Бетон қоспасын дайындау, тасымалдау және пайдалану
Бетон қоспасын дайындау. Қазіргі заманғы құрылыста бетон қоспасы мен бірнеше құрылыс объектілерін негізінен орталықтан қамтамасыз ететін автоматтандырылған бетон заводтары мен темірбетон – бетон өңдіретін кәсіпорындарының бетон араластырғыш топтарында бетон қоспасын дайындайды. Бұл объектердегі механикаландырылған және қуаты төмен бетон араластырғыш қондырғыларда дайындауға қарағанда сөзсіз техникалық-экономикалық артықшылық береді.
Бетон қоспасын дайындау бетон қоспасының құрамдас бөліктерін бәрін мөлшерлеп салу мен оларды біртекті масса түзілгенше мұқият араластырудан тұрады. Бетон заводтары мен бетонараластырғыш цехтарда материалдарды мөлшерлеп бөлудің жоғары дәлдігі мен шапшан өлшеуді және жеңіл басқаруды қамтамасыз ететін жартылай автоматты және автоматты бөліп-өлшегіштер пайдаланылады. Өлшеп-мөлшерлеудің дәлдігі цемент пен су жөнінде (массасы бойынша) ± 1% - тен, ал толтырушылар ± 2% - тен аспауы тиіс. Бір мәрте араластыруға қажет материалдардың мөлшерін 1м³ бетон қоспасына жұмсалуы мен бетон қоспасының шығу коэффицентінің шамасына қарай анықталады.
Бетон қоспасының құрамдастарын ауық-ауық немесе ұдайы айналып тұратын бетонараластырғыштармен дайындайды. Бетонараластырғыштар араластыру амалына қарай материал өзбетімен құлайтын және оларды құлауға мәжбүр ететін болады.
Бетонның біртектілігі мен беріктілігі едәуір мөлшерде қоспаны араластырудың сапасына байланысты. Біртекті бетон қоспасын алу үшін араластырудың тиімді мерзімін ұсынған жөн: бұл бетонараластырғыш тың сиымдылығына, бетон қоспасының жайылмалығына, тағы басқа жайттарға байланысты және тәжірибе арқылы анықталады.
Бетон қоспасын араластырудың ұзақтығы сиымдылығы 425 метрге дейінгі бетонараластырғыштарда шамамен 1 минут, 1200 литр 2,5 минут. Қатқыл бетон бетон қоспаларды араластыру мерзімін 1,5-2 есеге созған жөн. Жақсы аралаcқан бетон қоспасы түсіргенде тұтас күйде, ыдырамай қотарылады.
Бетон қоспасын тасымалдау
Бетон қоспасын бетон заводынан немесе бетонараластырғыш қондырғыдан қолданылатын жеріне дейін көбінесе өзі түсіретін автомашиналармен, ал жақын жерлерге (құрылыс алаңы аумағында) таспалы тасығыштармен, (ленточный транспортер) бетонсорғыштармен, вагоншалармен, қауғалармен т.б. жеткізеді.
Бетон тасымалдаудың әрбір нақты жағдайда таңдап алынған қандай да болмасын тәсілі судың буланып, цемент сүтінің ағып кетуі немесе цементтің ұстасуы басталуына байланысты бетон қоспасының ыдырауы мен жайылмалығының төмендеуін болғызбауы тиіс. Сондықтан бетон қоспасын ең қысқа жолмен тасып, түсіру санын азайтып, тасымалдау уақытын (1сағ. дейін) шектелген жөн.
Құрылыс алаңы бетон зауыдынан едәуір қашықтықта орналасқан жағдайда бетон қоспасын тасымалдау мен дайындау үшін автобетонараластырғыштарды пайдаланған жөн.
Бетон қоспасын жаймалау
Бетон және темірбетон конструкцияларының сапасын едәуір мөлшерде бетон қоспаларын жаймалау мен тығыздау тәсіліне тәуелді. Алдын-ала құрылған, ішіне болат шыбықтары жайғастырылған қалыпқа бетон қоспасын қабаттап жаймалайды. Бетон қоспасы қалыпты түгел бұрыштары мен тарылған тұстарына да толық толтыруы тиіс. Айтарлықтай көп еңбек тілейтін процесті механикаландыруға болады. Бұл үшін арнаулы механизмдер бетон тартқыштар мен жаймалағыштар пайдаланады.
Жалпы, бетонды дірілдетуімен тығыздайды. Бұл тәсілдің мәнісі сонда, бетон қоспасына арнаулы механизмдерден – дірілдеткіштерден жоғары жиіліктегі діріл таратылады да, соның арқасында қоспаның тұтқырлығы айтарлықтай азаяды. Сұйылған сияқты болған бетон қоспасы өз салмағының ықпалымен қалыпта бірыңғай таралады да, болат шыбықтар арасында бірдей жайылып, жақсы тығыздалады. Бетон қоспасының өз ішінде толықтырғыштың ірі кесектері бір қалыпты жайғасып, олардың арасы цемент ертіндісіне толып, қоспа ішіндегі ауа сыртқа ығыстырылып шығарылады. Дірілдету тоқтала салысымен бетон қоспасы қолма-қол қоюланады.
Бетон қоспаларын тығыздау үшін түрлі дірілдеткіштер қолданады. Ең көп қолданылатындары электромеханикалық дірілдеткіштер. Олар беттік, тереңдік және алаңдық болып бөлінеді. Дірілдеткіштерді бетондалатын конструкцияларды түріне, пішініне және көлеміне қарап таңдап алады. Беті үлкен ашық конструкцияларды (еден, плиталар және т.б.) беттік дірілдеткіштермен тығыздалады. Олар бетонды 20-25 см тереңдікке шейін дірілдетеді.
Ірі конструкцияларды (іргетастар, ұстындар т.б.) тереңдік дірілдеткіштерімен тығызайды. Бетон қоспаларын әр қабаттының қалыңдығы дірілдеткіштің жұмыс бөлігінің 1,25 ұзындығынан артпайтындай жағдайда тығыздайды.
Дірілдеткіштің әрбір батырылған жеріндегі дірілдету ұзақтығы бетон қоспасының жеткілікті тығыздалуын қамтамасыз етуі тиіс; бетон қоспасының отыруының тоқтауы цемент сүтінің жоғары шығуы, ауа көпіршіктері шығуының тоқтауы оның негізгі белгілері болып табылады.