2 Билет

1. Қалалар саяси өмiрдiң, сауданың, қолөнердiң, мәдениеттiң орталығы ретiнде (VI-xiIғғ).

Қала мәдениеті. Оңтүстік Қаз-да Сырдария алабында қалалар көптеп салынған. Жетісуда екі тарихи – мідени аудан болған: 1. Оңтүстік – Батыс Жетісу (Шу, Талас аңғары); 2. Сол-к – Шығыс Жетісу (Іле алқабы). Жетісу қалаларын алғаш рет сипаттаған қытай тарихшысы, буддист Сюань Цзянь(630ж). Қаз-ң оңтүст-нен 25 қала орны (6-11ғғ) табылды: Испиджаб, Будухкет, Отырар, Шауғар т.б. Жетісудың оңт-тік бат-да 27 қала болған деп болжайды: Тараз, Құлан, Атлах, Жаумкет, Мереке т.б. Х-ХІ ғғ – қалаларда ислам дінінің енуіне байланысты мешіттер пайда болды. Осы кездегі қалалардағы жаңа құрылыс түрінің бірі-шығыс моншасы (Тараз, Отырар, Иассы моншалары). ХІ-ХІІ ғғ тұрғын үйлер бір-бірімен байланысты қатар салынған 3 бөлмеден тұрды. Бұл үйлер «қоржын үйлер» деп аталған (Құйрықтөбе қ). Бөлмеде еденге орнатылған дөңгелек немесе тік бұрышты темір ошақ болған. Ошақ өсімдік және геометриялық өрнектермен безендірілген. Ташнау – лас суды ағызуға арналған құбыр (ХІІғ). Терракота – ғимараттары өрнектеуге арналған оюланған кірпіш.

Діні. Ежелгі түркілердің діни сенімдері әр түрлі болған: Тәңірге табыну, жер – суға табыну, ұмай – анаға табыу, отқа табыну. Шығу тегін белгілі – бір аңмен байланыстыратын тотемге табыну белгілері кездескен. Зороастра дінінің ескерткіштері Сырдария өңірінен табылағн. Ерте орта ғасрда будда дінін таратудағы негізгі міндетті атқарды. Түріктерде буддизмнің таралуын олардың отырықшылыққа көшумен байланыстырды. 8 – 9 ғғ несториандық бағыттағы христиан діні Оңтүстік Қаз-н мен Жетісуда кең тараған. Манихейлік дінді соғдылар таратты. Бұл дін – зороастризм мен христиандықтың қосындысы. Самарқанда менхейлік басшысының резинденциясы болған (8 ғ басы).

2. Абылай хан және оның қазақ хандығын қалыптастыруы мен нығайтудағы ерекшек орны.

Абылай аса ірі мемл.т қайраткері. Қолбасшы, қазақ хандығының негізін қалаушылардың бірі Женібек ханның ұрпағы. Есім хан одан Салқам Жәңгір осы Жәңгір ханның төртінші ұрпагы Көркем Уәли оның ұлы Әбілмансұр Ол «ақтабан шұбырынды» тұсында жетім қалып Төле бидің қолында болып тәрбие алады. Қалмақтармен шайқас алдында жекпе жекте Шарышты жеңіп шабуылға шығып атасының аруағын шақырып «абылайлап» шауып содан соң өзі де Абылай атанып кетеді . 30-50 Абалай қызметі қалмақтармен күресте өтті. Абылай жәңгір ханнан соң қалмақтарда тұтқында болған хан.18ғ 50ж тағы қытайдан қауіп төнгенде басқа шығыстүркілерді және ойратты көмекке шақырады. 1756ж жазда қытайға тойтарыс береді. Орта жүз ханы ретінде Әбілмәмбетпен бірге 1740 Орынборда ресей билігін мойындайды.ант береді ол антты 1762 ж қайталайды. 18 орталық азияда қалыптасқан саясатты мазмұнын анықтаған қайраткер. 1771 түркістанда жалпы қазақ ханы бол.да ресейге елші жіберіп өзін үш жүз ханы етіп тағайындауды мойындауды талап етті.бірақ патша грамотасында тек орта жүз ханы деп мойын.ы. оны ол орынборда не троицкте аолуға тиіс еді бірақ алуғак бармады. 1781 ж қайтыс болады мұрагері Уәли болады.