- •Гісторыя Беларусі
- •Пералік прыблізных пытанняў для самападрыхтоўкі да экзаменаў
- •Канспект адказаў на пытанні для самападрыхтоўкі
- •1. Перыядызацыя гісторыі беларусі. Этнічны, цывілізацыйны і дзяржаўніцкі падыходы.
- •2. Першабытнае грамадства на тэрыторыі беларусі
- •100 Тыс. Гадоў таму – з’яўленне першых людзей на тэрыторыі Беларусі. Тып чалавека – неандэрталец.
- •3. Полацкае княства ў іх — хііі ст.
- •1067 Г. — першая ўзгадка Мінска (бітва на Нямізе)
- •1044 — 1101Гг. Гады княжання Усяслава Чарадзея.
- •4. Тураўскае княства ў х – хіі ст.
- •1158 Г. – пачатак непрацяглага перыяду незалежнасці Тураўскай зямлі.
- •6. Дзяржаўны лад і органы ўлады вкл у XIV— сярэдзіне XVI ст.
- •7. Статуты вкл і іх значэнне
- •8. Культура беларусі ў іх — хіі ст.
- •1161 Г. – крыж Еўфрасінні Полацкай (майстар Лазар Богша).
- •1185 Г. – пабудова Каложскай Барысаглебскай царквы ў Гродне (Пётр Міланег).
- •10. Беларускае адраджэнне і дзейнасць ф. Скарыны
- •1517 – Выданне першай кнігі ф. Скарыны (Псалтыр)
- •1522 – Выданне ф. Скарынам першай кнігі на тэрыторыі вкл (у Вільні) (Малая падарожная кніжка).
- •1562 Г. – выданне першай беларускай кнігі на тэрыторыі Беларусі (Нясвіж, с.Будны, Катэхізіс)
- •11. Рэфармацыя на Беларусі ў XVI ст.
- •1562 – Выданне с. Будным першай кнігі на тэрыторыі Беларусі (Катэхізіс)
- •1570 – Запрашэнне ў вкл езуітаў. Пачатак Контррэфармацыі
- •12. Берасцейская царкоўная унія 1596 г. І стварэнне уніяцкай царквы
- •13. Падзелы Рэчы Паспалітай у канцы XVIII ст.
- •14. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларусі ў XIV-XV ст.
- •1447 – Пачатак юрыдычнага афармлення прыгоннага права (прывілей вялікага князя Казіміра)
- •1468 – Судзебнік Вялікага князя Казіміра
- •16. Станаўленне фальварковай гаспадаркі і аграрная рэформа сяр. XVI ст.
- •1557 – Пачатак аграрнай рэформы. Выданне "Уставы на валокі".
- •1588 – Канчатковае замацаванне прыгоннага права ў вкл (у трэцім Статуце вкл)
- •17. Аграрная рэформа 1861 г. І яе вынікі для беларускага народа
- •19 Лютага 1861 г. – падпісаны Маніфест і “Агульнае палажэнне”, згодна з якімі на тэрыторыі Расійскай імперыі адмянялася прыгоннае права.
- •1 Мая 1863 г. – адмена часоваабавязанага становішча ў Беларусі
- •19. Правядзенне сталыпінскай аграрнай рэформы ў беларусі
- •9 Лістапада 1906 г. — сяляне атрымалі права на выхад з абшчыны.
- •1907 Г. — адмена выкупных плацяжэй.
- •20. Нацыянальна-культурнае адраджэнне беларусі на пачатку хх ст.
- •10 Лістапада 1906 г. – выхад першага нумара газеты “Наша Ніва” (да жніўня 1915 г.).
- •1912 Г. – выданне зборніка вершаў м.Багдановіча “Вянок”.
- •21. Абвяшчэнне незалежнасці беларускай народнай рэспублікі
- •22. Стварэнне бсср у 1919 г.
- •1 Студзеня 1919 г. — абнародаваны маніфест аб абвяшчэнні бсср.
- •3Міцер Жылуновіч (1887–1937) — старшыня Часовага рэвалюцыйнага рабоча-сялянскага ўрада бсср
- •23. Літбел сср. Другое абвяшчэнне бсср у 1920 г.
- •16 Лютага 1919 г. – утварэнне Літбел сср.
- •12 Ліпеня 1920 г. – мірны дагавор паміж Літвой і рсфср. Расія згадзілася перадаць Літве частку беларускіх земляў.
- •24. Развіццё нэпу ў беларусі ў 1920-х гг.
- •1927 Г. – аднаўленне прамысловасці і с/г Беларусі, разбуранай вайной.
- •25. Беларускі нацыянальны рух у заходняй беларусі ў 1921–1939 гг.
- •18 Сакавіка 1921 г. – Рыжскі мір, паводле якога Зах.Беларусь была далучана да Польшчы.
- •26. Ваенныя дзеянні на тэрыторыі Беларусі на пачатку вайны
- •22 Чэрвеня 1941 г. – напад гітлераўскай Германіі на ссср.
- •28 Чэрвеня 1941 г. – акупацыя Мінска
- •30 Чэрвеня 1941 г. – Стварэнне Дзяржаўнага камітэту абароны
- •27. Фашысцкі акупацыйны рэжым і палітыка генацыду супраць насельніцтва Беларусі ў гады другой сусветнай вайны. Партызанскі і падпольны рух
- •28. Наступальная аперацыя “Багратыён” і вызваленне Беларусі ў 1944 г. Страты Беларусі ў ходзе Вялікай Айчыннай вайны
- •23 Чэрвеня 1944 г. – пачатак аперацыі “Багратыён”.
- •3 Ліпеня 1944 г. – вызваленне Мінска.
- •29. Беларусь у сістэме міжнародных адносін пасля другой сусветнай вайны. Удзел бсср у стварэнні і дзейнасці аан
- •26 Чэрвеня 1945 г. – падпісанне дэлегацыяй бсср Статуту Міжнароднай арганізацыі па падтымцы міру і бяспекі
- •1954 Г. – уступлене бсср у юнеска
- •30. Аднаўленне эканомікі Беларусі пасля заканчэння Вялікай Айчыннай вайны
- •31. Сацыяльна-эканамічнае развіццё бсср у 60-80-я гг. Хх ст. Асаблівасці развіцця навукова-тэхнічнага прагрэсу
- •1965 Г. – пачатак эканамічнай рэформы ў ссср і бсср
- •32. Грамадска-палітычнае жыццё ў Беларусі ў пасляваенны перыяд (другая палова 40-х – першая палова 80-х гг. Хх ст.)
- •33. Развіццё культуры і навукі Беларусі ў пасляваенны перыяд
- •1. Лібералізацыя культурнага жыцця – другая палова 50-х – першай палова 60-х гг.
- •2. Перамога кансерватыўнай тэндэнцыі і ўзмацненне партыйнага кантролю ў галіне культуры.
- •34. Сутнасць палітыкі “перабудовы” у бсср у другой палове 80-х гг. Хх ст. Прычыны сацыяльна-эканамічнага і палітычнага крызісу
- •1991 Г. – стварэнне Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (бсдп) “Грамада”
- •2. Сацыяльна-эканамічнае становішча.
- •35. Абвяшчэнне незалежнасці Рэспублікі Беларусь у 1991 г. Прыняцце Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь у 1994 г. Першыя выбары прэзідэнта. Рэферэндумы 1995 і 1996 гг. І іх наступствы
26. Ваенныя дзеянні на тэрыторыі Беларусі на пачатку вайны
Асноўныя даты:
22 Чэрвеня 1941 г. – напад гітлераўскай Германіі на ссср.
28 Чэрвеня 1941 г. – акупацыя Мінска
30 Чэрвеня 1941 г. – Стварэнне Дзяржаўнага камітэту абароны
Канец жніўня 1941 г. – нямецкая акупацыя ўсёй БССР
Тэрміны і імёны:
Дзмітры Паўлаў – камандуючы ЗахАВА, з 22.06.1941 г. камандуючы Заходнім фронтам. Расстраляны ў ліпені 1941 г.
22 июня 1941 г. войскі групы армій “Цэнтр” перайшлі межы БССР. Сілы праціўніка – 820 тыс. салдат і афіцэраў, 800 танкаў, болей 10700 гармат і мінамётаў, 1700 самалётаў (50 дыв.). Мэтай ваеннай аперацыі ў Беларусі было знішчэнне ўсіх войск Чырвонай арміі (ЧА) з наступным прарывам на Маскву. Войскі ЗахАВА – 670 тыс., 2200 танкаў, 10100 гармат і мінамётаў, 1700 самалётаў (26 дыв.). У першым эшалоне – 3А (Гродна), 4А (Брэст) і 10А (Беласток).
Нямецкія войскі мелі толькі стратэгічную перавагу. Але яны выдатна выкарысталі памежнае размяшчэнне Чырвонай арміі і негатоўнасць яе частак да абароны. Апроч таго, была выкарыстана канфігурацыя мяжы, якая ўтварала г.зв. “Беластоцкі выступ”. Галоўныя ўдары былі нанесеныя паўночнее Гродна і ў раёне Брэста з наступным выхадам да Мінска. Толькі на накірунках галоўных удараў нямецкія войскі мелі вялізарную перавагу ў жывой сіле і тэхніцы. “Беластоцкі выступ” пачаў ператварацца ў велізарны “кацёл”.
Праціўнік дамінаваў у паветры, бо ў першыя дні вайны ЧА страціла 1200 самалётаў, у т.л. 800 на аэрадромах. Самахвярная абарона пагранічнікаў Аўгустоўскага (застава лейтэнанта В.Усава) і Ломжынскага патранатрадаў, заставы Брэсцкай крэпасці не магла стрымаць праціўніка. 25 чэрвеня немцы самкнулі першае кола акружэння ў раёне Слоніма. У асаблівай цяжкай сітуацыі апынуліся часткі 10 арміі. Камандуючы фронтам Паўлаў спрабаваў арганізаваць контрудар, але спроба скончылася няўдачай. Амаль усе часткі І эшэлона аказаліся ў акружэнні. 28 чэрвеня немцы захапілі Мінск і самкнулі другое кола акружэння.
Страты ЧА – 24 дывізіі разгромлены. Страты іншых складалі 30-90% складу. 11 дывізій у акружэнні. Агульныя страты – 300 тыс., 2 тыс. самалётаў, 3 тыс. танкаў. За 18 дзён ЧА адступіла больш, чым на 600 км.
Але акружэнцы працягвалі аказваць супраціўленне. Цяжкія баі ішлі ў раёне Навагрудка (“Навагрудскі кацёл”), дзе ў акружэнні аказаліся амаль 200 тыс. салдат і афіцэраў. 1 ліпеня 1941 г. “лясная дывізія” генерала І.Болдзіна спрабавала нават выбіць немцаў з Мінска.
Каб апраўдаць страты і няўдачы пачатку вайны, І.Сталін вырашыў расправіцца з камандаваннем Заходняга фронту. 2 ліпеня быў расстрэляны генерал Паўлаў і вышэйшыя афіцэры ягонага штаба.
Прычыны няўдачы лета 1941 г.:
нечаканасць нямецкага ўдару
размеркаванне паблізу мяжы складоў з палівам, баепрыпасамі і харчаваннем. Яны былі захоплены або знішчаны праціўнікам
перавага праціўніка ў мабільнасці
нізкі ўзровень прафесійнай падрыхтоўкі салдат і афіцэраў ЧА ды інш.
Віктар Сувораў выказаў гіпотэзу аб “прэвентыўным удары” нямецкіх войскаў. Падобна на тое, што ЧА ў Беларусі рыхтавалася да наступальнай аперацыі супраць Германіі. (План наступальнай аперацыі супраць Германіі пад кодавай назвай “Навальніца” пазней знайшлі ў архівах расійскія гісторыкі). Гэтым і тлумачыцца размеркаванне войскаў і складоў. Праціўнік нанёс удар у той момант, калі войскі выдвігаліся на пазіцыі для наступлення, але групіроўкі яшчэ не былі створаны, адсутнічала сувязь і каардынацыя дзеянняў.
Першыя сур’ёзныя баі сустрэі немцаў пад Мінскам (100 сд ген.Русіянава). Менавіта тут здзейсніў подзвіг экіпаж самалёта лейтэнанта Гастэлы. Геройскі абараняўся Магілёў (ліпень 1941 г.).
Напрыканцы жніўня немцы захапілі амаль усю тэрыторыю Беларусі, але пастаўленыя Гітлерам задачы былі выкананыя толькі часткова. Галоўнай няўдачай нямецкіх войскаў сталі вялікія страты ў жывой сіле і тэхніцы, а таксама зніжэння тэмпаў наступлення. Немцы гублялі час, а разам з ім гублялі шансы на перамогу ў чарговай “маланкавай вайне”. Гэтую страту немцы найболш адчулі з пачаткам зімы, бо іх армія не была падрыхтаваная да вядзення ваенных дзеянняў у зімовых умовах.