5. Навукова-даследчыцкая работа студэнта па гісторыі Беларусі

навукова-даследчыцкая работа (нДР) можа стаць часткай са- мастойнай работы студэнта дзённага аддзялення, а таксама ад- ной з формаў кантролю і часткова забяспечыць паспяховую зда- чу выніковага іспыту па курсе “Гісторыя Беларусі”.

Патрабаванні да афармлення работы

нДР па гісторыі Беларусі выконваецца студэнтамі на аснове самастойнага і глыбокага вывучэння крыніц і літаратуры. студэнт павінен усебакова асвятліць пытанні тэмы, прадэманстраваўшы тым самым, глыбокае веданне разглядаемай праблемы.

студэнту неабходна ўважліва пазнаёміцца з тэмай работы і напачатку скласці спіс літаратуры і папярэдні план, які ўзгадня- ецца з выкладчыкам. І толькі пасля ўважлівага знаёмства з наву- ковай і вучэбнай літаратурай па праблеме неабходна прыступіць да пісьмовага асвятлення кожнага пытання плана.

нДР павінна мець пэўную структуру. яна складаецца з ты- тульнага ліста, рэферата, зместу, уступа, асноўнай часткі (ас- ноўныя пытанні плана) і заключэння (агульныя пытанні па тэме), а таксама спіса літаратуры, якую аўтар выкарыстоўваў пры на- пісанні работы.

на тытульным лісце размяшчаюцца звесткі аб назве уста- новы, дзе навучаецца аўтар работы, назва работы, курс, прозві- шча, імя, імя па бацьку аўтара, вучоная ступень, званне, прозві- шча і ініцыялы навуковага кіраўніка работы, а таксама горад і год выканання работы. Рэферат утрымлівае інфармацыю аб аб’ёме ра- боты, колькасці ілюстратыўнага матэрыяла, табліц, прылажэнняў, выкарыстаных крыніц. Таксама тут пералічваюцца вызначаль- ныя паняцці работы, а ў тэксце рэферата фармулюецца аб’ект даследавання, мэта і метады правядзення даследавання, вынікі даследавання і вобласць яго практычнага прымянення. Ва ўсту- пе даецца кароткая ацэнка сучаснага стану вывучэння праблемы, даецца апісанне крыніц і літаратуры, якімі карыстаўся студэнт. Далей вызначаецца кароткае абгрунтаванне актуальнасці і на- візны тэмы, апісанне сувязі тэмы з сучаснасцю, а затым чотка вызначаюцца задачы, пастаўленыя аўтарам работы. У асноўнай частцы раскрываецца сутнасць пытанняў, кожнае з якіх – невя- лікая самастойная частка работы. У канцы кожнага пытання не- абходна зрабіць кароткі вывад. У заключэнні студэнт робіць га- лоўныя вывады па ўсёй рабоце, дае ацэнку паўнаты вырашэння пастаўленых задач. Па аб’ёме заключэнне звычайна менш за ўсе іншыя часткі, адна-дзве старонкі. яно павінна быць канкрэтным, аргументаваным, вагомым і арганічна звязвацца з усёй работай. спіс літаратуры афармляецца ў наступнай паслядоўнасці: пер- шакрыніцы (напр., “Мужыцкая праўда” Кастуся Каліноўскага), а потым навуковая літаратура ў алфавітным парадку і артыкулы ў перыядычным друку. У рабоце студэнт павінен выкарыстоўваць пераважна манаграфічную літаратуру, спецыялізаваныя артыкулы і даследаванні; добра, калі ён карыстаецца першакрыніцамі. Для работы над спісамі літаратуры па тэме выкарыстоўвайце ў яка- сці ўзору: стандарт предприятия: Работы курсовые и дипломные. структура и правила оформления. сТП МИУ 2.0.01-10 / авт.-сост.

н.В. суша [и др.]. – Минск: Изд-во МИУ, 2010. – с. 36–37.

Выкладанне тэкста павінна быць канкрэтным, без скарачэн- ня слоў. Трэба сур’ёзна падысці да афармлення даведачнага апарата, перш за ўсё спасылак на крыніцы і літаратуру. У ра- боце часта выкарыстоўваюцца цытаты (дакладныя вытрымкі

з канкрэтнай крыніцы), а таксама фактычны матэрыял. Пры гэтым цытата павінна поўнасцю адпавядаць арыгіналу. цытата бярэцца ў двухкоссе і афармляецца спасылкай, якая месціцца ў канцы кож- най старонкі альбо ў тэксце работы (у дужках). Практыкуецца і другая форма: спасылкі на крыніцы ў тэксце толькі нумарую- цца (1,2...10... і г.д.), а самі спасылкі пад гэтымі нумарамі выно- сяцца ў канец работы, пасля заключэння. студэнт можа выбра- ць для сябе любую з вышэйуказаных форм. спасылка афармля- ецца ў наступным парадку: прозвішча і ініцыялы аўтара, назва кнігі, месца і назва выдавецтва, год выдання, старонка, з якой узята цытата. напрыклад:

1. Крук, я. сімволіка беларускай народнай культуры / я. Крук. – Мінск: Ураджай, 2001. – с. 12.

2. Там жа. с. 30.

3. История Беларуси в документах и материалах / авт.-сост. И.н. Кузнецов, В.Г. Мазец. – Минск: Амалфея, 2000. – с. 40.

4. Фядосік, В.А. Антычны трыумф хрысціянства, або хрысціянская рэвалюцыя / В.А. Фядосік // Беларус. гіст. часоп. – 2000 – №2 – с. 44.

Калі дакумент цытуецца не па першакрыніцы, а ўзяты з дру- гаснага выдання, у спасылцы пішацца: цыт. па: ... (указваецца аўтар, назва кнігі альбо артыкула і выхадныя дадзеныя). Пры не- аднаразовай спасылцы на адну і тую ж работу спачатку на ста- ронцы ўказваецца поўная назва кнігі і выхадныя дадзеныя, а за- тым пішацца: “Там жа” і ўказваецца толькі старонка. Калі ў ра- боце студэнт выкарыстоўвае лічбы, табліцы, таксама трэба да- ваць спасылкі на літаратуру.

Работа друкуецца на камп’ютэры альбо іншым спосабам. Аб’ём навукова-даследчыцкай работы студэнта павінен склада- ць 20–25 старонак формата А4 (шрыфт не меней за 12 пт., палу- тарны міжрадковы інтэрвал), старонкі нумаруюцца і пакідаюцца стандартныя палі (20 мм).

спіс літаратуры і пункты плана, якія студэнт складае са- мастойна, узгадняюцца з выкладчыкам. Пасля праверкі выклад- чыкам і ўнясення правак студэнт абараняе сваю работу.

Пры вызначэнні тэмы студэнцкай навукова-даследчыцкай ра- боты рэкамендуецца карыстацца наступнымі крытэрыямі: акту- альнасць, малая даследаванасць у навуковым свеце, нагода пэў- най падзеі, дыскусійнасць у навуковых выданнях, тэарэтычная і практычная значнасць даследавання, краязнаўчыя тэмы. Тэма вызначаецца пасля ўзгаднення з выкладчыкам.

Прыкладная тэматыка студэнцкіх навукова-даследчыц- кіх работ

• “Валочная памера” на беларускіх землях.

• “Полацкі летапіс” як крыніца па беларускай гісторыі хІІ ст.

• Арыянства на Беларусі.

• Асоба ефрасінні Полацкай у сучаснай айчыннай і замеж- най гістарыяграфіі.

• Беларускае замежжа ў 20–30 гг. хх ст.

• Гаспадарчая рэформа 1965 г. на Беларусі: вынікі і ўрокі.

• Дыскусія аб халакосце ў сучаснай замежнай і айчыннай гістарыяграфіі.

• Ідэялогія заходнерусізму і яе ўплыў на грамадска-палітыч- нае жыццё Беларусі хІх ст.

• Канфесійнае пытанне на Беларусі ў сістэме еўрапейскіх міжнародных адносін.

• Каталіцкая і праваслаўная царква на Беларусі ва ўмовах акупацыі (1941–1944).

• нацыянальная палітыка акупантаў на тэрыторыі Белару- сі (1941–1944).

• нізавая хрысціянская культура.

• Рэлігійнае пытанне ў палітыцы афіцыйных улад Рэчы Па- спалітай у хVІІІ ст.

• Рэлігійны фактар у знешнепалітычным курсе ВКЛ сярэ- дзіны XIV–XVI ст.

• Рэнесанс у сакральным дойлідстве Беларусі.

• станаўленне прафесійнай адукацыі на Беларусі

• У.І. Пічэта – даследчык старажытнай гісторыі Беларусі.

• школьная адукацыя на акупіраванай тэрыторыі Беларусі (1941–1944).

• этнагенез беларусаў: дыскусіі ў сучаснай гістарыяграфіі.

• этнаканфесійныя стэрэатыпы беларусаў.

Практычная апрабацыя нДР адбываецца падчас выступлен- няў па тэме работы на семінарах, гуртках, а таксама на студэнц- кіх навуковых канферэнцыях. Падобная канферэнцыя для студэн- таў і магістрантаў ладзіцца штогод вясной і ў Мінскім інстыту- це кіравання.