
Қайта өңдеу өнімдерін шығару
Қайта өңдеу позициясында көшбасшы ел Ресей Федерациясы болып оты. Сараптама қорытындысы бойынша, Ресейде 77 нақты тауар позициясы бар, ал Белорусьте -40, Қазақстанда небары – 31 ғана. Сонымен қоса бәсекелестікке қабілетті қайта өңдеу өнімдері Белорусь пен Ресейде ғана қарастырылған. Қазаұстанда мұндай тауарлық көрсеткіш мүлдем байқалмайды.
Барлық үш мемлекетте де ішкі нарықта өз позицияларын күшейткен тауарлар бар. Алайда Қазақстан мен Белорусь Республикаларында әр мемлекете үшін екі тауар түрі анықталған, ал Ресей Федерациясында 24 ауылшаруашылық тауар түрі анықталып отыр.
Қазақстан республикасында КО мен БЭК құрылғаннан кейін сапасын төмендеткен тауар анықталмады, сондай-ақ Кедендік одақтың ішкі нарығында экспорттауын тоқтатқан тауар болмады.
Ресей Федерациясы Белорусь Республикасы көбіне дайын өнімді, ал Қазақстан жартылай фабрикатталған өнімді экспорттайды.
Қайта өңдеу өнімдерін шығару
|
Қазақстан |
Ресей |
Беларусь |
Салалар бойынша барлығы |
31 |
77 |
40 |
Бәсекелестікке қабілетті позициялар |
|
4 |
2 |
|
- Стеарин қышқылы; - лимон, апельсин эфир майлары; - маранта, салеп және аналогиялық Тамыр өнімдері және крахмал қоспасы бар түйнекті өнімдер |
- Маннит; - дегра және өсімдік және жануарлық майлы заттарды қайта өңдеудегі қалдықтар; |
|
Позициялардың жақсаруы |
2 |
24 |
2 |
- мақталы; - какао қосылған қанттан жасалған кондитер өнімдері,
|
- сірке су қышқылы; - тұздық және дайын тұздықтар жасауға арналған азық-түлік; Продукты для приготовления соусов и готовые соусы; - экстракттар мен концентраттар; - алмұрттар; - тәтті құрғақ тоқаш; - ерітілген ірімшік; - қант және сироп; - күнжіт және оның фракциялары;
|
- жануарларға берілетін жем-шөп; - Пахта, свернувшиеся молоко и сливки, йогурт, кефир |
|
Жаңа позициялар |
29 |
36 |
12 |
- этил спирті; - майлы тер және майлы заттар; - майлар мен олардың фракциялары; - Какао-май, какао-тоң майы; - глюкоза және глюкоза сиробы; - өсімдік тектес және өсімдік қалдықты майлар; - қызылша қанты; |
- Маннит; - кальян табактары; - қатты дақылдар - виски; - этил спирті; - жеміс шырыны; - Какао-бобы; - сүт-қаймақ; - үй құсының жұмыртқасы; - малдың астық өнімдері
|
- шылымдар мен темекілер; - зығырдың қатты өнімдері - виски; - вермуттер мен жүзім шараптары; - жүзім суы; - алмұрттар цитрустықтар, зәйтүндер; - фруктоза сиробы; - глюкоза и сироп глюкозалар; - майлар фракциясы; |
|
Позициялардың төмендеуі |
- |
6 |
22 |
|
- арақ; - сыра; - минералды және газдалған су; - балмұздақ; - цитрусты жемістер; - шоколад.
|
- қант және қызылша қанты; - сиыр етінің дайын және шикі өнімдері; - смеси из домашней доңыздар; - шұжықтар мен сол секілді ет өнімдері; - ірімшіктер; - жас ірімшіктер; - сүтті пасталар; - сарымай сүт; - сүт; |
|
Жоғалған позициялар |
|
7 |
2 |
|
- Сорбит; - табак түрлері және өнімдері; |
- тығынды шараптар; - жержаңғақ майы |
Бәсекеге қабілетті позициялар
Ресей Федерациясы
Ресей Федерациясында сараптама кезеңінде үш шикізат тауарының бәсекелі болғаны анықталды.
Анықтамалық:
Лафей индексі белгіленген тауарларда 1,6- 8,1, Баласс индексі 1,4-1,6 көрсетті.
2013 жылы стеорин қышқылының экспорты 47 мың АҚШ долларын көрсетті. Жылдық орта өсу қарқыны 2011-2013 арасында 85,2% құрады.
Қышқылдың негізгі тұтынушысы Қазақстан( 37 мың доллар). Белорусь Республикасына Ресей тек 10 мың доллар экспорттады.
Белорусь Республикасы
Белорусь Республикасында екі өнім бәсекелес болды. Олар маннит және дегра болды.
Анықтамалық:
Лафей индексі қарастырылған тауарда 1,8 – 7,2 , Баласс индексі 2,1-5,1 дейін дамыды. Маннит экспорты 2013 жылы 26 мың долларды құрады. Негізгі тұтынушы Ресей.
Қазақстан Республикасы
2007-2013 жылдары Сараптама кезеңіне бәсекелі тауар позициялары Қазақстанда белгіленбеді.
Позицияны жақсарту
Ресей Федерациясы
КО мен БЭК нарығы ішінде бәсекелікті жақсартуда Ресей жетекші. 77 белгілі бәсекелі ресей тауарлары 24 позициясы ішкі нарыққа дайындалған. Негізінде бұлар дайын өнімдер: тәтті тоқаш,ерітілген ірімшік, қант және ағаш сироптары, макарондық бұйымдар және т.б.
анықтамалық:
КО және БЭК құрылғанға дейінгі Лафей индексі 0-ден 1,5-е дейін, құрылғаннан кейінгі көрсеткіш 5-ке дейін көтерілді. Баламсс индексі бұл өнімдерді 2011-2013 жылдарда 1.1 ден 1,6-ға дейін өзгерді.
Макарон өнімдерінің экспорты 2013 жылы 76 мың долларды құрады. Жылдық орта өсу қарқыны КО және БЭК құрылғанға дейін 1,9%, 2011-2013 жылдары 69,9% болды.
Ресей Федерациясы 2013 жылы Қазақстан нарығына макарондық өнімдерді 28,9 млн. АҚШ доллары, Белорусь Республикасына 8,3 млн. долларға экспорттады.
Белорусь Республикасы
Белорусь Республикасында КО мен БЭК нарығында өз артықшылықтары басым екі түрлі ауылшаруашылық өнімі анықталды.
2013 жылы тартылған сүт, қаймақ, ірімшік және айран экспорты 82,7 млн. Доллар құрады. Негізгі тұтынушы Ресей.
Экспорт көлемі 81,6 млн. Доллар құрады. Бұл кезде Белорусьтің Қазақстанға экспорты 1,1 млн доллар құрады.
анықтамалық:
баласс индексі 1,4-4,1, Лафей индексі 0-ден жоғары болды.
Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасында КО және БЭК қызметі кезеңінде екі бәсекелес өнім бақыланды. Мақта шүберегінің экспорты 2013 жылы 39,1 млн доллар болды. Жылдық орта өсу қарқыны 2011-2013 жылдары 13,8% құрады. Лафей мен Баласс индексінің балансы жоғары көрсеткіштерді белгіледі, бұл жағдай КО және БЭК нарығында бәсекелестіктің жоғарылығын білдіреді.
Қазақстан Республикасы Ресейге 33,7 млн долларға мақта шүберегін экспорттайды, Белорусьқа 5,4 млн.доллар жібереді.
Жаңа позициялар
КО және БЭК мемлекеттерінде экспортты қарқындату, ішкі нарыққа жаңа өнімдер шығару керектігін атай кетеміз.
Ресей Федерациясы
Ресей Федерациясы КО мен БЭК құрылғаннан кейін ішкі нарыққа 36 жаңа ауылшаруашылық өнім экспорттады. Негізгі бөлікті шикізат құрады.
Анықтамалық:
Баласс индексі бұл өнімде 1,0-1,6 болды, лафей индексі 0-ден жоғары.
Отруб экспортының көлемі 2013 жылы 61,0 мың доллар. Жылдық орта өсу қарқыны КО құрылғаннан кейін 303,2% құрады.
Негізгі тұтынушы Қазақстан Республикасы.
Қазақстанға 41 мың долларлық отруб экспортталады, Белорусьқа 20мың долларға.
Қазақстан Республикасы
КО мен БЭК құрылғаннан кейін Қазақстан 29 ауылшаруашылық өнімі бойынша бәсекеге қабілетті болып табылады. Бұл тауардың негізгі бөлігі жартылай фабрикаттар.
анықтамалық:
лафей индексі мен Баласс индексі жақсы динамиканы көрсетуде, индекс мөлшері 0 –ден жоғары.
2013жылы «сыра мен жүзім шараптарының қалдықтарын» экспорттау 2,6 млн долларды құрады. Жылдық орта өсу қарқыны 2011-2013 жылдары 637,3% құрады. Баласс индексі 2013 10,1, Лафей индексі 0,02 көрсетті. Экспорт Ресейге жасалады.
БеларусьРеспубликасы
КО және БЭК құрылғаннан кейін бәсекелі жаңа өнімдердің түрі Белорусь Республикасында 12 і ауылшаруашылық өнімін құрайды.
анықтамалық:
бұл өнімдерде Лафей индексі 0-9,1көрсеткішін, Баласс индексі 2,8-4,1 көрсетті.
Белорусь Республикасында Лафей мен Баластың маңызды коэфицентін келесі өнімдерді көре аламыз: виски, фруктоза, фруктоза сиропы, майлар және фракциялар.
2013 жылы виски экспорты 729 мың АҚШ долларын құрады. Экспорт көбіне Ресей Федерациясына ба,ытталды, және 2013 жылы 718 мың долларды құрады. Қазақстанға 11,0 мың долларды құрады.
Позицияның төмендеуі
Лафей мен Баласс индексінің төмендеуі белгіленген өнімдерді Белорусь және Ресейдің тауар тізбегінде болды.
Беларусь Республикасы
Белорусь Республикасында 22 өнім өз бәсеке қабілеттілігін төмендетті. Олар: қант, қызылша қанты, дайын және консервіленген сиыр еті қуырдақтары, үй доңызының аралас еті, шұжық және сол тектес ет өнімдері, ірімшіктер.
Жылдық орта өсу қарқыны КО және БЭК құрылысынан кейін өте төмендеді және бұл Лафей мен Баластың индестерінің төмендеуіне апарып соқты.
Анықтамалық:
КО және БЭК құрылымы кезінде белгіленген өнімдерде Лафей индексі 0,002-1,9, ал Баласс индексі 1,9-5,2 болып, КО құрылғаннан кейін Лафей индексінің 1,2-ге, Баласс индексінің 4,1-ге төмендегенін көреміз.
2013 жылғы балғын ірімшік экспорты 127,9 млн.доллар құрады. Негізгі тұтынушы Ресей Федерациясы. Экспорт көлемі 127 млн.долларды құрады. Қазақстанға Белорусь Республикасы 878 мың долларға ғана экспорт жібереді.
Ресей Федерациясы
Ресей Федерациясы 6 түрлі ауылшаруашылық өнімі бойынша бәсекеге қабілеттілігін жоғалтқанын көріп тұрмыз. Бұл өнімдердің барлығы – дайын өнімдер.
Су және минералды газдарлған су экспорты 2013 жылы 28,6 млн.долларды құрады. Жылдық орта өсу қарқыны 2011-2013жж қарама-қайшы динамиканы көрсетеді. Қайшылық деңгейі 16,8%.
Өнімнің басты нарығы Қазақстан Республикасы(18,5 млн.доллар), Ресейдегі экспорты 10,1 млн.доллар.
Жоғалған позициялар
КО және БЭК құрылғаннан кейін Ресей Федерациясы 7 түрлі ауылшаруашылық экспорттауды тоқтатты. Бұлар: сорбит, табак өнімдері.
Бұл уақытта Белорусь Республикасында 2 дайын ауылшаруашылық өнімі шығарылды(шарап және жержаңғақ май). Олардың экспорты 2011-2013 жылдары тоөтатылды. Былайша Ресей Федерациясында КО және БЭК нарығында бәсекелі өнімдердің көп түрі шықты.
Ресей нарыққа шикізат өнімдерін көп мөлшерде шығарды. Ал Қазақстан мен Белорусь ішкі арақатынастарында дайын өнімдер шығарылды.
КО және БЭК-тың ішкі нарығында ең бәсекелі өнімдерді Ресей мен Белорусьтің шығарғаны анықталды. Ресейде бұл кезеңде бәсекеге қабілетті 5 тауар түрі табылды. Белорусьте 4 түрлі бәсекеге қабілетті тауар болды, ал Қазақстанда бұндай тауар түрлері еш болған жоқ.
Анықтамалық:
Рсесй Федерациясында Лафей индексі белгіленген тауар бойынша 1,6-дан 8,1-ге дейін көрсетті.
Баласс индексі 1,4-1,6 дейін тұрақтылық көрсетті.
Белорусь Республикасында 2 индекстен алынған индекс өте жоғарғы көрсеткіштерді берді. Лафей индексі 1,7-9,1. Баласс ингдексі 1,7-5,1 болды.
КО және БЭК-те бәсекелес тауарларды ұсынуды Ресей Федерациясы көшбасшы болып табылады. Ішкі нарықтағы индекс көрсеткіштері 20,1% белгіледі, бұл ішкі нарықтағы позициялардың күштілігін білдіреді.
Қазақстанда тауар бәсекелестігінің күшеюі тек қана КО және БЭК құрылғаннан кейін бақыланды. Бұл кезеңде Ресейдің нарыққа шығарған өнімдерінің 57,7% жаңа өнімдер еді, белорусь жаңа өнімдерде 49,4% деген көрсеткіш берді.
КО мен ЬЭК мемлекттері арасында ішкі нарықта жақсартылған бәсекелестікке Ресей Федерациясы көшбасшы болып саналады.жаұсартылған тауарларының ұстанымы 20,1 % болып табылады. Ішкі нарықтарды ұстанымдығы жағынын не айтуға болады.
Қазақстан Республикасынгда шығарылған тауарлар КО құрылғаннан кейін бәсекелес болып анықталды. 90% жоғары шығарылған тауарлық позициялары КО мен БЭК құылғаннан кейін экспортталды. Сол кезде Ресей Федерациясындағыдай 57,7 % шығарылған тауарлар Белорусь Республикасында 49,4% болып, жаүңа тауарлар болып табылды.
Қазақстанда Лафей мен Баласс индексінің өзгеруінің қорытындысы өздерінің ішкі нарықта немесе тауарларының ұстануларының нашарлатылып, экспорт КО мен БЭК құрылғаннан кейін жойылды.
Беларусь Республикасында көптеген жоғары бағаланған тауарлар белгілі сипатталған мөлшерде анықталды. Барлық көрсетілген тауарлардан төменгі индекспен Лафей мен Баласс 50,6 % болып табылды.
Барлық мемлекеттер үшүн бәсеке қабілетті болып табылатын өнім болып жаңадан өңдеу өнімдері болып табылады.
1КО және БЭК мемлекеттерінің КО және БЭК құрылғанға дейінгі экспорттық ұстанымдарын айқындау (2007-2009 жылдар аралығы) және бұл ұстанымдардың КО және БЭК құрылғаннан кейінгі ұстанымдарының өзгертілуі (2011-2013 жылдар аралығы).