14. Сөж. Қызметтік хат жазу Он бесінші сабақ

Лексикалық тақырып:

Ақша тауар, ақша төлем. (ақша туралы, ақша, ақша дегеніміз не?)

Грамматикалық тақырып: Шартты рай. Тәуелдік жалғау

1-тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз, аударыңыз.

Ақша (ағылш. money; cash; нем. Geldn, Geldmittelpi) - жалпыға бірдей балама ретінде барлық басқа тауарлардың құнын көрсететін ерекше тауар. Ал барлық тауар өндірушілер, сатушылар, тұтынушылар арасындағы экономикалық байланысты қаматамасыз етеді. Өндіріс пен айырбастың дамуы нәтижесінде тауарлар арасынан бір тауар бөлініп шығып, басқа тауарлар осы тауарға айырбасталды.

Ақша – құн өлшемі, бақылау құралы, баға көлемін көрсету, айналыс құралы, қор жинау құралы, қазына жасау құралы, төлем құралы.

Ақшаның қызметі: құн өлшеуіші, бақылау құралы, баға көлемін көрсету құралы, айналыс құралы, қор жинау құралы, қазына жасау құралы, төлем құралы, дүниежүзілік ақша қызметін атқарады.

Көп уақытқа дейін ақшаның рөлін әр түрлі тауарлар атқарды. Алайда біртіндеп өндірістің дамуы процесінде ол алтынға берік орнықты.

Елімізде заңды тәртіппен бекітілген ақша белгілері бар.

Құн өлшемі қызметінде ақша-баға белгілеу құралы. Өнімді бөлуге, айырбас жасауға және тұтынуға қызмет ету процестерінде ақша қозғалыс жасап, ақша айналымын құрайды.

Ақша айналымы дегеніміз – еңбекке ақы төлеу, тауар өткізу, көрсетілген қызмет үшін есеп айырысу және басқа да төлемдерді жүзеге асыру барысында ақшаның үздіксіз қозғалысқа келуі. Ақшаның ең басты ерекшелігі де, құнды қасиеті де оның адамдарға қажеттілігінде.

Сөздерді есте сақтаймыз:

айырбас-обмен

ақша белгілері-денежный знак

ақша айналымы – оборот денег

есеп айырысу-расчетный счет

жүзеге асыру-перевыполнять

қажеттілік-необходимость

қозғалысқа келуі-прийдти в движение

тауарлардың құны-стоимость товара

Лексика-грамматикалық тапсырмалар

2-тапсырма. Берілген мақалдың мағынасын түсіндіріңіз. Орыс тіліндегі баламасын дұрыс орналастырыңыз.

Ақша ашпайтын құлып жоқ.

Того нет замка, бы устоял против который денег.

Ақшада көз жоқ.

Нет денег у глаз.

3-тапсырма. Мәтіннен мына сұрақтарға жауап табыңыздар:

1. Ақша қозғалысы қандай экономикалық терминді қалыптастырады?

2. Ақша айналымы дегеніміз не?

3. Ақшаның қандай қызметтерін білесіз, атаңыз?

4. Ақшаның ерекшелігі неде? Бұл туралы мәтіннің қай абзацында берілген?

5. Бірінші абзацта «құрал» сөзінің тіркескен сөздеріне назар аударып, атап шығыңыздар, орысша баламасын айтыңыздар.

6. Ақшаның айналыс құралы ретіндегі қызметінің қандай ерекшеліктері бар?

4-тапсырма. Берілген сөз тіркестерін аударыңыздар:

Денежная единица, денежная масса, денежно-кредитное регулирование, денежно-кредитный кризис, денежное обращение, денежные знаки, денежный агрегат, денежный начет.

5-тапсырма. Мына сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз:

қағаз ақша, ұсақ ақша, қолма-қол ақша, алтын ақша.

6-тапсырма. Ұлттық валюта туралы мәлімет жинаңыз.

7-тапсырма. Көп нүктенің орнына керекті сөзді жазыңыз

1. Ақшаның бірінші қызметі - .....өлшемі.

2. ҚР Ұлттық валютасы қалай ........

3. Көп уақытқа дейін ақшаның рөлін әр түрлі ....... атқарды.

4. Өндірістің дамуы процесінде ол ....... берік орнықты.

Керекті сөздер: құн, алтынға, теңге, тауарлар

8-тапсырма. Берілген жұмбақты аударып, шешімін тауыбыңыздар.

1. На товаре быть должна

Обязательна .....

2. Люди ходят на базар:

Там дешевле весь .....

3. Дядя Коля – нунизмат.

Значит, каждый экспонат,

Я скажу вам по секрету,

Называется .....

4. Много знает он о сделках,

Крупных денежных и мелких,

Ведь всегда меж двух сторон

Их посредник в деле он.

5. В наши дни не встретишь эту

Очень малую монету.

В сказках ты ее найдешь,

Денежка зовется .....

Керекті сөздер: монета, цена,грошь, маклер, товар,

СОӨЖ. 3 хабарландыру, 2 жарнама даярлау

СӨЖ. Арыз және шағым үлгілерін жасау