Krzywa podaży gałęzi w krótkim I długim okresie czasu w warunkach konkurencji doskonałej
Cechy charakterystyczne gałęzi w warunkach konkurencji doskonałej:
Rozproszenie po stronie nabywców i sprzedawców
Jednorodność produktów
Swoboda wejścia i wyjścia z niej
Transparencja
Elementy:
Krótki okres (stała ilość czynników produkcji zaangażowana przez każde przedsiębiorstwo; stała liczba przedsiębiorstw w gałęzi)
Długi okres( wszystkie czynniki zmienne; zmienna liczba przedsiębiorstw w gałęzi – trwający proces wchodzenia do gałęzi i wychodzenia z niej)
Gałąź, w które panuje wolna konkurencja, składa się z wielu przedsiębiorstw.
W krótkim okresie dwa element są niezmienne, ilość stałych czynników produkcji zaangażowana przez każde z przedsiębiorstw oraz liczba przedsiębiorstw w tej gałęzi. W długim okresie każde z przedsiębiorstw może zmieniać ilość wszystkich swoich czynników produkcji, może zmienić także liczbę samych przedsiębiorstw ze względu na trwający proces wchodzenia do gałęzi i wychodzenia z niej.
Wpływ wzrostu kosztów na gałąź wolnokonkurencyjną
Wzrost kosztów przeciętnych powoduje wzrost cen -> zostaje ostatecznie przerzucony na konsumentów
Wyższe ceny powodują spadek zapotrzebowania -> produkcja gałęzi musi się zmniejszyć
Konkurencja doskonała a model czystego monopolu - skrajne przypadki struktury rynku
Przedsiębiorstwo działające w warunkach konkurencji doskonałej jest zbyt małe, aby przejmować się wpływem swych decyzji produkcyjnych na podaż gałęzi i cenę. Po cenie rynkowej może sprzedać tyle, ile chce. Odwrotnym przypadkiem skrajnym po stronie podaży jest czysty monopol.
W modelu czystego monopolu przyjmuje się, że na rynku występuje jeden producent (sprzedawca) danego produktu lub jedyny dostawca danej usługi. Produkt monopolu jest jedyny w swoim rodzaju (unikatowy) co oznacza, że nie posiada dobrego czy bliskiego substytutu. Jednocześnie jest wielu nabywców, z których żaden nie znaczy tyle, by swoim zachowaniem oddziaływać na cenę.
W przeciwieństwie do czystej konkurencji, czysty monopolista jest „cenotwórcą”, bo ma kontrolę nad cena. Ponieważ jest on jedynym producentem danego produktu, może wpływać na zmianę ceny, zmieniając wielkość produkcji danego produktu. Monopolista absolutny ustala taką cenę przy której wielkość produkcji, popytu, produkcji i poziomu kosztów zapewniają mu największy zysk. Z definicji wynika, że nie ma on konkurentów.
W zależności od produktu może on podejmować działalność reklamową lub promocyjną, ale nie ma ona raczej charakteru konkurencyjnego.
Utrzymanie czystego monopolu jest wtedy, gdy istnieją bariery uniemożliwiające wejście konkurentów na rynek. Najważniejsze z nich to: siła ekonomiczna monopolu, opanowanie źródeł surowców niezbędnych do produkcji, konieczność angażowania dużego kapitału do podjęcia produkcji, ograniczony rynek.(wystarcz produkcja jednego przedsiębiorstwa). Bariery technologiczne i prawne, np. patenty, rządowe koncesje, licencje oraz ograniczenia importowe.
Czysty monopol – jedyny faktyczny i potencjalny dostawca produktu wytwarzanego w określonej gałęzi. Przedsiębiorstwo i gałąź pokrywają się. Jedyny krajowy dostawca nie musi być jednak monopolistą, gdy dane dobro lub usługa są przedmiotem obrotu międzynarodowego, np. Airbus jest jedynym wielkim producentem samolotów w Europie, lecz nie jest monopolistą, ponieważ na rynku międzynarodowym napotyka Boeinga. Jedyni producenci też mogą podlegać niewidocznej konkurencji potencjalnych producentów. W takiej sytuacji nie są oni monopolistami.
Reasumując – w warunkach wolnej konkurencji przedsiębiorstwo może uzyskać zysk ekonomiczny tylko przejściowo, tj. w krótkim okresie, w przypadku zaś monopolu ma on charakter trwały.
Model konkurencji doskonałej staje się standardem mikroekonomicznej racjonalności, gdyż zapewnia:
Efektywne wykorzystanie zasobów
Pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych
Postęp techniczny
Wzrost wydajności pracy
Niski koszt produkcji
Z kolei monopol – w odróżnieniu od przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego odznacza się niską efektywnością gospodarowania. Uzyskiwany zysk ekonomiczny, który wnika z jego uprzywilejowanej pozycji na rynku, jest nieuzasadniony, a co więcej powoduje szereg negatywnych zjawisk. Monopol wyznacza cenę maksymalizującą zysk przez manipulowanie podażą przy niepełnym wykorzystaniu mocy produkcyjnych i przy wyższym koszcie jednostkowym niż wyznacza to optimum techniczne. Tak więc na skutek istnienia monopoli społeczeństwo musi płacić wyższe ceny za mniejsze rozmiary produkcji, dlatego stwierdza się, że monopol w porównaniu z wolna konkurencją prowadzi do niewłaściwej alokacji zasobów i jest szkodliwy społecznie.
Status czystego monopolu może zostać przyznany z mocy prawa, bywa tak wtedy gdy gałąź zostaje znacjonalizowana lub kiedy przedsiębiorstwo uzyskuje patent zapewniający mu okresową wyłączność produkcji, Jeśli minimalna skala produkcji jest bardzo duża w porównaniu z popytem na produkty całej gałęzi to taka naturalna bariera wejścia może być wystarczająco wysoka, aby stworzyć monopol naturalny, mogący ignorować niebezpieczeństwo wejścia konkurencji.