортада бетонның беріктігі көбірірек өседі. Құрғақ жағдайда бетонның ылғалдылығы тез жоғалады да, әрі қарай қатаюын тоқтатады.

Орнына жайғастырылып тығыздалған бетон белгіленген мерзімге қажетті беріктікке ие болуы үшін оған күтім керек.

Әсіресе алғашқы күндері күтім аса қажет, әйтпесе одан кейін қанша күтім жасалынса да бетонның сапасы жақсарылмайды.

Жаңа жайылған бетонды ылғал күйінде сақтайды, сілкуден, соққыдан, қандай да болсын зақымнан, сонымен қоса температураның күрт өзгеруінен қорғайды. Жазда жаңа жайғастырылған бетонның ашық беттеріне қапшықтар жеке жауып, ағаш үгіндісін жайып, ауық-ауық су бүркіп отырған дұрыс. Бетон бетеріне оны жайғаннан кейін 10-12 сағаттан кешіктірмей су құяды, ал ыстық күндерні әрбір 2-3 сағатта су құяды. Жазда алғашқы 3 сөтке бойы күндіз әрбір 4 сағатта бір рет түнде ең кемінде бір рет, одан әрі қарай тәулігіне 3 рет су құяды.

Портландцементпен жасалған бетонға 7 тәулік бойы ал басқа цементтермен жасалғандарына 14 тәулік бойы су құяды. Әсіресе түнде суды көп құю қажет.

Қыстыгүні бетон жұмыстарын жүргізгенде белгілі уақытқа шейін бетонға жылы температура қамтамасыз етуі керек. Бұның бірнеше тәсілі бар.

«Термос» тәсілі бойынша бетонның қатаюы кезінде оның жылылығын бетонның құрамдас бөліктерін (су, құм, ірі толтырғыш) қыздыру арқылы және цемент қатайғанда шығаратын жылылықты сақтау арқылы қамтамасыз етеді. Қолданатын цемент түріне сыртқы температураға бетон қоспасын тасымалдау ұзақтығына және басқа да жайттарға байланысты тек суды ғана немесе сумен толтырғышты жылытады. Бетон қоспасының қоюлануына және жайылмалық оңтайлығын жоғалтуына жол бермес үшін бетон қоспасының құрамдас бөліктерін бетон қоспасының араласуы аяқталғанда оның температурасы 40ºС-дан артпайтындай етіп қыздырады.

Белгілі уақытқа шейін температураны сақтау үшін арнаулы жабдықтың қажеті жоқ, бетон күтімі жабынның дұрыс болуы мен температураның сақталуын қадағалауға болады. Алайда бұл тәсілді аумақты конструкцияларды (тұтас іргетастарды) бетондағанда ғана қолданады. Ал аумағы аз конструкцияларды (ұстыңдар, арқалықтар, жабындар) бетондағанда бумен қыздыру және электр жылыту әдісі қолданылады.

Бумен қыздыруда қалыптың қос қабырғасы арасына («бу көйлегі») немесе қалыптың ішкі қабырғасы бойынша жасалған каналдар (булық жіңішке тамырлар) су буы жіберіледі. Сонда бетонның температурасы 50-70 º С-ға дейін көтеріледі, сөйтіп

1-2 тәуліктен соң маркалық беріктіктің 50-70%-дей беріктікке жетуге мүмкіндік туады.

Электрмен жылыту әдісі әртүрлі тәсілдермен жүзеге асады; электродтық қыздырумен, әртүрлі электр қыздырғыш қондырғылармен, индукциялық қыздырумен т. б. Осы аталған тәсілдерді қолданып, 1-2 тәуліктен соң бетонның беріктігін оның маркалық беріктігінің 70%-не жеткізуге болады.

Химиялық қоспаларды бетондағы судың қату температурасын төмендету үшін қолданылады. Химиялық қоспалар ретінде хлорлы кальций мен натрий, натрий нитриді потаж және т . б . қолданылады.