Болат бұйымдардың түрлері
Металл өңдеу өнеркәсібі көптеген түрде болат бұйымдарын шығарады.
Сығымдалған бұрыштық болат екі бүйірі тең, тең емес түріне шығарылады. Сөресінің ені 20-250мм; биіктігі 50-400мм; сөресінің ені 32-115мм; швеллерлер; қоставрлар – кәдімгісінің сөресі кеңін. Жай қоставлардың биіктігі 100-700мм; сөресі кеңінікі-1000мм-ге дейін.
Пішінделген болатты пісіру мен тойтарма көмегімен әр түрлі болат конструкцияларды (өнеркәсіптік және азаматтық ғиммараттардың қаңқалары мен төркөз арқалықтары), көпірлердің аралық құрылымдарын, жабын арқалықтарын және т.б. жасауға пайдаланады. Бұған қоса, сығындаумен және үлгі бойынша шығарылған болаттардан өнеркәсіптік және қоғамдық ғимараттардың торкөздерін дайындайды.
Қимасы шаршы сығымдалған болатты және тілімделген жұқа болатты құрылыста әр түрлі мақсаттарда пайдаланады. Жұмыр болатты негізімен темірбетонның болат шыбықтарының жасауға жұмсайды.
Тұтастай шығарылған және балқытуымен дөнекерлінген диаметрі 50-1620мм болат құрбылылар газ, мұнай жүретін, сумен қамтамасыз ететін, жылу беретін жүйелер үшін қолданылады.
Ұсақ болат бұйымдар сығымдалған болат пішінді болаттардан әр түрлі құрылыс конструкцияларын жасағанда пайдаланады.
Прокаттық болаттардың түрлері
а-теңбүйірлі бұрышына, б-әрқилы бүйірлі бұрыш, в-швеллер,
г-қоставр, д-кранасты рельсі, е-жұмыр, ж-шаршы, з-таспа,
и-керпе қада, к-беттік, л- бедерлі, м-толқынды
Болат шыбықтарының түрлері
А-жұмыр шыбық, б-ыстық күйде тапталған бұжыр шыбық А-II класстық, в-сол, А-III, г-суық күйде төрт жағынан жанышталған шыбық, д-сол, екі жағынан, е-бұратылған
Болат шыбықтар темірбетон бұйымдарының аса маңызды құрамдас бөлігіне жатады. Болат шыбықтар дайындай тәсіліне, пішіне және қолданылу саласына қарай жіктелді. Болат шыбық ыстық күйінде соғылған, суық күінде созу арқылы беріктігі күшейтілген және термиялық тәсілмен мықталған болып бөлінеді.
Болат шыбықтарды шартты белгі А-мен таңбалайды. Ыстық күйінде соғылғандарының кластары: А-І, А-ІІ, А- ІІІ, А- ІV және т.б. термиялық өңдеуде өткендеріне « А » индексі қосылады, мысалы: А-І, А-ІІ. Созып қатайтылған болат шыбықтар Ав-ІІ.
Болат сымдар В-І класындағы (құрамында көміртегі аз) суықта созылған алдын-ала көрілмеген конструкцияларда пайдалануға В-ІІ класты (көміртегі) алдын-ала керілетін конструкцияларда қолдануға арналған болып келеді.
Диаметр 10мм-ден болат сымдар орам ретінде, ал диаметрі 10-мм және одан жуандары ұзындығы 10-12м шыбық күйінде шығарылады.
Түсті металдар және олардың қорытпалары
Қазіргі заманғы құрылысты түсті металдарды таза күйінде сирек қолданады десе де болады. Негізінде тығыздығы төмен, созылмалылығы жоғары және тотығуға төзімді, сонымен бірге сәндік сапалары тәуір кейбір металдардың, мысалы алюминий, мыс, мырыш, қорғасын, қалайы, маргинец қорытпаларын қолданады.
А л ю м и н и й ж ә н е о н ы ң қ о р ы т п а л а р ы.
Алюминий түсі ақ күмістей, тығыздығы 2,7г/см3 жеңіл металл. Ол созылмалы, сығымдауға ыңғайлы, балқу температурасы 6570С. Сыртында қорғаныштық оксид қабатты пайда болатындықтан, алюминий ауада тотығуға өте төзімді.
Құрылыста алюминий таза күйінде бөлшектер құюға, өте жұқа қаңылтыр жасауға, алюминий бояуында пайдалынатын өте майда ұнтақ ретінде, қуысты бетон жасағанда кеуек туғызу үшін пайдаланады.
Алюминий қорытпаларын алюминийге мыс, марганец, магний, кремний қосып жасайды. Бұл қорытпалардың алюминиймен салыстырғанда беріктігі,созылмалдығы және тотқа төзімділігі жоғары. Алюминий қоспалары арасында көп қолданылатыны алюминий-марганец, алюминий-магний, дюралюминий қоспалары көп колданылады. Қазіргі кезде алюминий қорытпаларының қолданылу саласы едәуір кеңейді. Оларды аралықтары алшақ ғимараттарды салғанда жегі отрасы бар химиялық кәсіпорнындары конструкцияларын, құрастырмалы-бұзбалы жеңіл конструкцияларын, витриналар мен терезе көздерінің құрсауын, сырты алюминий қорытпасымен жасалған,ортасына жылу оқшаулағыш материал салынған үшқабат ілмелі панельдерді, төбе панельдерін, аспалы төбелерді, балкон қоршауларын жасауға қолданылады.
Алюминий қорытпаларының жасалған конструкцияларын элементтерін тойтарма, болт, электрлік дәнекер және желімен қосады.