Керамикалық қаптау материалдары. Ғимараттардың қасиеттерін қаптауға арналған материалдар

Ғимараттардың қасбеттерін қаптау үшін сырқы беттік (кірпіштер мен тастарды, қасбетік кішкене көлемді тақталарды және кілем түстес керамиканы пайдаланады.

Сыртқы беттік кірпіштер мен тастардың пішіні дұрыс, қырлары түзу және бояуының реңкі біркелкі болып келеді. Сырқы беттік кірпіштер мен тастардың түсі қызыл қошқыл мен ашық қызыл арасында болып келеді.

Қасбеттік керамикалық плиткалар. 250х140х10 – қазбеттік плиталар іргетас үстілік (цокольдік) 150х75х7, 125х60х7 – «қабат» бейнелі т.б.

Кілем бейнелі керамика жылтыратылған және жылтыратылмаған болып келеді. 48х48, 22х22мм қалыңдығы 4мм. Осы плиталардан жасалатын кілемдердің көлемі 724х464 және 672х424.

Тақталардың сусіңіргіштігі 12%-тен аспауы тиіс. Аязға төзімділігі 25 мәртеден кем болмауы тиіс.

Ішкі қабырғаларды қаптауға арналған материалдар

Ғимараттардың кейбір бөлмелеріне санитар-гигиеналық және көркемдік-сәндік қасиет беру конструкцияларды ылғал мен оттан қорғау мақсатында қабырғаларды керамикалық плиткалармен қаптайды. Қабырғаларды қаптауға жылтыратылған (фаянстық) және кілем-мазайкалық суретті плиткаларды қолданады.

Плиткалар әр түрлі кейіпте шаршы, төртбұрыш, арнаулы пішінде шығарылады.

Шаршы түріндегілер 150х150мм

Төртбұрырыш түріндегілер 150х100мм, 150х75мм, қалыңдығы 4-6мм.

Плиткалардың сусіңіргіштігі 16%-тен аспауы тиіс.

Кілем-мазаикалық плиткалар 20 түрлі пішінде шығарылады: шаршы түріндегілер 25, 35, 50, 75, 100, 125мм (бір қырының ұзындығы) және төртбұрыштылары 25х100, қалыңдығы 2,5мм.

Еден қаптауға арналған керамикалық плиткалар ірі плиткалар және кілем бейнелі түрде шығарылады. Тақталардың қырлары 50-150, қалыңдығы 10-13мм, сусіңіргіштігі 4%-тен аспау тиіс.

5 – ТАРАУ. ШЫНЫ ЖӘНЕ ШЫНЫ КРИСТАЛДЫҚ

МАТЕРИАЛДАР

Шыны туралы негізгі мағлұматтар.

Бүгінгі техника мен ғылымның сан қилы салаларында, құрылыс жұмыстарында, күнделікті тұрмыста шынының қолданылмайтын жері кемде-кем. Шыны туралы айтқанда ең алдымен көз алдымызға үйлердің терезелерінде қолданылатын әйнек елестейді. Осы әйнектердің өте мөлдірлігінің арқасында бүздің үйлеріміз күндіз жарық болып тұрады. Әйнек үйлердің терезелеріне қай кезден бастап салына бастады?

Шынылар туралы бұдан мыңдаған жылдар бұрын ертедегі Вавилонда белгілі болуына қарамастан, оны үйлердің терезесіне тек 14 ғасырдан бастап пайдаланды.

Біздің заманымызда терезе әйнектері бельгиялық өнертапқыш Фурио әдісімен жасалады. Шыны дайындау үшін негізгі шикізат ретінде таза кварц құмы, әктас, доломиттар, натрий сульфаты пайдаланады. Кейбір құрылыстық шыныларға олардың құрылыс-техникалық қасиеттерін арттыру үшін бордың (отқа төзімділігін арттырады), алюминидің (беріктілігін және химиялық төзімділігін арттырады), фтор, мырыш және т.б. тотығын қосады. Түрлі-түсті шынылар алу үшін марганец асқын тотығын, хром, кобальт тотықтарын қолданылады.

Шыныны өндіру мынадай операциялардан тұрады: шикізаттарды дайындау (байыту, кептіру, ұнтақтау); қоспаны дайындау (жеке бөліктерін араластыру, 1400-1500ºС температурада шыны қайнататын пештерде қайнату; қажетті температураға дейін суыту.

Қалыпқа салу тәсілі бұйымның түріне байланысты. Құрылысқа қажет шыны алу үшін тарту, прокат, престеу тәсілдерін қолданылады. Шыны қысқанда жоғары беріктік көрсетсе (600-1200МПа), созғанға аса шыдамайды (30-90МПа). Ол соққыға мүлде төзімсіз, яғни морт. Шыныға тән қасиет – оның өте мөлдірлігі және күн сәулесін көзге көрінетін бөлігінің 84%-ін өзінен өткізетіндігі. Шынылардың тығыздығы 2,2-2,6г/см³, өнеркәсіп шыныларының тығыздығы 2,5г/см³.

Шынының жылу өткізгіштігі төмен: шыны ыстыққа төзімсіз, сондықтан оны тез және жоғары температурада қыздырса немесе тез суытса, қолма-қол пайда болған ішкі күштерден шытынап сынып кетеді. Қыздырғанда шыны жұмсарады да, 1000ºС-да балқиды. Ол жоғары химиялық төзімділікке ие. Минералды қышқылдардың көбі, фторлысутекті қышқылдан басқасы, шыныны бүлдіре алмайды. Аса баяу болсада, сілті ерітінділері, тіпті таза су да шыныны біртіндеп бүлдіре береді.

Парақ шыны әртүрлі шығарылады; терезелік, витриналық, арматураға салынған, өрнектелген, жылутартқыш және т.б.

Құрылыста аса көп тараған шынының түрі парақты терезелік шыны. Оларды 85-90% жарық өткізетіндей, көлемі 400х400мм бестап 1600х2200мм етіп шығарады. Қалыңдығы 2-6мм.

Витриналық шыны ірі көлемді жалтыратылған, жалтыратылмаған күйде қалыңдығы 6-10мм етіп шығарылады. Олар дүкендерді, мейрамханаларды, көрме залдарын, вокзалдарды әйнектеуге пайдаланады.

Өрнекті шыны түссіз және түрлі-түсті шыны массасын оюланған оқтауларда (гравирование валки) прокаттау арқылы алады. Өрнекті шыныны архитектуралық сәндік элементтерінің бірі ретінде және тура көріну қажетсіз болғанда терезелерде, (сквозная видимость) ішкі жұқа қабырғаларында, есіктерде және шашыраңқы жарық (рассеянный свет) қажет болғанда қолданылады.

Жылутартқыш шынының құрамында күн спектрінің инфрақызыл сәулелерін жұтатын қоспалар болады.

Оны оңтүстік ыстық жақтарда күн радиациясын азайту үшін қолданылады.

Шындалған шыны алдын-ала белгіленген әлпі бойынша қыздыру тәсілімен жасалады. Осы шыны түрінің қарапайым шыныға қарағанда беріктігі 5-8 есе, ыстыққа төзімділігі 2 есе, соққыға беріктігі 4-6 есе артық болады. Құрылыста қалың шаңдалған шыныны есік, ішкі жұқа қабырғалар, төбе жабындыларын жасауға пайдаланады.