9 Билет

1. Наймандар мен керейiттер ұлыстары. Батыс моңғолияны екен еткен наймандар Шыңғыс ханның тегеуіріне шыдамай ығысып Жетісуға келді. Ондағы қарақытайлықтарды жеңіп билікті өз қолына алды. Хрестьян дініндегі наймандар қарақытайлардың саясатын ары қарай жалғастырып, Жетісу халқын шоқындыра бастайды. Найман-8тайпа. Бұған қарсы мұсылмандар қозғалысы күшейді. Олар Шыңғыс ханның шапқыншылығынан ыдырайды. Шаруашылығы көшпелі шаруашылық аң, балық аулауды кәсіп еткен. Олар киіз үйде тұрған. Сауда айырбас түрінде жүрген. Найман жері ондық, жүздік, мыңдық деп бөлінді. Іс қағаздар ұйғыр жазуымен жүоргізілді. Керейлер деректеріне қарағанда избу тайпаларына байланысты ол түркі және моңғол тілді жұртын құрды. Олардың батысында найман, солт. меркктер, шығ. татарлар, оңт. тұңғыттар тұрды. Олардың көсемдерінде орда болды.1. Орхон өзенінің бойындағы қатынбалық. 2. оңт орда хунхе өзенінің теріскені. 1007ж керейлер наймандармен бірге хрестьян дінін қабылдады. Олар ұйғыр мәдениетінің ықпалында болды. Керей билеушісі Тоғырыл хан сарай қызметшілеріне ақсүйектер өкілін жинаған. 12ғ аяғында Тимучин татарлар талқандаған соң 1203ж керейлерді, 1206ж наймандарды өзіне бағындырды.

2. XV-XVIII ғғ. қазақтардың материалдық мәдениетi.

3. Оңтүстiк Қазақстан қазақтарының Хиуа, Қоқан хандықтарына және Ресейге қарсы көтерiлiстерi.

10 Билет

1. Қазақстан тарихы курсының пәнi және мiндеттерi. Қазақстан тарихының кезеңдерi.

2. Әбiлхайыр хандығы. Ақ Орда мем-ті екіге бөлінді: Ноғай ордасы, Әбілхайыр хандығы н/е көшпелі өзбек мем-ті. Ордасы-Сығанақ. 1428 ж. Ақ орданың соңғы ханы Барақты өлтіріп билікке Шайбани ұрпағынан Әбілхайыр келді. Әбілхайыр хандығы н/е көшпелі өзбек хандығы д.а. 1428ж. Әбілхайыр Батыс Сібір территориясын өзіне қосып алды. 1456-1457ж. Сығанақ түбінде Әбілхайыр Үз-темір патша бастаған ойраттардан жеңілді. Әбілхайыр хан Сыр бойындағы қалалар үшін Моғолстан ханы Есен Бұғамен соғысады. Әбілхайыр қол аясындағы Керей мен Жәнібек әкелері Барақты өлтірген. Әбілхайырмен келіспей Әбілхайыр хандығынан бөлініп шығып Моғолстан ханы Есен Бұғаға барады. Есен Бұға оларға ең шұрайлы жерлері Талас-Шу өзенінің бойынан жер береді. Міне осы жерде 150 мың адамды құрайтын рулармен келеді. Бұл мем-т бір орталыққа бағынатын мем-т болмай, бірнеше иеліктерге бөлінеді. Олардың басында Шыңғыс тұқымдары тұрады. 50ж.ж. Әбілхайыр Мәуренахрдағы Темір ұрпақтарының талас-тартысына килігіп Самарқант Бұқараға тонаушылық жасайды. 1457ж. Әбілхайыр оңт. Шығыс және оңт. Қазақстан жеріне басып кірген ойраттарға Сығанақ түбінде қатты соққы берді. Әбілхайыр 1468 ж. Керей мен Жәнібекке қарсы соғысқа шығады. Бірақ жолай қайтыс болады. Әбілхайырмен бірге мем-те құлайды.

3. Тың және тыңайған жерлердi игеру. КОКП Орталық Комитетінін 1954 ж. қаңтар-наурыз пленумында анықталды. Пленумда «Еліміздегі астық өндіруді одан ары арттыру туралы тың және тыңайған жерлерді игеру туралы каулы б\ша Қаз-да, Сібірде, Аралда. егістік көлемін күрт артыру керек болды. 1954-55 ж. 1100-1200 млн пұт астық алуды белгіледі. 1954 ж тамызда Қазақстакда 6,5 млн жер жыртылды 1954 ж тамыздың 13-де КОКП Орталык Комитеті мен КСРО министрлср кеңесі Астық өндіруді молайту ушін тың және тынайған жерлерді одан әрі игеру туралы жаңа каулы кабылданды. Қаз. Компартиясының 7 съезінде (1954 ж. қаңтар) онын ОК-ң І хатшысы Ж.Шаяхметов босатылып оның орнына Пономаренко сайланды. II хатшысының креслосына Брежнев отырылғызды. Тың жерлерді игеру мейлінше Қазақ. 6 облысында жүргізілді. Қостанай, Ақмола. Солт. Казақстан. Көкшетау, Торғай, Павлодар облыстарында. 1954 ж. 1 жартысында Ақмолаға жер игеруге 20 мыңнан астам адам келді Ресейден келушілерге жеңілдіктер жасалды әр отбасына 500 000 сом 10 мерзімге үй салу үшік 10 мың сом. 1500-2000 сом мөлшерінде мал сатып алу үшін ақшалай көмек берілді. Тың жерлерді игеру үшін әртүрлі мамакндар ғана емес кылмыскерлер де келді Мысалы. Келгекн 650 мың адамның ішінде тың игеруге кажетті мамандар 150 мын адам ғана болды. Тың игеруді жиілеу етіп 2 млн.ға жуық адамдардың көшіп келуі орыстар. украиндер т.б ұлт өкілдері Қаз.. солтүстігі. хал ахуалдарды өзгертіп жіберді. 1954-62 ж. дейін тың игеруге КСРО-н европалық бөлігінен 2-млн-ға жуық адам келді. Мұның өзі қазақ халкының айтарлықтай бөлігіне ана тілін ұмытуға әкеп соқты. халыктың ұлттық намысы біртіндеп жоғала бастады.