Лексика-грамматикалық тапсырмалар

2-тапсырма

Мәтін бойынша сұрақ дайындаңыз

3-тапсырма. Мәтіннен таныс емес сөздерді жазып алыңыз, аударыңыз.

4-тапсырма. Сөйлемді аударыңыз.

Есеп менеджері салымшыға банк басшысының атына алғаш өтініш жаздырып, келісім-шартқа отыруы қажет. Осы құжаттарды толтыру арқылы бақылаушы салымшыға кіріс ордерін толтырып, кіріс кассасына нақты ақшасымен, яғни салымын қабылдауға жібереді.

4-тапсырма. Сөйлем құраңыз.

Жинақ кассасы, салымшы, қабылдау, банк қызметкері, есеп ашу.

5-тапсырма. Сөйлемнен сабақтас құрмалас сөйлемді табыңыз.

6-тапсырма. Мына сөздер мен сөз тіркестерін аударыңыздар.

Ақы, жалақы, еңбекақы, төлем, еңбек құны, жекелей тұтынуы, көрініс, ақшалай көрініс, мерзімді, кесімді, нақты, жалақы жүйесі, көтермелеу, сыйлық беру, фактор жүйесі, номиналды жалақы, нақты жалақы.

7-тапсырма. Мына сөздер мен сөз тіркестерінен сөйлем құрастырыңыздар.

Ақы, жалақы, еңбекақы, төлем, еңбек құны, жекелей тұтынуы, көрініс, ақшалай көрініс, мерзімді, кесімді, нақты, жалақы жүйесі, көтермелеу, сыйлық беру, фактор жүйесі, номиналды жалақы, нақты жалақы.

6. Соөж. Жалақы, оның түрлері.

Мәтінді мазмұндаңыз, аударыңыз.

Жалақы дегеніміз-жұмысшының өндіріске жасаған еңбегіне алатын ақысы. Жалақы-еңбек құны. Жалаққы еңбекке қарай бөлудің түрі. Қажетті еңбек шығынын толтырады. Жалақы-қызметкердің қоғамдық өндірісте жұмсаған еңбегінің саны мен сапасы сәйкес олардың жекелей тұтынуына келіп түсетін, қажетті өнімнің негізгі бөлігінің ақшалай көрінісі.

Жалақының екі түрі бар: мерзімді жалақы және кесімді жалақы. Мерзімді (күндік, айлық) жалақы мөлшері нақты істелген жұмыс уақытының ұзақтығына және жұмысшының мамандығына, ал кесімді жалақы сапалы шығарылған өнімнің көлеміне байланысты болады.

Жалақы жүйелері: көтермелеу, сыйлық беру, факторлар жүйесі (техниканыжақсырақ пайдалануға, материалдарды үнемдеуге, т.б.). Жалақы номиналды және нақты жалақы болып бөлінеді. Номиналды жалақы дегеніміз – жұмысшының ақша түрінде алатын жалақысы. Нақты жалақы – бұл номиналды жалақыдан салықтарды және басқа төлемдерді ұстап қалғаннан кейін оның қолында қалатын ақшалай ақысы.

6. Сөж. Сенімхат Жетінші сабақ

Лексикалық тақырып: Бухгалтерлік есеп.

Грамматикалық тақырып: Біріңғай мүшенің тыныс белгілері.

1-тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз.

Ұлттық экономика нарықтық жолдармен қалыптасып, өз ақшамыз өмірге еніп, саяси экономикалық үрдістер өтпелі кезеңде тұрған шақта бухгалтерлік есеп пен есеп қисап жұмыстарының атқаратын міндеттері өте зор.

Бухгалтерлік есеп арқылы өндірілген өнімді есепке алуға, сатып-өткізуге, айырбастауға және одан түскен қаржыны тиімді де ұқыпты етіп бөліп жасауға, яғни кәсіпорындағы шаруашылық үдерістердің барлығын басынан соңына дейін есептеуге болады. Осы айтылғандарға сәйкес ұйымдағы экономикалық және технологиялық үдерістердің, сондай-ақ шаруашылық операцияларының барлығынын да есепке алынуы экономикалық талапқа сай бухгалтерлік есептің негізі болып табылады. Жалпы бухгалтерлік есеп кәсіпорында мынадай қызмет атқарады:

болашақта (алдағы уақытта) пайдалану үшін ұйымда болып жатқан операцияларды тіркеп және оны өңдеп отырады;

ұйымның қаржылық-ақпараттық мәліметін өңдейді, сондай- ақ оны керек уақытына дейін сақтайды;

қаржылық-ақпараттық мәліметті пайдаланушыларға уақтылы беріп отырады, ал бұл ақпаратты пайдаланушылар осы деректер) арқылы ұйымды басқару барысыңда түрлі шешім қабылдайды.

Бухгалтерлік есептің негізгі бағыты – кәсіпорындардағы есеп жұмысының сапасын арттыруға, есептеу жұмысының барысында қолданылатын, яғни толтырылатын құжаттардың қарапайым әрі түсінікті болуына және ондағы көрсеткіштердің пайдаланушыларға ыңғайлы болуына реттеліп жүргізіледі.

Бухгалтерлік есептің негізгі басты мақсатына кәсіпорын жұмысының экономикалық тиімді тұрғыдан орындалуы, ұйымның өзін-өзі қаржыландыруы мен табыс (пайда) табуы жатқызылады.

Сөздерді есте сақтаймыз:

айналым қаражаттары – оборотные средства

бағыт – направление

басшы – руководитель

есеп – учет, задача

жалдау – нанимать

жауапты – ответственный

жауап береді – отвечает

көшуде - при переходе

өтпелі кезең – переходное время, переходный период

нұсқау – указание

пайдалылық – прибыльность, рентабельность

тиімді – эффективный, рациональный

Лексика-грамматикалық тапсырмалар

2-тапсырма. Сөйлесім үлгілерін жалғастырыңыздар.

1.- Бухгалтерлік есеп дегеніміз не?

- Бухгалтерлік есеп дегеніміз кәсіпорынның қаржы және шаруашылық қызметтерінің нәтижелерін есепке алу жүйесі.

2. – Бас бухгалтер нені қадағалайды?

- Бас бухгалтер шаруашылықты жүргізі жөнінде көптеген нұсқаулардың сақталуын қадағалайды.

3. Бухгалтерлік есептің негізгі басты мақсатына не жатады?

- ..........

4. Жалпы бухгалтерлік есеп кәсіпорында қандай қызмет атқарады?

- .......

3-тапсырма. Мына сұрақтарға ауызша жауап беріңіз.

1. Бас бухгалтер дегеніміз кім?

2. Кассир нені қадағалайды?

3. Ұйымның қаржылық-ақпараттық мәліметін кім өндейді?

4. Бухгалтерлік есептің негізі дегеніміз не?

4-тапсырма. Сөйлемдегі сөздерді дұрыс орналастырыңыз.

1. Басқару түрлі қабылданады ұйымды барысыңда шешім.

2. Керек уақытына мәліметін ұйымның қаржылық-ақпараттық дейін сақтайды.

3. Ақпараттық есеп қарастырады басқарушылық тек қана мәліметтерді.

5-тапсырма. Көп нүктенің орнына керекті жалғауларды жалғаңыз.

1. Белгіленген заңға сәйкес, дұрыс жасалын.... қаржылық ақпарат... мәліметтерді дер кезінде пайдаланушылар... жеткізіп беріп отыру кез келген кәсіпорында... бухгалтер... кәсіби міндет.... болып табылады.

2. Бухгалтерлік есеп ғылымы... шығ... тарихы ерте.... басталған. Ол бұдан көпгеген жұзжылдық... бұрын пайда бол..., бүгінгі күн... дейін әрбір кезеңдердің уақыт талаптары.... сәйкес дамып келеді.

3. «Бухгалтер термині» XV ғасырда Австрия қаласын... пайд... болған.

Кез келген ұйымда бухгалтер... есеп жұмысын жүргіз... экономика... мәселелер... негізгі және басты қажеттіліг... болып табылады.

6-тапсырма. Біріңғай мүшелердің тыныс белгісін түсіндіріңіз.

Бухгалтерлік есеп арқылы өндірілген өнімді есепке алуға, сатып-өткізуге, айырбастауға және одан түскен қаржыны тиімді де ұқыпты етіп бөліп жасауға, яғни кәсіпорындағы шаруаптылық үдерістердің барлығын басынан соңына дейін есептеуге болады. Осы айтылғандарға сәйкес ұйымдағы экономикалық және технологиялық үдерістердің, сондай-ақ шаруаптылық операқияларының барлығынын да есепке алынуы экономикалық талапқа сай бухгалтерлік есептің негізі болып табылады.

Белгіленген заңға сәйкес, дұрыс жасалықған қаржылық ақпараттық мәліметтерді дер кезінде пайдаланушыларға жеткізіп беріп отыру кез келген кәсіпорындағы бухгалтердің кәсіби міндеті болып табылады.

Бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты - барлық кәсіпорындарда орындалатын операқиялардың уақтылы есепке алынып, олардың қазіргі күнгі уақыт талаптарына сай орындалуына, яғни жүзеге асырылуына бақылау жасау.

7-тапсырма. Біріңғай мүшелерді ажыратып, тыныс белгілерін қойып, тексті көшіріңіз.

Қара қошқыл кілегей бұлттың жоғарғы шетін ала кірген ай бір көрініп сүңгіп, ... дәл жасырынбақ ойнағандай құбылды. Әрі сұлу әрі сенімді мықты үміт. Ұйымнын бухгалтерлік балансы ілгеріде айтылғандай белгілі бір уақытқа яғни айдың тоқсаннын немесе жылдың басына жасалынады.

Бұдан шығатын қорытыңды бухгалтерлік шоттың бастапқы қалдығы баланстын есепті кезеннің басындағы сомасы деп аталатын бағанынан алынады да керісінше шоттың соңғы қалдығы баланстын есепті кезең соңындағы бағанаға жазылады.

8-тапсырма. Жұмбақты аударып шешімін табыңыздардар.

1. Есть он в банке, ресторане,

И на фабрике, и в бане.

Он деньгам ведет учет:

Где расход, а где приход.

Математику он знает,

Цифры быстро сосчитает,

Здесь расход, а здесь приход –

Ничего не пропадет!

2. В фирме прибыль он считает,

Всем зарплату начисляет.

И считать ему не лень

Все налоги целый день.

3. Расчет зарплаты – знать пора –

Проводят в срок .....