24 Билет

1. Түрiктердiң рухани мәдениетi.

2. С.Датұлы бастаған Кiшi жүз қазақтарының көтерiлiсi. С.Д. бастаған көтеріліс 1783-1797 ж-р аралығында Кіші жүзде болды.Себебі жер мәселесінің шиеленісуі Қаз-ға Жайық-Еділ өзенінің жағасына мал жаюға тиым салды. Феодалдық колониялық қанаудың күшеюі халықты аштықтан ашық сылтауы Орал қазақтарының 1782-88ж қасында Жайық өзенінің сыртына өткен кіші жүздің малшысын 4 мыңнан астам жылқы-ларын қуып кеткендігі.Көтерілістің барысы: ұйымдастырылған көтерілістің басталуы.Басшысы-С.Д.(ірі феодал) Мақсаты-хан билігін жою.Нұралы ханнның патша әкімшісіне көтерілісті басу туралы өтініш жазды.Көтерілістер қазақ бекінісіне шабуыл жасады. 1785ж. жазалаушы отряд бейбіт ауылдарға шабуылы, халық наразылығы ұлғач түсті. 1786ж. көтерілістер ханауылдарына шабуыл жасады. Нұралы ханды биліктен алып тастады. Кіші жүзді 3 бөліккке бөлді. 1790ж. Есімді, 1791ж. Ералыны хан етіп тағайындады. Феодалдарға қарсы күрестің шиеленісуі 1797ж. хан кеңесі құрылды Сырымотряды Илецк бекінісіне шабуыл жасап ол сәтсіздікке ұшырады. Сырым Датұлы хан басқармасының құрамына кірді. Көтеріліс тоқтады. Оның женілу себебі: ұйымдаспаған көтерілістің халық басқармашы...... феодалдың әртүрлі көзқараста б/ды. Маңызы хан билігін шектеп, оны жоюға жағдай жасады.

3. 1986 ж. желтоқсан оқиғасы. 80 ж барлық қаржының көпшілігі өндіруші салаларға жіберілуі халыққа қажетті тауарлардың 60 пайызы реапубликадан тыс жерлерден тасымалданды. Мұншалықты бұрмаланған орталық құрылымды экономикасы бар әлемде сирек еді. 1954-1986 ж. 600-ден астам қазақ тілі мектебі жабылды. Қазақ тілінің жағдайы төзгісіз халге жетті. Басқасын былай қойғанда әкімшілік-әміршіл жүйе көсемдерге табынушылық.......... Мәскеуде ғана емес республикалар облысытарында жүргізіп отырды. 1979 ж. Ақмоладағы жаппай толқу елеусіз қалып тіпті көпшіліктен жасырылды. Қонаевтың тағдыры ескі алаңдағы Кремльде шешілді. 1986 ж. 16 желтоқсанда Қазақ Компартиясының ОК II пленумы б. Ол 18 минутқа созылды. Қонаевтың орнына Разуневскийдің ұсынысы б/ша Колбинді тағайындайды.Орталықтың мұндай әрекетімен Қазақстан 1 рет кездесіп отырған жоқ. 1986 жылы желтоқсандағы қазақ жастарының бой көтеруі ұлтшылдық сипатта емес өзінің бастапқы кезеңінде құқыққа қарсы сипатта да болған жоқ. Шеру саяси және бейбіт сипатта б. Онда басқа халықтарға қарсы атой салушылық мемлекеттік құрылысты жою деген үндеулер болған жоқ. 1986 ж. желтоқсан оқиғасының қаһармандары Рысқұлбеков, Ербол Спатаев, Ляззат Асанова, Сабира Мұхамеджанова, т. Б. Желтоқсаншыларды ақтаған ақын М. Шаханов болды. 1989 ж. КСРО халық Департаментінің 1-ші съезінде М. Шаханов жоғарғы жақтағы адамдарды айыптап сөз сөйледі. КОКП ішкі істер министрі Власов барлық әскерді жіберіп үлкен қателік жасады. Бұл шеру қан төгіс шайқасқа айналды.

25 Билет

1. Монғол шапқыншылығы қарсаңындағы Орталық, Орта Азия және Қазақстан территориясындағы саяси жағдай.

2. Қазақ билерi. Олардың XVII-XVIII ғғ. Қазақтардың қоғамдық өмiрiндегi орны

3. КСРО-ның ыдырауы. РСФСР, Белорусь, Украина басшылары желтоқсан айлық басында Белорусь астанасы Минск қаласында бас қосты. Бұл келіссөзден соң 1922 ж. КСРО-ны құлатып ТМД құруға келісімге қол қойылды. Бұл кездесуде Қазақстан Президенті басқа орта Азиялық республиканың президенті шақырылды. 1991 ж. 13 желтоқсанда орта Азия Қазақстан басшылары Ашхабад қаласында бас қосты. 20 желтоқсанда тәуелсіз елдер одағы төңірегіндегі мәселелерді талқылау үшін Әзірбайджан, Армения, Белорусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдава, РСФСР, Тәжікстан, Түркіменстан және Өзбекстан басшылары Алматыға жиналды Оған Грузия бақылаушы есебінде қатысты. 1991 ж. желтоқсанның 21-де сағат 11.30 да тәуелсіз елдердің басшысы ҚР президентінің резиденциясына жиналды. М. С. Горбачев бұл жиынға қатысқан жоқ. Оған шақырылмады. Сағат 15-те әзірленген құжаттарды талқылау аяқталды. Сағат 17-де 11- республиканың басшылары қол қойды. Осы сәттен бастап КСРО өмір сүруін тоқтатып, ТМД өмір есігін ашты. Хаттамаға қол қойған соң кейінгі пресс-конференцияны Н. Ә. Назарбаев ашты.