Панкреатикалық жолды катетерлеу және панкреатикалық секреттің аспирациясы
Басты панкреатикалық өзектің эндоскопиялық катетеризациясы мен панкреаттық сөлдің аспирациясымен жүргізу көрсеткіштері ретінде айқын ауырсыну синдромы бар науқастарда және панкреаттық ферменттер белсен-ділігі жогары болған кезде қолданылады. Егер дуоденоскопия кезінде БДС-те бөгет жасайтын өзгерістер табылса, яғни панкреаттық сөлдің ағуына кедергі жасайтын, онда панкреаттық сөлдің аспирациясымен ЭПСТ әдістемесі қосылып жасалады.
3 Сурет. Панкреаттық сөлдің аспирациясымен эпст әдістемесі
Жедел панкреатитті науқастарда панкреатиттік сөлдің аспирациясы мен ЭПСТ қосындысы 26,5 %жағдайда клиникада жасалынады. Әр кезде БДС бөліндісінің көрінісін бағалауда жедел панкреатитте басты өзегтің толық дренаждауға жетекшілік етеміз. Басты панкреатиттік өзегті терең катетеризация жасауда арнайы құрылымды катетр керек, оны онекі елі ішек қабырғасына қатынасты тіке жақын бұрыш бойынша енгізеді. Міндетті түрде басты пнкреатиттік өзектің ашылатын жерін басып көру керек,ол көбіне анатомиялық орналасуына байланысты БДС ампуласының төмеңгі жарты айналмалы кеңістігінде. Катерді енгізгенде көптеп күш жұмсаудың керегі жоқ, себебі бұнда шырышты ампула емізікшесінің жарақатына алып келуі мүмкін және кейбір жағдайда терең катетеризация мүмкін емес болады, себебі периампулярлы аймақтың емізікшелерінің ісігі нәтижесінде БДС қызыметінің дренажды функциясы жоғарғы сатыда бұзылады.
Сурет 4.Басты панкреаттық өзектің эндоскопиялық дренаждау схемасы.
Катетерді барынша басты панкреатиттік өзекке өткізу керек, себебі онда нәтижелі декомпрессия болады. Катетеризацияның минималды тереңдігі – 3см.Осындай немесе осыдан терең катетрді енгізу панкреатиттік сөлдің шығуына жеткілікті болады.
Бір уақытты декомпрессия кезінде ұйқы безінің секретінің аспирациясы 30-40минут жүргізілді. Осымен қоса эндоскоп арнай штативке орналастырылды немесе қолда ұсталынып тұрды.
Катетердің эндоскопиялық бақылау жағдайы ұйқы безіне секреттің түсуі болмаған кезде жүргізілді. Электросору көмегімен барлық зерттеу ағымында теріс қысым 0,2-0,3 атм тіркелді.
Панкреатиттік сөлдің аспирациясының нәтижелілігі ісіктік және деструктивті аурулары бар топтарда бағаланды.
Ауырсыну синдромы мен қоса ұйқы безінің диспепсиялық көріністері де басылады. Араласуға дейін көптеп құсу болған науқастарда ,негізі әрбір 1-2 бөлім сайын бастапқа 6-сағатта аралсудан кейін құсу болды. Бастысы болып жергілікті симптомдардың өзгерісі болып табылады, яғни іш пердесінің қозу көріністері. Араласудан кейін 30% науқаста іштің бұлшықеттерінің қысымы сақталады және пальпация кезінде шартты түрдегі айқын іштің қозу көріністері байқалған соң жоспарланған лапроскопиядан бас тартуға алып келді.Тек 3% науқастарда ғана лапроскопия жасалынып нақты аурудың ісіну формасы екенін анықтады. Осыған орай жергілікті симптомдар көбіне ұйқы безінің өзегіндегі гипертензияға байланысты болып табылады. Клиникалық нәтижелігін бағалауда емшараны жүргізгеннен кейін науқастардың жалпы жағдайның жақсаруын айтуы маңызды болып табылады, яғни мұнда ішкі интоксикацияның шешілуімен жүреді, бұл өз кезегінде маңызы мүшелер мен жүйелердің қызыметінің бұзылысымен жүреді.
Ұйқы безінің жолы сөлдің катетеризациясы оның қосындысының аспирациясымен бірге емдік шаралардың көлемі мен уақытын қысқартты. Осы топта өлім болған жоқ. Осыған орай панкреатиттік сөлдің аспирациясы ісінулік панкреатитте жақсы клиникалық нәтиже береді.Периампулярлы аймақтағы жоғарғы жиілікті БДС өзгерістерін ескере отырып әдістің арнайы этиотропты бағытының бар екенін және басты ,кейде жедел панкреатиті терапия кезінде негізгі әдіс деп қарастырған жөн.
Панкреонекрозы бар науқастардағы ұйқы безі сөлінің эндоскопиялық аспирацияның клиникалық нәтижелілігі төмендеу.Ауырсыну сезімінің аздап басылуы 60% науқастарда, ал толық басылуы тек 10% науқастарда ғана манипуляциядан кейін 1-3 сағат аралығында анықталды.Ал қалған науқастарда жеңілдеу болған жоқ, тек ауырсыну сезімінің сипатының өзгерісі мен орналасуы ғана өзгерген. Деструктивті панкреатит кезіндегі ауырсыну сезімінің интенсивтілігіне панкреатиттік сөлдің аспирациясының аз әсерін түсіндіру қиын механизімді: олар тек өзектік гипертензиямен ғана емес сонымен қатар іштің қозуы, ұлпалардың ишемиясы, жүйке талшықтарынң басылып, жаншылуымен байланысты. Іштің қозу симптомдары кезінде аспирацияның оң нәтижелілігін байқауға болады. Мұндай қозғалыс іштің қозуының аздаған болса да ұйқы безінің өзегінің рефлекторлы гипертензияның әсері бар болғандығынан. Панкреатиттік өзекті дренаждаудан кейін жеңілдену 65% науқастарда байқалды, яғни сол немесе басқа да симптомдардың басылуынан. Сонымен қатар катетеризацияның нәтижелілігі деструктивті өзгерістердің алып жатқан аймағына да байланысты, яғни жайылмалы мүшенің өзгерістерінде нәтижелілігі жоқ. Бұл мәлімет ұйқы безінің секретінің аспирациясын ерет кезде жасау керек, бұл зақымдалған ошаққа ғана әсер етіп қоймай сонымен қатар зақымдалмаған аймақты сау алып қалады. 11,6% науқастардың өлімі осыны негіздейді. Жоғарыда айтылғандай 4% науқас өлімі бөліктік, ал біреуінде жайылмалы гемморагиялық панркреонекроздан болған. Көптеген жағдайларда аспирация аурудың басталғанан кейін көп уақыт өткеннен кейін жасалға, бұл өз кезегінде еш нәтиже бермеген. Бір уақытта, пролонгирленген панкреатиттік сөлдің аспирациясы стационарға түскеннен кейін алғашқы сағаттарда жасалынып, ауырсыну сезімінің басылуына және амилолитин белсенділігін 83% төмендеткен.