8 Дәріс тақырыбы. Халықаралық мәселелерді орындау. Сэқ ережелерін бұзғандығы үшін жауапкершілік

Кіліт сөздер: Сыртқы экономикалық қызмет, құқық, режим тұрлері.

Дәрістің мақсаты: барлық елдер сыртқы экономикалық ынтымақтастықты дамытуға және тереңдетуге көп көңіл бөліп теорияларының қалыптасуына тұсінік беру және талдау

Дәріс жоспары:

1. Шетел инвестициялары туралы ұғым және олардың түрлері.

2. ҚР-ның инвестициялық климаты және инвестициялық саясаты.

3. Шетел инвесторларына берілетін кепілдік.

4. Шетел инвестицияларын халықаралық-құқықтық реттеу.

Әлемдік тәжірибеде елдің ішінде және шетелдермен байланыс орнатуда жалғастырушы ролді Сауда-өнеркәсіп палатасы (СӨП) атқарады.

Қазақстанның СӨП-і с 1961 ж.бастап бар. Өзінің 1994 ж. желтоқсандағы съезінде СӨП өзінің функцияларын түбегейлі өзгертіп, 18 облыстық палата құрып жаңа құрылымын анықтады. Қазір ҚР-ның СӨП-і - ҚР-ның шетелдік экономикалық, ғылыми-техникалық және сауда қатынастарында кәсіпкерлердің мүдделерін білдіретін тәуелсіз қоғамдық ұйым.

СӨП қызметінің негізгі бағыттарының бірі шетелдік ақпараттардың банкін қалыптастыру болып табылады.

Валюталық мүдделерді қорғау және ҚР-на сапасыз тауарлардың әкелуін болдырмау мақсатында ҚР-ның СӨП-і тауарларға сараптау жүргізу қызметін көрсетеді, тауарлардың сапасы және шыққан жері туралы сертификат береді, өнертабыстарды патенттеуге және тауар белгілерін тіркеуге ықпал жасайды.

СӨП-тің жанында Арбитраж комиссиясы құрылған. Ол кәсіпкерлердің шаруашылық қызметінде пайда болатын СЭҚ саласындағы таластар мен түсініспеушіліктерді қарастырады.

1994 ж.маусымынан бастап ҚР-ның СӨП-і Халықаралық сауда палатасының мүшесі болды.

Тура инвестицияларға мемлекеттік қолдау көрсетудің мақсаты экономиканың басымды салаларында тауарлар өндірудің, жұмыстардың және қызмет көрсетудің тез дамуын қамтамасыз ету үшін қолайлы инвестициялық климат қалыптастыру болып табылады.

Осы мақсатқа қол жеткізу процесінде ҚР-сы мынандай мәселелерді шеш

1) жаңа технологияларды, алдыңғы қатарлы техниканы және ноу-хауды енгізу;

1. ішкі нарықты жоғары сапалы тауарлармен және қызмет көрсетумен қанықтыру;

3) отандық тауар шығарушыларға мемлекеттік қолдау және ынталандыру;

4. экспорттауға бағытталған және импорттың орнын басатын өндірістерді дамыту;

5) ҚР-ның шикізат базасын ұтымды және кешенді пайдалану және басқалар.

Агенттік ҚР-дағы тура инвестицияларға мемлекеттік қолдауды жүзеге асыратын жалғыз ғана мемлекеттік өкілетті мыналар болып табылады:

1. Тура инвестицияларды ҚР-на тарту бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;

2. бекітілген инвесторлардың орындайтын инвестициялық жоспарларын жүзеге асыру бойынша ҚР-ның мемлекеттік органдарының қызметін үйлестіру;

3. әрбір инвестициялық жоспарды жүзеге асыру үшін қажет құқықтар мен өкілеттіктер беретін барлық келісім және рұқсат беру құжаттарын, лицензияларды, визаларды және басқа құжаттарды алуды қамтамасыз ету;

4. бекітілген инвесторларға ҚР-да маман қызметкерлерді, тауарлар мен қызмет көрсетуді іздестіруде көмектесу;

5. инвестициялық жобалардың орындалуына бақылауды жүзеге асыру бекітілген инвесторлардың өзіне алған міндеттемелерінің орындалуын бақылаумен қоса жүргізіледі.

Тура инвестицияларға мемлекеттік қолдау жасау экономиканың басымды секторларында жүзеге асырылады, олардың тізімін ҚР-ның Президенті бекітеді.

Инвестициялық жобаларды ұтымды жүзеге асыру үшін Агенттік мынандай жеңілдіктер мен преференциялар береді:

1. мемлекеттік табиғи гранттар;

2. контракт жасалғаннан кейінгі 5-жылға дейін мерзімге жер және мүлік салығынан босатылады;

3) салық салынатын кірістің алыну кезінен бастап, 5-жылға дейін мерзімге кіріс салығынан босатылады, бірақ контрактың жасалу кезінен мерзім 8 жылдан артық еболмауы керек;

4) инвестициялық жобаны жүзеге асыру үшін қажетті жабдықтарды, шикізат пен материалдарды импорттағанда, кедендік баждардан толық және жарым-жартылай босату.

Салықтық жеңілдіктер инвестициялардың көлемінің негізгі құралдарға (негізгі капитал) және экономиканың басымды салаларына жатуына байланысты беріледі.

Жеңілдіктер және преференциялар жүйесі туралы ережені және олардың берілу тәртібін ҚР-ның Президенті бекітеді.

Агенттік көпшілік ақпарат құралдарында бекітілген жобаларға қатысты барлық нормативтік құқықтық актілерді, орындалуға жататын бекітілген жобаларды жариялайды. Соныме бірге Агенттік өздерімен контрактар жасалған жобалардың тізімін, жобаларға салынған сомалар және пайда болатын жұмыс орындарының мөлшерін жарялайды.

Жеңілдіктер мен преференциялар инвесторға жобаны орындау үшін беріледі. Сонымен қатар инвестордвың өзінің міндеттемелерін орындау үшін және жобаны жүзеге асыруға жауапкершілігін сақтау үшін қаржылық, техникалық және ұйымдастыру мүмкіндіктері бар екендігін растайтын тиісті құжаттары болуы керек.

Жеңілдіктер мен преференцияларды Агенттік инвестормен контракт жасау арқылы береді.

Агенттік контракты мынандай жағдайларда бұзады:

1. егер бекітілген инвестордың Агенттікке тапсырған кезкелген мәліметтерінде бұрмалау немесе маңызды фактілердің жасырылғандығы табылса;

2. бекітілген инвестор өзінің міндеттерін орындамаса немесе контрактіде көрсетілген шарттарды сақтамаса;

3. ҚР-ның заңнамасын бұзса.

Контракт аталған негіздер бойынша бұзылса, онда бекітілген инвестор шығындардың орнын толтыру бойынша жауапты және барлық төленбеген салықтар сомасын және басқа төлемдерді қайтаруы керек. Контракт бойынша берілген жеңілдіктер және гранттар тиісті айып санкцияларын ҚР-ның заңнамаларында және контрактың шарттарында көрсетілген қолдану арқылы қайтарады.

Бақылау сұрақтары:

1. Сыртқы экономикалық қызмет (СЭҚ) туралы ұғым.

2. СЭҚ-тің даму факторлары.

3. СЭҚ құқығының ұғымы, тақырыбы, субъектілері, СЭҚ құқығының объектілері.

4. СЭҚ принциптері туралы ұғым және оны жіктеу.

5. СЭҚ-тің жалпы принциптері.

6. СЭҚ-тің арнайы принциптері.

Әдебиет:

36. Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения. Учебное пособие. -М.: ИВЦ «Маркетинг», 1996.

37. Ахмадиева Г.Д. Некоторые вопросы регулирования внешнеэкономических контрактов./ Известия НАН РК. Серия общественных наук. 1994, № 4.

38. Байдуллаев Б.Б., Краснощекова Е.А. Кеден ісін ұйымдастыру. Қарағанды, КЭУК, 2004.

39. Богуславский М.М. Иностранные инвестиций: правовое регулирование.–М.: Бек, 1996.

40. .Бровкова Е.Г., Продиус И.П. Внешнеэкономическая деятельность. М., 2000.