10. Podstawowe systemy ekonomiczne

System ekonomiczny – zespół, kompleks organizacji, gospodarstw domowych oraz jednostek działających wg określonych zasad, bodźców, zakazów, nakazów w dziedzinie produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji dóbr i usług.

Systemy ekonomiczne określają:

1. Podmioty gospodarcze

2. Relacje między podmiotami

3. Zasady postępowania

Klasyfikacja systemów ekonomicznych:

1. Typ własności:

• Prywatna

• Publiczna

2. Proces decyzyjny:

• Zdecentralizowany – z mechanizmem rynkowym

• Scentralizowany – z systemem nakazów

Megasystemy i ich cechy:

1. Komunizm:

• Władza, własność, decyzje: Monopol władzy i własności

• Wzrost gospodarki: Dominacja własności państwowej i form zbliżonych

• Postęp techniczny: Przewaga kontroli biurokratycznej

• Rozwój kapitału ludzkiego: Słaba dyscyplina budżetowa, reakcja na ceny, ilość i plan a nie jakość produkcji

• Zdolność do zatrudnienia siły roboczej: Niedobór

• Podział dochodu narodowego, stopień nierówności, ubóstwo: Pełne zatrudnienie

2. Kapitalizm:

• Władza, własność, decyzje: System władzy sprzyjający prywatnej własności i rynkowi

• Wzrost gospodarki: Dominacja własności prywatnej

• Postęp techniczny: Przewaga kontroli rynkowej

• Rozwój kapitału ludzkiego: Duża dyscyplina budżetowa, silna reakcja na ceny

• Zdolność zatrudnienia siły roboczej: Niedostateczny popyt, rynek nabywcy, bezrobocie

11. Koszt alternatywny (dla konsumenta I producenta)

Koszt alternatywny – to ilość dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki pierwszego.

Koszt alternatywny:

• Jest zawsze ponoszony przez osobę podejmującą decyzję,

• Jest określony w chwili dokonywania wyboru,

• Ma charakter subiektywny.

Koszt alternatywny może:

• Nie zmieniać się, czyli ilość dobra A, z którego trzeba zrezygnować w zamian za konkretną ilość dobra B, pozostaje stała mimo zmiany rozmiarów produkcji dobra A i dobra B.

• Zmieniać się, czyli gdy wzrasta produkcja dobra A to trzeba zrezygnować kolejno z coraz to większej ilości dobra B (w pewnym momencie koszt produkcyjny dobra A będzie się nie opłacał, gdyż trzeba będzie zrezygnować z produkcji dobra B).

12. Krzywa możliwości produkcyjnych

Krzywa możliwości produkcyjnych – graficzne przedstawienie różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone gdy wszystkie zasoby są w pełni wykorzystane, Np:

13. Inwestycje I konsumpcja a krzywa możliwości produkcyjnych

Dokonując wyboru. musimy wybierać miedzy dobrami i usługami z których możemy korzystać na bieżąco, a tym, które możemy mieć w przyszłości. nasz wybór między dobrami kapitałowymi (inwestycyjnymi; oraz dobrami konsumpcyjnymi wpływa zarówno na nasz obecny i przyszły dochód oraz na wzorzec naszej konsumpcji w czasie. Podobnie jak w przypadku dóbr konsumpcyjnych, dobra inwestycyjne uzyskiwane są jakimś kosztem.

14. Użyteczność (całkowita, krańcowa I przeciętna) I wartość użytkowa

Użyteczność – satysfakcja jaką uzyskuje konsument ze spożycia danego produktu, skorzystania z określonej usługi bądź udziału w pewnego rodzaju działalności (np. tańcu).

Up = Uc : X X – ilość skonsumowanych produktów Up – użyteczność przeciętna

Uk = deltaUc : deltaX Uk – użyteczność krańcowa Uc – użyteczność całkowita

Wartość użytkowa produktu – zespół cech produktu o określonym natężeniu, dzięki którym zaspokaja ona określone potrzeby konsumenta

Użyteczność całkowita – to suma satysfakcji jaką odczuwa konsument ze spożycia bądź użytkowania określonej grupy produktów.

Użyteczność krańcowa – dodatkowa satysfakcja uzyskana ze spożycia dodatkowej jednostki dobra

Prawo malejącej użyteczności krańcowej:

W miarę zwiększania się ilości skonsumowanego dobra, krańcowa użyteczność ostatniej skonsumowanej jednostki ma tendencję do spadku.

Spadek Uk produktu powoduje, że gotowi jesteśmy zapłacić za niego coraz mniejszą cenę, stąd Uk wywołuje spadek sen danego dobra.

Uk jednego dobra (A) dla danej osoby spada w stosunku do Uk innego produktu (B) wówczas, gdy zasób A wzrasta, a B pozostaje bez zmian. Jeśli dwa dobra A i B mają te same ceny, to konsument będzie dysponował swym dochodem tak aby Uk ostatniej jednostki każdego z nich była równa, czyli kupi taką ilość A i B przy której satysfakcja ze spożycia ostatniego dobra A i ostatniego dobra B będzie taka sama.