Қорытынды

Коммерциялыќ банктердің пассивті және активті операциялары органикалыќ өзара тәуелді жағдайда болады. Бұл банктердің ќызметі кәсіпорынның аќша ќаражатын басќаға беріп, халыќ шаруашылыѓының барлыќ салаларының кәсіпкерлік ќызметіне аќшалай отынды ќамтамасыз етеді. Сонымен ќатар, аќша теориясы, банк несиесі коммерциялыќ банктердің ќазіргі ќызметіндегі доминантты роль ќай аќшалай операциялардың ќай тобына жататындығы сұрағына екі мәнді емес жауапты талап етеді. Әр коммерциялыќ банктің кәсіпкерлігі оның жарғылыќ капиталы және кәсіпорын, ұйым және халыќтан ќажетті аќшалай ќаражат тартуды ќалыптастырумен басталады. Бұл болмаса орталыќ банктер операциялар жүргізу ќұќына лицензия бермейді. Пассивтердің ќалыптасуы жаңа коммерциялыќ банк кәсіпкерлік ќызметінің басталуы болып табылады.

Тақырып бойынша әдістемелік нұсқаулар

Лекция материалдарын игеру үшін барлық көңілді негізгі ұғымдарды игеруге аудару қажет: тартылған қаржылар, несие салымдары, банк міндетемелірі, банк міндеттемелерін пайдалану тиімділігі, талап ету депозиттері, мерзімді депозиттер, тартылған банкаралық ресурстар, несие берушілердің қаражаттары және т.б. ұғыну қажет. Сонымен қатар коммерциялық банктің қаржы жағдайын талдауды жалпы зерттеу әдістемелігінің дамуын қарастыру және жетік білу қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Батракова Л.Г. Экономический анализ деятельности коммерческого банка. –М.: Издательская корпорация «Логос», 1999.
Джозеф Ф.Синки, мл. Управление финансами в коммерческих банках. –М.: 1994.
КовалевВ.В. Финансовый анализ. Управление капиталом. Выбор инвестиции. – М.: Финансы и статистика, 1995.
Панова Г.Н. Анализ финансового состояния коммерческого банка. –М.: Финансы и статистика, 1996.
Шелекбай Ә.Д., Әлмереков Н.А. Банк ісіндегі тәуекел-менеджмент: теориясы, әлемдік практика, Қазақстан тәжірибесі: Оқу құралы. –Алматы: Экономика, 2007. – 208 бет.
Ширинская Е.Б., Пономарева Н.А., Купчинский В.А. Финансово аналитическая служба в банке: практическое пособие. – М.: ФБК ПРЕСС, 1998.

Өзіні өзі тексеру сұрақтары:

Коммерциялық банктің қаржы жағдайын талдау міндеттерін сипаттаңыз
Коммерциялық банктің міндеттемелері құрамы мен құрылымын талдау
Тартылған және қарызға алынған қаржылар ұғымдары
Тартылған қаржы –нетто және қарызға алынған қаржы-нето көлемдерін анықтау жолы
Тартылған қаржыны пайдалану тиімділігі көрсеткіштерін анықтау.

Дәріс 7– Банк аралық несиелендіруді талдау

Мақсаты: Студенттерді коммерциялық банкаралық несиелерді пайдалануды талдаудың негізгі ұғымдарымен таныстыру, оның мақсаты мен міндеттерін айқындау, әдебиеттер тізімін ұсыну, дәріс сұрақтарын қарастыру.

Мазмұны

Тартылған қаржы құрылымындағы банк аралық несиелерді пайдалануды талдау.
Банк аралық депозит.
Банк аралық несие.
Қайта қаржыландыру сатвкасы
Қайта қаржыландыру коэффициенттері

Тақырып бойынша негізгі ұғымдар: несие, банк аралық депозит, банк аралық несие, қайта қаржыландыру сатвкасы, өтімділік және табыстылық, банк ссудалары, резервтер, банк аралық ссудалар және т.б.

Банк клиенттерінің несиедегі тұтынушылығын ќамтамасыз ету үшін ќажетті ќаражаттың болуы. Несие ұсыну - банктің коммерциялыќ ќызметінің негізгі түрі. Клиенттердің сұранысын ќанағаттандырмау табысты операцияларын, пайданың төмендеуіне әкеледі. Банк өтімділігі мен пайдалылығының арасындағы шиеленісті ќаражатты орналастыруда шешілетін орталыќ мєселе деп санауға болады. Бір жағынан банк ќолданылмаған ќалдыќтарды ќысқарту және күдікті несие қабілеттілікті заемщиктерді несиелендіру шотынан алынуы мүмкін, жоғары табысты акция ұстаушылардың қысымын сезеді. Бірақ басқа жағынан банк басшылығы бұрынғы клиенттер жағынан несиеге сұранысты қанағаттандыруға және салымдарды алуда қажетті іс-әрекеттер банк өтімділігін төмендететін жақсы біледі .

Банк активтері өтімділік және табыстылығы бойынша 4 топќа бөлеміз. Банк активтерінің бірінші тобының біріншілік резервтер. Бұл несиеге өтінішті ќанағатандыру жєне алынған салымдарды төлеуге бірден пайдаланатын, ең өтімді активтер. Оған жататындар: банктің ќолма – ќол аќшасы, чектер жєне басќа да инкассалау процесіндегі төлем құжаттары. Мұндай активтер табыс әкелмейді, бірақ банк өтімділігінің басты көзі болып табылады.

Екінші тобы – екіншілік резервтер. Бұл аздаған табыс әкеледі, бірақ қолма – қол ақшаға минималды шығынмен және аз тәуекелділікпен айналдыруға болатын, өтімділігі жоғары активтері. Оларға вексельдер және басқа да ќысќа мерзімді ќұнды ќағаздар, бірінші кластыќ заемщиктерге ќысќа мерзімді ссудалар жєне талап етуге дейінгі ссудалар.

Осы топ активтері біріншілік резервтерді толтыру көзі болып табылады.

Банк активтерінің маңызды бөлігі - үшінші топ, яғни банк ссудаларының портфелі. Банк ссудалары – аса табысты, сонымен ќатар ең тєуекелді активтер. Бұл активтер тобы – банк табысының басты көзі.

Банк активтерінің төртінші тобы ќұнды ќағаздар портфелін немесе банк инвестициясының портфелін ќалыптастырады. Инвестиция портфелін ќалыптастыру екі маќсатты көздейді:

Ұзаќ мерзімді ќұнды ќағаздарды өтеу мерзімінің жаќындауына ќарай банкке табыс єкеледі жєне екіншілік резервтерді толыќтыру.
Олардың ќысќа мерзімге айналуы.

Ссудалыќ операциялардан табыстар, ќұнды ќағаздарға салымдарға дивидендтер мен проценттер банк пайдасының басты көзі болып табылады. Бірақ банк активтерін ќалыптастыруда бірде – бір банк олардың табыстылығынан шыға алмайды.

Банк активтерін басќарудың екі жаќты міндеті – жеткілікті табыстылыќты және оның клииентері үшін сенімділікті ќамтамасыз ету.

Әлемдік тәжірбиеде банк актитерін басќаруда бірнеше тәсілдер ќалыптасты. Сонда да банк башылығы активтердің әр топтары арасындағы ресурстарды әр түрлі бөледі.

“Банк ішіндегі банк” - активтерді басќару әдісіндегі активтердің ќалыптасуы тек жалпы сомаға байланысты емес, сонымен ќатар, тартылған ресурстар ќұрылымына байланысты. Мұндай тәсіл көбіне ќатаң кәсіпкерлік ќызметпен жұмыс нәтижесіне материалдыќ жауапкершілікті саралауға негізделген, нарыќтың экономиканың талаптарына сай келеді. Жарғылыќ ќор банктің капиталды мүлігін ќұруға пайдалану тиіс, талап етуге дейінгі салымдар – тез айналатын активтер үшін, мерзімдік және жинаќ салымдары – орта мерзімді және ұзаќ мерзімділер үшін және тағы басќа.

Қайта қаржыландыру коэффициенттері: